Fabrica Societatis

Komunikacja jako kultura uczestnictwa (w rynku). Zmiany w przestrzeni komunikacyjnej rynkowego otoczenia rolnictwa i producentów rolnych po akcesji Polski do UE

Paweł Trojanowski — 2023-04-06

W artykule omówiono problem pozyskiwania informacji niezbędnych do prowadzenia gospodarstw rolnych przez rolników, którzy są zorientowani na rynek. Omówiono specyfikę niektórych cech procesu określanego jako komunikowanie się z rynkiem: zależność między zapotrzebowaniem na informacje a skalą produkcji, elastyczność w doborze źródeł informacji, uwarunkowania wymiany informacji przez czynniki kulturowe komunikujących się podmiotów. W przypadku rolników można powiedzieć, że kontekst zbierania informacji potrzebnych do komunikacji z rynkiem jest uwarunkowany zarówno dążeniem do optymalizacji i efektywności, jak i potrzebą utrzymania tradycyjnych relacji społecznych. Co staje się zrozumiałe, jeśli pamięta się, że polskie gospodarstwa rolne nie są jednostkami czysto produkcyjnymi. Łączą one raczej funkcję produkcyjną z cechami tradycyjnego przedsiębiorstwa rodzinnego, osadzonego w realiach społecznych wsi polskiej.

Zachowania gestyczne i wrażenia olfaktoryczne literackich i filmowych transbohaterów

Anna Kujawska-Kot — 2023-04-06

Artykuł podejmuje problem niewerbalnych form komunikowania tożsamości płciowej przez bohaterów transseksualnych. Takie aspekty pretranzycji i tranzycji, jak zachowania gestyczne i uzewnętrznienie swojej płci psychicznej przez dobór odpowiedniego zapachu, były zwykle lokowane na marginesie naukowych dociekań. Jednak adekwatnie wyselekcjonowane fragmenty literackie i filmowe stanowią odpowiedni materiał badawczy do przybliżenia takich kwestii, jak rola gestów, mimiki, sposobów chodzenia, znaczenia mikro-ruchów twarzy, wybór perfum. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na następujące pytania badawcze: w jaki sposób gesty, mimika, sposoby chodzenia, a nawet dobór perfum bohaterów transseksualnych kształtują płciową (re)prezentację w przestrzeni publicznej? Jakie funkcje pełnią zachowania gestyczne, mikro-ruchy twarzy, perfumy w niewerbalnym komunikowaniu tożsamości płciowej przez transkobiety, jak również transmężczyzn? W badaniu tekstów kultury zastosowano technikę montażu. Okazuje się, że bohaterowie różnym drobiazgom – w procesie autokreacji i w reprezentowaniu swojej tożsamości płciowej – nadają istotne znaczenia. Transkobiety i transmężczyźni tekstualizując siebie, z jednej strony często fetyszyzują własną twarz, z drugiej zaś doświadczanie własnego oblicza może zdumiewać subtelnością i synestezyjnym charakterem. W ich ciałoteksty - ukierunkowane na zaznaczenie przynależności płciowej – wpisane są celowo dobrane zachowania gestyczne, perfumy. Wybory te, choć odwołują się do stereotypowej mowy ciała kobiety lub mężczyzny oraz ich zapachu, nie mają wydźwięku pejoratywnego. Zmienia się status ontyczny stereotypu. Staje się on inspiracją, drogowskazem i nośnikiem komunikacji.

„Bogiem ich jest brzuch”. Postulaty umiarkowania w jedzeniu w dietetyce pionierki adwentyzmu Ellen G. White

Grzegorz Wiktorowski — 2023-04-06

Artykuł ukazuje syntezę wiary religijnej oraz wiedzy naukowej - w XIX wiecznym standardzie - w modelu dietetyki, zaproponowanym przez współtwórczynię adwentyzmu Ellen G. White. Idea nieumiarkowania, posiadając zarówno konotacje religijne, jak i kulturowe, stanowi jeden z fundamentalnych jej elementów. Umiarkowanie dla autorki jawi się jako gwarancja zdrowia, fizycznego, psychicznego, mentalnego, emocjonalnego czy duchowego, a także moralnego. Obraz ten jest zupełnie rozbieżny z dietą współczesnego społeczeństwa amerykańskiego, która podlega bardziej wytycznym płynącym z konsumpcjonizmu i kapitalizmu, aniżeli z wiedzy medycznej czy zasad religijnych.

