Artykuły
https://orcid.org/0000-0001-7648-1427
Niniejszy artykuł stanowi drugą część cyklu poświęconego literackim realizmom literackim przełomu XX i XXI wieku. Skupia się na realizmie histerycznym wyłaniającym się z literatury postmodernistycznej i ewoluującym w kierunku Nowej Szczerości. Nurt ten omawiany jest przede wszystkim na przykładzie twórczości Davida Fostera Wallace’a. Najpierw autor rekonstruuje koncepcję histerycznego realizmu, którą do krytyki literackiej wprowadził James Wood, ostro krytykując powieści zaliczone przez siebie w obręb tego nurtu. W kolejnych częściach autor stara się umiejscowić realizm histeryczny w relacji do poprzedzającej go literatury postmodernistycznej i wskazać na jakich podstawach, wbrew Woodowi, może zostać uznany za literaturę realistyczną.
Abercrombie, Nicolas, Lash, Scott, i Longhurst, Brian. 1998. „Przedstawianie popularne: przerabianie realizmu”. Tłum. Ewa Mrowczyk-Heartfield. W Odkrywanie modernizmu, red. Ryszard Nycz. Kraków: Universitas.
Adorno, Theodor Wiesengrund. 1990. „Pozycja narratora we współczesnej powieści”. W Sztuka i sztuki. Wybór esejów. Tłum. Krystyna Krzemień-Ojak. Wyb. i wstęp Karol Sauerland. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Auerbach, Erich. 1968. Mimesis. Rzeczywistość przedstawiona w literaturze Zachodu. T. 1–2. Tłum. Zbigniew Żabicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Balibar, Étiene. 2002. Politics and the Other Scene. Tłum. Christine Jones, James Swenson i Chris Turner. New York: Verso.
Balibar, Étiene. 2007. Trwoga mas. Polityka i filozofia przed Marksem i po Marksie. Tłum. Andrzej Staroń. Warszawa: Dialog.
Barth, John. 1982. „Postmodernizm: literatura odnowy”. Tłum. Jacek Wiśniewski. Literatura na Świecie 130–131(5–6): 260–275.
Barth, John. 1983. „Literatura wyczerpania”. Tłum. Jacek Wiśniewski. W Nowa proza amerykańska. Szkice krytyczne. Wybór, oprac. i wstęp Zbigniew Lewicki. Warszawa: Czytelnik.
Barthes, Roland. 2012. „Efekt rzeczywistości”. Tłum. Michał Paweł Markowski. Teksty Drugie 4: 119–126.
Boruszkowska, Iwona. 2019. „Écriture patographique – język i pismo podmiotu defektywnego”. W Fragmenty dyskursu maladycznego, red. Maciej Ganczar, Ireneusz Gielata i Monika Ładoń. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Boswell, Marshall. 2018. „Slacker Redemption. Wallace and Generation X”. W The Cambridge Companion to David Foster Wallace, red. Ralph Clare. Cambridge: Cambridge University Press.
Boswell, Marshall. 2020. Understanding David Foster Wallace. Columbia: University of South Carolina Press.
Brodzka, Alina. 1966. O kryteriach realizmu w badaniach literackich. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Curtius, Ernst Robert. 1956. „Nouvelle recontre avec Balzac”. W Curtius, Ernst Robert, Essais sur la litterature europeenne. Paris: Grasset.
Debord, Guy. 2013. Społeczeństwo spektaklu oraz Rozważania o społeczeństwie spektaklu. Tłum. Mateusz Kwaterko. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Diamond, Elin. 1990. „Realism and Hysteria: Toward a Feminist Mimesis”. Discourse 13(1): 59–92.
Dulk, Allard den. 2014. „Boredom, Irony and Anxiety: Wallace and the Kierkegaardian View of the Self ”. W David Foster Wallace and ‘The Long Thing’: New Essays on the Novels, red. Marshall Boswell. New York: Bloomsbury.
Finn, Ed. 2012. Becoming Yourself: The Afterlife of Reception. W The Legacy of David Foster Wallace, red. Samuel Cohen i Lee Konstantinou. Iowa City: Iowa University Press.
Fludernik, Monika. 1996. Towards a “Natural” Narratology. London–New York: Routledge.
Franczak, Jerzy. 2007. Poszukiwanie realności. Światopogląd polskiej prozy modernistycznej. Kraków: Universitas.
Fukuyama, Francis. 2009. Koniec historii. Tłum. Tomasz Bieroń i Marek Wichrowski. Kraków: Znak.
Garaudy, Roger. 1967. Realizm bez granic. Picasso, Saint-John, Perse, Kafka. Tłum. i posłowie Ryszard Matuszewski. Przedmowa Louis Aragon. Warszawa: Czytelnik.
Gilbert, Sandra M., i Gubar, Susan. 2020. The Madwoman in the Attic: The Woman Writer and the Nineteenth-Century Literary Imagination. Wstęp Lisa Appignanesi. New Haven–London: Yale University Press.
