Fabrica Societatis

Konflikty i przemoc w rodzinie. Perspektywa praktyka

2024-06-09T17:14:18+02:00

Rodzina zazwyczaj odgrywa kluczową rolę w społeczeństwie pomimo zróżnicowań kulturowych. Z jednej strony powstają i ewoluują społeczno-kulturowe wzorce zachowań w rodzinie, z drugiej zaś paradygmaty te są weryfikowane poprzez rzeczywiste funkcjonowanie rodzinne. Porównania wzorców ze stanem faktycznym często ujawniają rozbieżności pomiędzy tym, co idealne, i tym, co realne. Spektrum rodzinne obejmuje tak rodziny będące wystarczającym wsparciem dla jej członków i gwarantujące im prawidłowy rozwój z samorealizacją włącznie, jak i rodziny toksyczne, szkodzące i uszkadzające. Przykładem takich familii są te naznaczone przemocą. Informacji o rodzinnych patologiach dostarczają rozmowy terapeutyczne i przedsięwzięcia badawcze. Na funkcjonowanie instytucji, jaką jest rodzina, mają wpływ różnorodne czynniki wewnętrzne i zewnętrzne. Wojna wszczęta przez Federację Rosyjską na Ukrainie jest przykładem drastycznego wpływu kontekstu zewnętrznego, który zakłóca wewnętrzne życie rodzinne.

Wzorce przemocy – w poszukiwaniu podobieństw i różnic pomiędzy rodzinami Polek i Ukrainek (przypadek dolnośląski)

2024-06-09T17:20:42+02:00

Artykuł dotyczy porównania wzorów przemocy w rodzinach Polek i Ukrainek we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku w kontekście problemów uchodźczych po agresji Rosji na Ukrainę. Analizowane są tylko zjawiska przemocowe dostrzegane przez kobiety. W ramach badania zrealizowano wywiady pogłębione z kobietami narodowości ukraińskiej oraz trzy badania ilościowe na trzech próbach celowych: osoby narodowości polskiej z rejonu Dolnego Śląska, osoby narodowości ukraińskiej przebywające obecnie na terenie województwa dolnośląskiego, kobiety z rodzin o stwierdzonej przemocy, pozostające pod opieką pracowników socjalnych MOPS Wrocław. Modele budowane na danych odnoszą się do postrzeganych wzorów zachowań przemocowych oraz skutków tychże zachowań. W obu modelach wyodrębnione zostały trzy wzory. W pierwszym przypadku wzór awanturniczy/ przedprzemocowy, wzór alkoholowo-przemocowy lub przemocy normalnej oraz wzór pełnej przemocy lub przemocy niedopuszczalnej. W wymiarze skutków: wzór standardowy/normalny, izolacyjny oraz przestępczy/patologiczny.

„Rodzina jest najważniejsza”, czyli o praktyce realizacji powszechnie akceptowanej wartości. Studium porównawcze wpływu przemocy

2024-06-09T17:27:08+02:00

Zjawisko przemocy w rodzinie, które wpływa na praktykę realizacji wartości związanych z rodziną, jest analizowane na podstawie opinii i deklaracji kobiet. Materiał został zebrany w ramach projektu badawczo-aplikacyjnego, którego celem było modelowanie zachowań przemocowych. Problem badawczy przyświecający niniejszym analizom dotyczy tychże wzorów przemocy oraz ich powiązania ze strukturami aksjonormatywnymi w zakresie wartości odnoszących się do rodziny. Badanie zostało zaprojektowane w schemacie quasi-eksperymentalnym. Pomiaru interesujących cech dokonano w dwóch grupach celowych, jednorodnych ze względu na płeć. Pierwsza to kobiety wypełniające ankietę za pośrednictwem Internetu. Druga grupa to kobiety pozostające pod opieką MOPS we Wrocławiu. Ta druga zbiorowość stanowi grupę odniesienia, gdyż wszystkie te kobiety pochodzą z rodzin o stwierdzonej instytucjonalnie przemocy. W wyniku badań zostały wyodrębnione dwa poziomy analizy. Pierwszy dotyczy form przemocy w rodzinie, takich jak kłótnie, awantury i bójki. Drugi odnosi się do struktur aksjonormatywnych, które stają się tłem dla porównania poziomu akceptacji rodziny jako wartości w świadomości kobiet w rodzinach tzw. normalnych, czyli bez odnotowanej przemocy, oraz rodzinach przemocowych. Analizy pozwoliły wyodrębnić w grupie rodzin badanych podgrupę, która ze względu na zagrożenie przemocą stanowi twór pośredni między rodzinami, w których zachowania przemocowe są „trzymane” w ryzach szeroko rozumianej normy kulturowej, a rodzinami, w których przemoc rozbija więzi i prowadzi do rekonfiguracji struktur aksjonormatywnych. W zakresie tych ostatnich nie stwierdzono (w grupie rodzin o stwierdzonej instytucjonalnie przemocy) zaniku wartości, jaką jest rodzina. Stwierdzono natomiast ograniczenie relacji świadczeniowych, wynikające, zdaniem autorów, z redefinicji rodziny jako tworu strukturalnego, w ramach którego są realizowane określone wartości.

