Przegląd Prawa i Administracji

13 nowela Justyniana „O pretorach ludu”

2023-12-06T09:39:44+01:00

Tekst poświęcony jest 13 noweli Justyniana O pretorach ludu, wydanej w 535 roku. Autor artykułu zamieścił w nim pierwszy polski przekład tej noweli, wzbogacony o zwięzły komentarz. W konstytucji tej cesarz utworzył nową magistraturę – pretora ludu (praetor plebis) – która zastąpiła dotychczasowego prefekta straży (praefectus vigilum). Nowy urzędnik miał odpowiadać bezpośrednio przed cesarzem, a nie, jak jego poprzednik, przed prefektem Konstantynopola. Pretor ludu miał być organem policyjnym i jurysdykcyjnym w sprawach dotyczących kradzieży, zabójstw, cudzołóstw, porwań i temu podobnych przestępstw. Miał również chronić obywateli i ich mienie przed pożarami.

Problemy charakteru prawnego i funkcjonowania Państwa Związkowego (Białorusi i Rosji). Ujęcie normatywne

2023-12-06T09:45:01+01:00

Spośród wszystkich struktur integracyjnych funkcjonujących na obszarze postradzieckim Państwo Związkowe Białorusi i Rosji jest najbardziej zaawansowane. Mimo to obecne rezultaty integracji są niewielkie i kontrastują z oficjalnymi deklaracjami władz obu państw. W związku z powyższym celem niniejszego artykułu jest określenie charakteru prawnego Związku Białorusi i Rosji powołanego na mocy umowy z grudnia 1999 roku, jego struktury instytucjonalnej oraz ujawnienie głównych przeszkód w funkcjonowaniu. O ile do tej pory to zagadnienie podejmowane było z perspektywy politologicznej, o tyle niniejszy artykuł skupia się na kwestiach normatywnych.

Artykuł rozpoczyna się od zarysu kolejnych aktów prawnomiędzynarodowych, które doprowadziły do powstania Państwa Związkowego. Następnie omówiono jego strukturę, system źródeł prawa i główne problemy procesu integracyjnego. Artykuł kończy się przeglądem stanowisk rosyjskiej i białoruskiej doktryny w kwestii charakteru prawnego Państwa Związkowego. Stwierdzono, że Państwo Związkowe jest sui generis organizacją międzynarodową o celach integracyjnych. Ograniczone efekty ponad dwóch dekad integracji uwarunkowane są odmiennymi interesami władz obu państw.

Azerbejdżan a uczestnictwo mniejszości narodowych w sprawach publicznych w świetle mechanizmu kontrolnego Konwencji ramowej o ochronie mniejszości narodowych i wyzwań przyszłości

2023-12-06T09:49:45+01:00

Azerbejdżan jest państwem, które zamieszkują liczne mniejszości narodowe i które szczyci się panującą w kraju tolerancją oraz realizowaną przez władze polityką „azerbejdżańskiego multikulturalizmu”. Jako strona Konwencji ramowej o ochronie mniejszości narodowych Republika Azerbejdżanu musi spełniać określone standardy ochrony mniejszości i podlega monitoringowi, który wykazał między innymi, że państwo to zdaje się nie stwarzać odpowiednich warunków dla rzeczywistego uczestniczenia przez osoby należące do mniejszości narodowych w sprawach publicznych, zwłaszcza tych, które ich dotyczą. Głównymi założeniami niniejszej pracy są zatem ustalenie oraz ocena stanu zapewniania przez Azerbejdżan partycypacji mniejszości narodowych w sprawach publicznych. Analizowane będą przede wszystkim dokumenty związane z procedurami kontrolnymi Konwencji ramowej — tym samym zostaną one przybliżone na przykładzie Azerbejdżanu. Podjęcie tego zagadnienia zdaje się mieć również dużą wartość praktyczną w kontekście trwającego sporu o Górski Karabach i pojawiających się obaw o los zamieszkujących go Ormian w przypadku powrotu tego regionu pod kontrolę Baku.

Między globalnym dobrem publicznym a rynkiem. Kilka refleksji na temat transformacji sektora uniwersyteckiego w kierunku konkurencji rynkowej

2023-12-06T10:03:44+01:00

Chociaż edukacja jako dobro publiczne stanowi nieodzowny element współczesnego państwa demokratycznego, to jednak wyłanianie się globalnego rynku usług edukacyjnych rodzi nowe problemy związane z zaklasyfikowaniem edukacji, zwłaszcza na poziomie wyższym, jako dobra publicznego.

