Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego

Słowo wstępne

Tomasz Kalisz — 2024-09-11

Etyka zawodowa kuratora sądowego

Monika Cendrowska — 2024-09-11

Opracowanie przedstawia szczególne znaczenie etyki zawodowej w pracy kuratora sądowego. Etyka zawodowa jest istotna dla podejmowania moralnie słusznych decyzji oraz zapobiegania niewłaściwemu postępowaniu i nadużyciom nie tylko w stosunku do podopiecznych, lecz także w interakcjach ze współpracownikami. Poza wiedzą naukową i umiejętnościami system wartości, którym kierują się kuratorzy zawodowi, odgrywa kluczową rolę w ich zawodowym postępowaniu.

Charakter prawny polecenia doprowadzenia skazanego w celu odbycia kary

Jacek Gmaj — 2024-09-11

Niniejszy artykuł przedstawia poglądy autora na charakter prawny instytucji doprowadzenia skazanego do odbycia kary pozbawienia wolności w związku z nowelizacją Kodeksu karnego wykonawczego, która weszła w życie 1 stycznia 2023 roku. Wprowadzona zmiana odmiennie uregulowała czynności doprowadzenia skazanego do odbycia orzeczonej kary. Wcześniejsze regulacje w tym zakresie nie budziły większych wątpliwości, a samo polecenie doprowadzenia skazanego do aresztu śledczego nie miało charakteru decyzji procesowych. Były to czynności techniczno-administracyjne wykonywane przez prezesa sądu (przewodniczącego wydziału, upoważnionego sędziego, a w wielu sądach przez kierownika sekcji wykonawczej albo sekcji wykonywania orzeczeń). Dokonana zmiana przepisów może prowadzić do rozbieżności w ocenie charakteru prawnego tej instytucji, który wymaga nowej interpretacji. W ocenie autora polecenie doprowadzenia ma również charakter merytoryczny i procesowy, a nie tylko administracyjny. Za taką koncepcją przemawia fakt, że z tym poleceniem wiąże się faktyczne zatrzymanie, a następnie osadzenie skazanego w areszcie śledczym czy zakładzie karnym, co związane jest z rzeczywistym pozbawieniem wolności. Występują zatem tutaj elementy czynności procesowej znacznie wykraczające poza sferę administracyjno-techniczną. Skoro występują faktyczne zatrzymanie i osadzenie, to należy umożliwić skazanemu zaskarżenie takiej decyzji, a zatem będzie to kolejna gwarancja procesowa w postępowaniu wykonawczym, jak również działanie urzeczywistniające konstytucyjne prawa jednostki, w tym skazanego. Te nowe zapatrywania co do charakteru prawnego instytucji polecenia doprowadzenia, w związku z dokonanymi w tym zakresie zmianami, prowadziłyby do ewolucji prawa karnego wykonawczego i jego unowocześnienia, ale niekoniecznie do racjonalności jego stosowania.

Przewlekłość postępowania a konieczność zasięgnięcia opinii biegłego w sprawach karnych — uwagi „de lege lata” i „de lege ferenda”

Grzegorz Kopczyński — 2024-09-11

Niniejsza publikacja ma na celu zwrócenie uwagi na zagadnienia praktyczne związane z udziałem biegłych w postępowaniach karnych w aspekcie terminowego i należytego wykonywania przez nich opinii w świetle zagwarantowanego prawa stron do rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Celem poniższej publikacji jest również zwrócenie uwagi na przedłużający się brak kompleksowej ustawowej regulacji instytucji biegłego sądowego i wynikające z tego konsekwencje dla efektywności postępowań sądowych z udziałem biegłych.