Feministyczne kultury wiedzy na przykładzie organizacji pozarządowych w Niemczech

Anna Kasten — 2023-04-06

Przedmiotem badań w socjologicznej koncepcji „kultury wiedzy” jest wytwarzanie wiedzy tak naukowej, jak i funkcjonującej w innych przestrzeniach. Teoria feministyczna zajmuje się nieuwzględnianiem płci jako kategorii analitycznej w procesie wytwarzania wiedzy naukowej oraz w innych przestrzeniach i kontekstach. Jedną z nich są organizacje pozarządowe. Artykuł koncentruje się na feministycznej kulturze wiedzy na przykładzie organizacji pozarządowych w Niemczech. Jego podstawą są badania jakościowe, z których dane zostały przeanalizowane za pomocą metodologii teorii ugruntowanej. Autorka przygląda się własnemu konstruowaniu przedmiotu badawczego, czyli temu, czym są feministyczne organizacje pozarządowe, oraz przedstawia laboratoria wytwarzania
wiedzy feministycznej w organizacjach pozarządowych.

Nowe perspektywy socjologiczne: rozumienie międzyregionalnych małżeństw i ich dzieci z ruralnego stanu Haryana w Indiach

Ankit — 2023-04-06

Haryana to stan w północnych Indiach o regresywnej strukturze ludności i z długą historią niskiego współczynnika feminizacji. Deficyt kobiet sprawił, że mężczyźni zaczęli sprowadzać kandydatki na żony z biednych i odległych miejsc. Małżeństwa międzyregionalne przekraczają zwyczajowe bariery egzogamii wioskowej (małżeństwo poza własną wioską), endogamii kastowej (małżeństwo w obrębie kasty), języka, klasy i kultury i wymagają pokonania znacznej odległości w obrębie Indii. Są to małżeństwa aranżowane, kobiety zostają wyrwane ze swojego środowiska rodzinnego, geograficznego, językowego i kulturowego. Choć w takich małżeństwach ciężar dostosowania spada całkowicie na kobiety, to jednocześnie społeczność nie wydaje się „akceptować” ich jako swoich. W miarę jak rośnie liczba międzyregionalnych małżeństw oraz ich dzieci, niezbędne staje się dostarczenie dowodów dotyczących statusu tych małżeństw i ich dzieci przez badania naukowe, wykorzystujące nowe techniki badawcze i koncepty. Na podstawie przeglądu literatury i listy luk badawczych, zidentyfikowanych przez innych badaczy, autor artykułu sugeruje przeprowadzenie badań biograficznych na dorosłych dzieciach małżeństw międzyregionalnych w południowym dystrykcie stanu Haryana - Mahendragarh.

Kontrola reprodukcji jako element kontroli społecznej

Agata Grzeszczyk — 2023-04-06

W niniejszym artykule została podjęta problematyka etykietowania osób przerywających ciąże, świadczących usługi aborcyjne, poszukujących informacji o aborcji czy też popierających zabieg przerywania ciąży. Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytania, w jaki sposób dokonuje się - według aktywistek publikujących na Instagramie - naznaczenie tych, którzy promują lub podejmują praktyki reprodukcyjne niezgodne z dominującą normą, jak radzą sobie instagramerki ze stygmatyzowaniem, jak jest przez nie określana kontrola reprodukcji oraz w jaki sposób jej doświadczają. Odpowiedzi na powyższe pytania udzielono na podstawie analizy treści postów zamieszczanych od 1.10 do 1.12.2020 r. na trzech feministycznych kontach instagramowych o największych zasięgach (mierzonych liczbą odbiorców).