O potrzebie skorzystania przez Rzeczpospolitą Polską z prawa opcji w odniesieniu do reklamy preparatów do początkowego żywienia niemowląt i żywności specjalnego przeznaczenia medycznego opracowanej w celu zaspokojenia potrzeb żywieniowych niemowląt

2023-12-06T10:17:55+01:00

Niniejszy artykuł przedstawia argumenty przemawiające za potrzebą skorzystania przez Rzeczpospolitą Polską z prawa opcji w odniesieniu do reklamy preparatów do początkowego żywienia niemowląt i żywności specjalnego przeznaczenia medycznego opracowanej w celu zaspokojenia potrzeb żywieniowych niemowląt. Za skorzystaniem z prawa opcji w pełnym zakresie (czyli wprowadzeniem zakazu, a nie jedynie dalszego ograniczenia, reklamy produktów objętych prawem opcji) przemawiają zwłaszcza względy ochrony zdrowia publicznego i środowiska, prawo kobiet do precyzyjnych, bezstronnych informacji potrzebnych do dokonania świadomego wyboru w sprawie karmienia dziecka, prawo matki i dziecka do karmienia piersią oraz związane z nimi zobowiązania międzynarodowe Polski, a także analiza przepisów dotyczących reklamy produktów objętych prawem opcji pod kątem ich wystarczalności i skuteczności.

Sources of healthcare funding in Poland and the Czech Republic

2023-12-06T10:23:02+01:00

In this article, the authors present the legal structure of the individual sources of healthcare financing in Poland and the Czech Republic and identify their significance for the functioning of the healthcare system. This will be followed by a comparison of the sources of healthcare financing in these two states. The aim of this study is to identify the differences and similarities between the healthcare financing rules in Poland and the Czech Republic and to determine the advantages and disadvantages of both systems through a comparative approach. In the course of analysing the issues outlined above, research methods relevant to the legal studies are used, including the formal-legal method and the legal-comparative method.

Weryfikacja decyzji kasacyjnej powodującej przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w trybach nadzwyczajnych ogólnego postępowania administracyjnego

2023-12-06T10:27:04+01:00

Celem niniejszego artykułu jest omówienie spektrum tematyki dotyczącej decyzji kasacyjnej oraz możliwości weryfikacji decyzji w trybach nadzwyczajnych postępowania administracyjnego. Omówiono również wpływ zastosowania trybów nadzwyczajnych na rozstrzygnięcia podjęte w wyniku wydania decyzji kasacyjnej.

Transakcje ponadprogowe w biurach rachunkowych a instytucja czynnego żalu. Zarys problematyki

2023-12-06T10:33:19+01:00

Ustawa z dnia 1 marca 2018 roku o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu obliguje niektóre instytucje obowiązane, w szczególności przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, do informowania Generalnego Inspektora Informacji Finansowej o przyjętej wpłacie lub dokonanej wypłacie środków pieniężnych o równowartości przekraczającej 15 tys. euro. Pomimo ogólnodostępnej informacji w tym zakresie przedsiębiorcy ci nadal pozostają w pewnej postępującej niepewności w zakresie prawidłowej interpretacji obowiązku, o którym mowa w art. 72 ust. 1 przywołanej ustawy. W następstwie często błędnej interpretacji przepisu występują z wnioskami do organu nadzorczego o ujęcie ich zachowań w kategorii instytucji czynnego żalu. Niniejszy artykuł jest próbą dokonania zrównoważonej interpretacji art. 72 ust. 1 przywołanej ustawy w powiązaniu z możliwością powoływania się przez przedsiębiorcę na instytucję czynnego żalu.

Populizm penalny a zmniejszenie represyjności prawa karnego – uwagi na tle art. 25 § 2a i 3 k.k.

2023-12-06T10:38:22+01:00

Przedmiotem niniejszej publikacji jest próba ustalenia relacji, która zachodzi między populizmem penalnym a instrumentami prawnokarnymi prowadzącymi do dekryminalizacji lub wyłączenia karalności zachowań dotychczas podlegających ukaraniu. Zjawisko populizmu penalnego jest bowiem tradycyjnie łączone ze zwiększeniem represyjności prawa karnego. W konsekwencji rozwiązania ustawowe uchylające karalność określonych czynów zabronionych powinny być traktowane jako przeciwne populizmowi penalnemu. Analizę przeprowadzono na przykładzie regulacji Kodeksu karnego zapewniających niepodleganie karze w niektórych wypadkach przekroczenia granic obrony koniecznej. Prowadzi to do przekonania, że także zabieg polegający na depenalizacji może odpowiadać cechom przypisywanym populizmowi penalnemu. W konsekwencji niezasadne wydaje się ograniczanie tego pojęcia tylko do zabiegów prowadzących do zwiększenia represyjności prawa karnego.