Ochrona zdrowia osób przebywających w jednostkach penitencjarnych. Analiza najnowszych judykatów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach polskich

Adam Kwieciński — 2024-09-11

W polskiej rzeczywistości penitencjarnej skargi na niedostateczną bądź nieprawidłową opiekę zdrowotną podczas wykonywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania sytuują się w grupie najczęściej wnoszonych przez osadzonych. Zwracają oni uwagę na zbyt długi czas oczekiwania na wizytę u specjalisty, niewłaściwy dobór leków lub metod terapii, niedostosowanie warunków odbywanej kary bądź środka zapobiegawczego do ich stanu zdrowia, brak dostępu do dokumentacji zdrowotnej, rutynowe podejście lekarzy do więźniów, trudności w uzyskaniu przerwy w odbywaniu kary z przyczyn zdrowotnych, a także brak lub nieprzestrzeganie istniejących procedur w zakresie udzielania świadczeń tego rodzaju. Część skarg w razie rozstrzygnięcia niesatysfakcjonującego skazanego trafia finalnie na wokandę Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W niniejszej publikacji zaprezentowane zostaną wybrane orzeczenia Trybunału, które zapadły w ostatnich dziesięciu latach w sprawach przeciwko Polsce i dotyczyły świadczeń zdrowotnych udzielanych skazanym i tymczasowo aresztowanym.

Najnowsze rekomendacje Europejskiego Komitetu Zapobiegania Torturom w zakresie wykonywania kary pozbawienia wolności

Aleksandra Polak-Kruszyk — 2024-09-11

Ochrona osób pozbawionych wolności przed torturami i innymi formami nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania została wzmocniona poprzez środki pozasądowe o charakterze zapobiegawczym, to jest wizytacje. Europejski Komitet do spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (dalej: CPT) jest zasadniczym elementem tego mechanizmu prewencyjnego i wykonuje zadania w drodze bezpośrednich wizytacji prowadzonych w państwach członkowskich Rady Europy. Delegacje CPT mają nieograniczony dostęp do wszystkich miejsc detencji (zakładów karnych, pomieszczeń dla osób zatrzymanych, aresztów śledczych, szpitali psychiatrycznych, ośrodków dla cudzoziemców, domów opieki) i prawo do poruszania się wewnątrz nich bez żadnych ograniczeń. Raporty z wizytacji prowadzonych w poszczególnych krajach oraz coroczne sprawozdania ogólne z działalności Komitetu są istotnym źródłem standardów w postępowaniu z osobami pozbawionymi wolności. Niniejszy artykuł przedstawia najnowsze rekomendacje CPT w zakresie wykonywania kary pozbawienia wolności, które wyłoniły się w ostatnich latach. Najpierw przeanalizowano zalecenia wynikające dla Polski z najnowszych raportów z wizytacji prowadzonych w 2017 oraz 2022 roku, w których to raportach poruszono problematykę wykonywania kary pozbawienia wolności w polskich jednostkach penitencjarnych. Następnie przeanalizowano 31. Sprawozdanie Ogólne CPT, którego głównym tematem było zjawisko przeludnienia w zakładach karnych poszczególnych państw członkowskich.

Uzyskanie prawa do obrony w świetle polskich standardów konstytucyjnych

Marcin Sowała — 2024-09-11

Niniejsze opracowanie dotyczy kwestii uzyskania prawa do obrony. Zasadniczy problem badawczy zawiera się w pytaniu, w jakim zakresie przepisy Kodeksu postępowania karnego dotyczące momentu uzyskania prawa do obrony odpowiadają w tym aspekcie przepisom konstytucyjnym. Metoda dogmatycznoprawna i metoda analizy piśmiennictwa i judykatury pozwoliły zweryfikować hipotezę zamykającą się w stwierdzeniu, że Konstytucja RP określa znacznie wcześniejszy moment uzyskania prawa do obrony, niż czyni to ustawa. Analiza właściwych regulacji pozwoliła dojść do konkluzji, że w świetle przepisów rangi ustawowej prawo do obrony przysługuje od momentu uzyskania formalnego statusu podejrzanego, co nie jest jednak zgodne ze standardami konstytucyjnymi. Zgodnie z unormowaniami konstytucyjnymi prawo to przysługuje już od chwili powzięcia pierwszej czynności wobec danej jednostki.