Artykuły

Nr 4(54) (2024)

Wyobraźnia magiczna: w stronę innego realizmu

Strony: 21-39

PDF

Abstrakt

Niniejszy artykuł traktuje o wybranych koncepcjach wyobraźni magicznej, wyrastającej z nurtu magicznego marksizmu. Istotą tej heretyckiej tradycji intelektualnej nie jest odrzucenie realizmu na rzecz tego, co irracjonalne, lecz wskazanie na takie możliwości myślenia o rzeczywistości, które ukazywać będą ją w złożonym wymiarze. Celem tak rozumianego realizmu – czy to magicznego, czy cudownego, czy też surrealizmu – jest poszerzenie horyzontu rzeczywistości o dotychczas niezrealizowane, wymarzone scenariusze związane z urzeczywistnieniem pluriwersalnego świata, zdolnego do stawiania oporu kapitalistycznej totalizacji.

Bibliografia

Baranowska, Małgorzata. 1984. Surrealna wyobraźnia i poezja. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik.

Berardi, ‘Bifo’ Franco. 2019. Futurability: The Age of Impotence and the Horizon of Possibility. London: Verso Books.

Bloch, Ernst. 1980. „Discussing Expressionism”. W Aesthetics and Poli- tics: Ernst Bloch, Georg Lukács, Bertold Brecht, Walter Benjamin, Theodor Adorno, red. Ronald Taylor. London: Verso.

Brecht, Bertold. 1980. „Against Georg Lukacs”. W Aesthetics and Politics: Ernst Bloch, Georg Lukács, Bertold Brecht, Walter Benjamin, Theodor Adorno, red. Ronald Taylor. London: Verso.

Carpentier, Alejo. 1968. Królestwo z tego świata. Tłum. Kalina Wojciechowska. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik.

Cooper, Brenda. 1991. „Does Marxism Allow for the Magical Side of Things? Magical Realism and the Comparison Between One Hundred Years of Solitude and the House of the Spirits”. Social Dynamics: A Journal of African Studies 2(17): 126–154.

Escobar, Arturo. 2020. Pluriversal Politics: The Real and the Possible. Durham–London: Duke University Press.

Federici, Silvia. 2019. „Ponowne zaczarowanie świata: technologia, ciało i budowanie dóbr wspólnych”. Tłum. Jędrzej Brzeziński i Bartosz Wójcik. Praktyka Teoretyczna 3(33): 17–28.

Federici, Silvia. 2022. Poza granicami skóry. Przemyśliwanie, przekształcanie i odzyskiwania ciała we współczesnym kapitalizmie. Tłum. Joanna Bednarek. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.

Fisher, Mark. 2020. Realizm kapitalistyczny. Czy nie ma alternatywy? Tłum. Andrzej Karalus. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.

Fraser, Nancy. 2022. Cannibal Capitalism: How our System is Devouring Democracy, Care, and the Planet – and What We Can Do about It. London: Verso Books.

Haraway, Donna. 2003. „Manifest cyborgów: nauka, technologia i feminizm socjalistyczny lat osiemdziesiątych”. Tłum. Sławomir Królak i Ewa Majewska. Przegląd Filozoficzno-Literacki 1(3): 49–87.

Holloway, John. 2017. „Przeczytajmy Kapitał – pierwsze zdanie. Albo Kapitał zaczyna się od bogactwa, a nie towaru”. Tłum. Jakub Krzeski i Anna Piekarska. Praktyka Teoretyczna 3(25): 23–48.

Jameson, Fredric. 1980. „Reflections in Conclusion”. W Aesthetics and Politics: Ernst Bloch, Georg Lukács, Bertold Brecht, Walter Benjamin, Theodor Adorno, red. Ronald Taylor. London: Verso.

Jameson, Fredric. 1986. „On Magic Realism in Film”. Critical Inquiry 12: 301–325.

Jameson, Fredric. 2017. „No Magic, No Metaphor”. London Review of Books 12(39). https://www.lrb.co.uk/the-paper/v39/n12/fredric-jameson/no-magic-no-metaphor

Janicka, Krystyna. 1985. Światopogląd surrealizmu. Jego założenia i konsekwencje dla teorii twórczości i teorii sztuki. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.

Janion, Maria. 1972. Romantyzm, rewolucja, marksizm. Colloquia gdańskie. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie.

Juskowiak, Piotr. 2016. „Mądrość ulicy i magia marksizmu (Wprowadzenie do polskiego wydania Nowej kwestii miejskiej Andy’ego Merrifielda)”. W Merrifield, Andy, Nowa kwestia miejska. Tłum. Piotr Juskowiak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Krzeski, Jakub, i Piekarska, Anna. 2017. „Autonomia oporu – Marks, Spinoza i akumulacja pierwotna”. Praktyka Teoretyczna 3(25): 85–112.

Kołodziejczyk, Dorota. 2008. „Odzyskiwanie miejsca: realizm magiczny w powieści postkolonialnej i polskiej powieści lat 90. XX wieku”. W (Nie)obecność. Pominięcia i przemilczenia w narracjach XX wieku, red. Hanna Gosk i Bożena Karwowska. Warszawa: Dom Wydawniczy „Elipsa”.

Kujawa, Dawid. 2021. Pocałunki ludu. Poezja i krytyka po 2000 roku. Kraków: Korporacja Ha!art.

Löwy, Michael. 2009. Morning Star: Surrealism, Marxism, Anarchism, Situationism, Utopia. Austin: University of Texas Press.

Marks, Karol. 1951. Kapitał. Krytyka ekonomii politycznej. T. 1, red. Paweł Hoffman, Edward Lipiński i Bronisław Minc. Warszawa: Książka i Wiedza.

Marks, Karol, i Engels, Fryderyk. 1961. Dzieła. T. 3. Warszawa: Książka i Wiedza.

Marks, Karol, i Engels, Fryderyk. 1958. O literaturze i sztuce. Wybór tekstów. Warszawa: Książka i Wiedza.

Merrifield, Andy. 2011. Magical Marxism: Subversive Politics and the Imagination. New York: Pluto Press.

Moll, Łukasz. 2021. Nomadyczna Europa. Poststrukturalistyczne granice europejskiego uniwersalizmu. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Roh, Franz. 1995. „Magic Realism: Post-Expressionism”. W Magical Realism: Theory, History, Community, red. Lois Parkinson Zamora i Wendy B. Faris. Durham–London: Duke University Press.

Williams, Raymond. 1961. „Realism and the Contemporary Novel”. W Williams, Raymond, The Long Revolution. New York: Columbia University Press.

Williams, Raymond. 1985. „The Tenses of Imagination”. W Williams, Raymond, Writing in Society. London: Verso.

Williams, Raymond. 2002. „A Lecture on Realism”. Afterall: A Journal of Art, Context, and Enquiry 5: 106–115.

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.