Kryminalizacja niealimentacji jako wyraz karnoprawnej ochrony rodziny i opieki

2023-12-06T10:41:07+01:00

Niniejszy artykuł porusza problematykę związaną z naruszeniem obowiązku alimentacyjnego, które w polskim systemie prawa karnego określane jest mianem niealimentacji. Autorka wskazuje na zmiany, jakie w zakresie kryminalizacji niealimentacji zostały wprowadzone do art. 209 k.k. na gruncie nowelizacji z dnia 23 marca 2017 roku. Celem projektodawcy było bowiem wzmocnienie realizacji obowiązku opieki poprzez zaspokojenie potrzeb materialnych osób, które nie są w stanie ich same zaspokoić. Nowelizacja przepisu art. 209 k.k. w założeniu miała stanowić karnoprawny instrument mający na celu coraz pełniejsze zaspokojenie potrzeb obywateli poprzez szersze zapewnienie realizacji ochrony uprawnień alimentacyjnych osób uprawnionych. Celem opracowania jest wskazanie problemów, przed którymi stoi współczesne prawo karne wobec problematyki niealimentacji, oraz próba ich oceny pod kątem założonych celów.

Prawo o wykroczeniach — zbiór deliktów administracyjnych czy przedłużenie norm prawa karnego?

2023-12-06T11:12:38+01:00

Artykuł poświęcony jest prawu o wykroczeniach ocenianemu z perspektywy historycznej. Przypomina podstawowe problemy dotyczące lokalizacji przepisów o wykroczeniach w ramach pierwszej polskiej kodyfikacji karnej z 1932 roku. Przedstawia sporne koncepcje naukowe dotyczące tego zagadnienia formułowane przez wybitnych teoretyków prawa karnego. W dalszej części artykuł wskazuje aktualne problemy dotyczące prawa wykroczeń, takie jak kompletna kodyfikacja prawa o wykroczeniach, zasadność utrzymania czynów zabronionych przepołowionych, orzekanie sędziów pokoju czy problematyka deliktów administracyjnych zastępujących wykroczenia. Autor zwraca uwagę, że kluczowe zagadnienia pozostają nierozstrzygnięte mimo upływu dziewięćdziesięciu lat od uchwalenia polskiego prawa o wykroczeniach.

Zdania odrębne w orzecznictwie sądów administracyjnych w sprawach zabezpieczenia społecznego w świetle badań empirycznych

2023-12-06T11:18:08+01:00

Celem niniejszego artykułu jest analiza zdań odrębnych składanych od wyroków sądów administracyjnych w sprawach świadczeń z zabezpieczenia społecznego wydanych w latach 2004–2021. Wskutek czynności badawczych zgromadzono materiał w postaci 71 wyroków wojewódzkich sądów administracyjnych (dalej: WSA) i 34 wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej: NSA). Doprowadziło to do następujących wyników badawczych: sędziowie WSA bardzo rzadko składają zdania odrębne od wyroków w sprawach zabezpieczenia społecznego (zdanie odrębne złożono od < 1% wyroków w latach 2004–2021); częstotliwość składania zdania odrębnego należy określić jako niską (≈ 4 razy na rok); najwięcej zdań odrębnych sędziowie WSA złożyli w sprawach pomocy społecznej (59% badanych wyroków); spór w składzie sędziowskim WSA dotyczył najczęściej wykładni prawa (61% badanych wyroków); tylko 34 badanych wyroków WSA podlegało merytorycznej kontroli przez NSA, który wydał orzeczenie kierunkowo spójne z poglądem wyrażonym w zdaniu odrębnym tylko w 10 sprawach (29%).

Kilka uwag na temat sądowej kontroli dotyczącej ustania stosunku zatrudnienia z mocy prawa

2023-12-06T11:26:02+01:00

Autorka dokonuje przeglądu regulacji ustawowych ustanawiających nietypowe sposoby ustania zatrudnienia. Posługiwanie się nimi przez ustawodawcę skutkuje koniecznością poszukiwania modelu ochrony sądowej zapewniającego jednostce prawidłową realizację konstytucyjnie zagwarantowanego prawa do sądu. Analiza wprowadzanych unormowań wskazuje na brak racjonalnego uzasadnienia potrzeby ich wprowadzenia i podaje w wątpliwość słuszność ingerowania w klasyczny podział pomiędzy zdarzeniami prawnymi a czynnościami prawnymi prowadzącymi do ustania zatrudnienia zarówno w przypadku stosunków pracy, jak i stosunków zatrudnienia o charakterze administracyjnym.

Znaczenie sądu w rokowaniach zbiorowych

2023-12-06T11:29:56+01:00

Artykuł analizuje przyczyny, obszary i formy zaangażowania sądu w relacje zbiorowe. Chociaż fundamentem rokowań zbiorowych jest autonomia partnerów, udział sądu jest niezbędny, aby chronić wolności i prawa podstawowe oraz zapewnić harmonijne funkcjonowanie dialogu społecznego. Ze względu na specyfikę relacji zbiorowych w Polsce zaangażowanie sądu jest znaczące. Istnieją jednak pewne obszary (na przykład rozwiązywanie sporów zbiorowych), w których brakuje odpowiednich procedur zbiorowych dostosowanych do specyfiki sporów powstających w tym zakresie.