Kroniki wojny rosyjsko-ukraińskiej. Perspektywa socjologa

Наталія Черниш — 2023-04-06

Wczesnym rankiem 24 lutego 2022 roku Rosja rozpoczęła, zakrojoną na szeroką skalę, agresję na Ukrainę. Niemal natychmiast rozwinęła się współpraca socjologów Ukrainy i Polski, a konkretnie z Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego i Uniwersytetu Wrocławskiego, w celu zrozumienia nowej rzeczywistości społecznej, która ukształtowała się od tego czasu w ich krajach i na świecie. Ważnym elementem tej współpracy było wydanie szeregu biuletynów, które zostały przygotowane przez przedstawicieli Katedry Socjologii Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Iwana Franki. Koledzy z Uniwersytetu Wrocławskiego przetłumaczyli je na język polski i angielski, i zamieścili na stronie internetowej swojej uczelni. Socjologowie lwowscy postawili sobie za zadanie informowanie opinii publicznej w Polsce, i za jej pośrednictwem w innych krajach, o przebiegu wojny rosyjsko-ukraińskiej w jej „gorącej” fazie oraz o stanie opinii publicznej w Ukrainie, a także o refleksjach teoretycznych, które powstają na gruncie aktualnych badań empirycznych. Jednym z naszych pierwszych uogólnień była teza: „socjologia to także broń”.

Kroniki wojny rosyjsko-ukraińskiej. Perspektywa socjologa

Natalia Czernysz — 2023-04-06

Wczesnym rankiem 24 lutego 2022 roku Rosja rozpoczęła, zakrojoną na szeroką skalę, agresję na Ukrainę. Niemal natychmiast rozwinęła się współpraca socjologów Ukrainy i Polski, a konkretnie z Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego i Uniwersytetu Wrocławskiego, w celu zrozumienia nowej rzeczywistości społecznej, która ukształtowała się od tego czasu w ich państwach i na świecie. Ważnym elementem tej współpracy było wydanie szeregu biuletynów, które zostały przygotowane przez przedstawicieli Katedry Socjologii Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Iwana Franki. Koledzy z Uniwersytetu Wrocławskiego przetłumaczyli je na język polski i angielski, i zamieścili na stronie internetowej swojej uczelni. Socjologowie lwowscy postawili sobie za zadanie informowanie opinii publicznej w Polsce, i za jej pośrednictwem w innych krajach, o przebiegu wojny rosyjsko-ukraińskiej w jej „gorącej” fazie oraz o stanie opinii publicznej w Ukrainie, a także o refleksjach teoretycznych, które powstają na gruncie aktualnych badań empirycznych. Jednym z naszych pierwszych uogólnień była teza: „socjologia to także broń”.

Indywiduacja w dobie mediów społecznościowych

Byron Gaist — 2023-04-06

Jak rzeczywistość wirtualna mediów społecznościowych wpłynęła na nasz obraz siebie? Czy zmieniona komunikacja, i możliwość publicznego wyrażania siebie, zbliżyła nas do siebie i innych? W niniejszym artykule została podjęta próba analizy skomplikowanej, ponowoczesnej tożsamości społecznej. Próby tej dokonano za pomocą krótkiej analizy funkcji, jakie pełnią media społecznościowe w kontekście indywiduacji i integracji osobowości. Eksplorowano historyczną rolę tradycji i modernizmu, postmodernizmu i metamodernizmu. Przedstawiono także propozycje kreatywnego używania mediów społecznościowych jako instrumentu ekspresji siebie. Indywiduacja w erze mediów społecznościowych została przedstawiona z perspektywy psychologii głębi.

Od redakcji

Redakcja Fabrica Societatis — 2023-04-06

Podmiotowość, tożsamość i przynależność. W jaki sposób łączy je refleksyjność?

Margaret Archer — 2023-04-06

Wykład inauguracyjny XVII Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego we Wrocławiu (transkrypcja).

Rewolucja czy reprodukcja. Ciągłość i zmiana w hierarchiach społecznych w Polsce i na świecie

Tomasz Zarycki — 2023-04-06

Sesja plenarna XVII Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego we Wrocławiu
(transkrypcja).