Nowe problemy społeczne jako wyzwanie dla narzędzi diagnostycznych stosowanych w pracy socjalnej

2024-06-09T17:35:17+02:00

W artykule została poruszona tematyka zmiany społecznej oraz wynikających z niej problemów. Opisane zostały zmiany, które w ostatnim czasie zaszły w społeczeństwie polskim. Wpływ na nie miały różne czynniki, np. polityczne – takie jak napływ uchodźców z Ukrainy do Polski, ekonomiczne – niskie bezrobocie lub demograficzne – starzenie się społeczeństwa. Przedstawiono badania własne autorki, która przeprowadziła je wśród pracowników i klientów pomocy społecznej. Określali oni poziom zapotrzebowania na różnego rodzaju usługi społeczne świadczone przez Ośrodek Pomocy Społecznej, a także pomogli w scharakteryzowaniu grup osób potrzebujących. W drugiej części artykułu podjęto dyskusje nad potrzebą stworzenia nowych narzędzi pracy socjalnej, które będą kompatybilne zarówno z potrzebami współczesnych odbiorców działań pomocowych, jak i ze zmieniającą się rzeczywistością społeczną Polski. W dyskusji tej zwrócono uwagę na standardy pracy socjalnej i narzędzi wypracowane przez WRZOS. Zaprezentowane zostały badania zlecone przez MOPS Uniwersytetowi Wrocławskiemu, w których to jednym z zadań było przygotowanie narzędzi pracy socjalnej do pracy z ofiarami przemocy domowej z Ukrainy. W związku z tym zaproponowano wytyczne, które powinny być wzięte pod uwagę w konstrukcji nowych narzędzi pracy socjalnej. Została również podkreślona rola pracownika socjalnego jako osoby, która czynnie powinna się włączać w pracę nad nowymi narzędziami pracy socjalnej, np. testować je, ulepszać, brać udział w zespołach merytorycznych.

Konflikt w rodzinie. Perspektywa kobiet ukraińskich

2024-06-09T17:43:25+02:00

Celem artykułu jest opis kategorii „konflikty rodzinne”. Materiał empiryczny stanowiący podstawę jego realizacji to 34 wywiady częściowo ustrukturyzowane przeprowadzone z migrantkami ukraińskimi w 2023 r. w ramach projektu zatytułowanego „Wzorce przemocy w rodzinach ukraińskich i ich zakotwiczenie w strukturach aksjonormatywnych ludności ukraińskiej, napływającej – w wyniku konfliktu zbrojnego z Federacją Rosyjską – do Wrocławia”. Dzięki zakodowaniu materiału empirycznego, a następnie pogrupowaniu i hierarchicznym uporządkowaniu kodów powstał schemat kategorii „konflikty rodzinne”. Wyodrębniono w nim pięć równorzędnych gałęzi, takich jak aktorzy konfliktu, zasoby aktorów, powody konfliktów, działania związane z konfliktem oraz konsekwencje konfliktów, zawierających szereg subkategorii, które szczegółowo zaprezentowano w tekście.

Przemoc domowa wobec kobiet w doświadczeniach ukraińskich migrantek

2024-06-09T17:51:17+02:00

Pomimo dokonujących się w Ukrainie zmian prawnych przemoc domowa ze względu na płeć pozostaje istotnym i złożonym problemem. Jej ważną determinantę wciąż stanowi kultura patriarchalna, powiązane z nią sztywne podziały ról płciowych oraz stereotypy płci. Celem artykułu jest przedstawienie doświadczeń dotyczących przemocy domowej obecnych w życiu migrantek z Ukrainy przybyłych do Polski po 25 lutego 2022 r. – zrekonstruowanie zróżnicowanych zachowań przemocowych (wchodzących w zakres przemocy psychicznej, fizycznej i ekonomicznej) podejmowanych przez mężczyzn względem kobiet oraz ustalenie zakresu i siły kontroli sprawowanej przez mężczyzn, wynikającej z realizowanego w rodzinie scenariusza roli. Na bazie uzyskanego materiału badawczego kontrolę tę można ująć na kontinuum – od słabej, dopuszczalnej, czasami wręcz usprawiedliwionej, wynikającej z odmiennie definiowanych rodzinnych ról społecznych mężczyzn i kobiet oraz z akceptacji nierównego ich statusu w rodzinie, do silnej, niedopuszczalnej, niedającej się usprawiedliwić poprzez odwołania do ról społecznych i norm płci odnoszonych do kultury patriarchalnej. Podstawę empiryczną stanowią wyniki badań jakościowych zrealizowanych w 2023 r. w ramach projektu „Wzorce przemocy w rodzinach ukraińskich i ich zakotwiczenie w strukturach aksjonormatywnych ludności ukraińskiej, napływającej – w wyniku konfliktu zbrojnego z Federacją Rosyjską – do Wrocławia”.

Prywatne czy publiczne? Reagowanie na przemoc domową w opiniach migrantek z Ukrainy

2024-06-09T17:59:44+02:00

Przedmiotem artykułu są rozważania nad rolą definiowania relacji między sferą prywatną i publiczną w postrzeganiu możliwości interwencji zewnętrznych w sytuacjach przemocy domowej. Ich zadaniem jest wskazanie barier w pracy instytucji udzielających wsparcia osobom dotkniętym przemocą. Podstawą dociekań są badania empiryczne dotyczące konfliktu i przemocy w rodzinach ukraińskich, których celem było m.in. poznanie subiektywnych definicji prywatności i możliwości ingerowania w nią z zewnątrz w przypadku sytuacji przemocowych. Dane empiryczne zostały zgromadzone metodą wywiadu częściowo ustrukturyzowanego wśród migrantek z Ukrainy. Wywiady przeprowadzano w języku badanych. Dobór próby miał charakter celowy. Rezultaty badań pokazały różne postawy (od negujących po akceptujące) wobec podejmowania współpracy między instytucją pomocową a rodziną dotkniętą przemocą. Zidentyfikowane bariery mają charakter kulturowy i wynikają ze społecznie podzielanych reguł komunikowania się domu ze światem oraz kontrolowalności reguł widzialności domu na zewnątrz, ale również z niewiedzy i braku zaufania do instytucji, kształtowanego przez uprzednie doświadczenia migrantek tak w Ukrainie, jak i w Polsce.