Głowiński, Michał. 1976. „Romance”. W Słownik terminów literackich, red. Janusz Sławiński. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Graff, Agnieszka. 2024. „Jak ryby w wodzie. Kultura terapii i jej krytycy”. Er(r)go. Teoria–Literatura–Kultura 48(1): 331–349.
Greenwald Smith, Rachel. 2015. Affect and American Literature in the Age of Neoliberalism. Cambridge: Cambridge University Press.
Hetman, Jarosław. 2021a. „Czyszczenie magazynów: The Broom of the System”. W David Foster Wallace, red. Jarosław Hetman. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Hetman, Jarosław. 2021b. „Infinite Jest a kultura czasów wygody”. W David Foster Wallace, red. Jarosław Hetman. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Hoberek, Andrew. 2013. „The Novel After David Foster Wallace”. W A Companion to David Foster Wallace Studies, red. Marshall Boswell i Sthephen J. Burn. New York: Palgrave Macmillan.
Hoberek, Andrew. 2018. „Wallace and the American Literature”. W The Cambridge Companion to David Foster Wallace, red. Ralph Claire. Cambridge: Cambridge University Press.
Holland, Mary K. 2018. „Infinite Jest”. W The Cambridge Companion to David Foster Wallace, red. Ralph Clare. Cambridge: Cambridge University Press.
Holland, Mary K. 2020. The Moral Worlds of Contemporary Realism. New York–London: Bloomsbury.
Jakobson, Roman. 1999. „O realizmie w sztuce”. Tłum. Przemysław Pietrzak. Teksty Drugie 4: 185–192.
Jameson, Fredric. 2011. Postmodernizm, czyli logika kulturowa późnego kapitalizmu. Tłum. Maciej Płaza. Kraków: Wydawnictwo Uniwer- sytetu Jagiellońskiego.
Jameson, Fredric. 2013. Antinomies of Realism. New York–London: Verso.
Jankowicz, Grzegorz. 2024. „Amerykański sen o powieści”. W Jankowicz, Grzegorz, Pojedynek wokół pustki. Eseje. Kraków–Budapeszt–Syrakuzy: Austeria.
Kelly, Adam. 2012. „Development Through Dialogue. David Foster
Wallace and the Novel of Ideas”. Studies in the Novel 44(3): 267–283.
Kelly, Adam. 2014. „David Foster Wallace and the Novel of Ideas”. W David Foster Wallace and the ‘Long Thing’. New Essays on the Novels, red. Marshall Boswell. New York–London: Bloomsbury.
Kelly, Adam. 2024. New Sincerity. American Fiction in the Neoliberal Age. Stanford: Stanford University Press.
Kijewska-Trembecka, Marta. 2007. Quebec i Quebecois. Ideologie dążeń niepodległościowych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kolb, Harold. 1969. The Illusion of Life: American Realism as a Literary Form. Charlottesville: University Press of Virginia.
Konstantinou, Lee. 2012. „No Bull: David Foster Wallace and Postironic Belief ”. W The Legacy of David Foster Wallace, red. Samuel Cohen i Lee Konstantinou. Iowa City: Iowa University Press.
Konstantinou, Lee. 2018. „Wallace’s ‘Bad’ Influence”. W The Cambridge Companion to David Foster Wallace, red. Ralph Clare. Cambridge: Cambridge University Press.
Kujawa, Dawid. 2021. Pocałunki ludu. Poezja i krytyka po roku 2000. Kraków: Wydawnictwo Ha!Art.
LaCapra, Dominic. 2009. Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna. Tłum. Katarzyna Bojarska. Kraków: Universitas.
Leftwich, Patrick. 2023. „Konspiracja i postironia w semiotyce postprawdy”. Zakład 6. https://www.zakladmagazyn.pl/post/patrick-leftwich-konspiracja-i-postironia-w-semiotyce-postprawdy/
Letzler, David. 2014. „Encyclopedic Novels and the Cruft of Fiction: Infinite Jest’s Endnotes”. W David Foster Wallace and the ‘Long Thing’: New Essays on the Novels, red. Marshall Boswell. New York–London: Bloomsbury.
Markiewicz, Henryk. 1994. „Narrator i autor w światowej teorii literatury”. Pamiętnik Literacki 4: 225–235.
Martuszewska, Anna. 2000. „Kłopoty z realizmem (nie tylko pozytywi- stycznym)”. Pamiętnik Literacki 2: 143–156.
Max, Daniel T. 2022. Każda historia miłosna jest historią o duchach. Życie Davida Fostera Wallace’a. Tłum. Jolanta Kozak. Warszawa: W.A.B.
McHale, Brian. 2012. Powieść postmodernistyczna. Tłum. Maciej Płaza. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
McKenzie, Jon. 2011. Performuj albo... Od dyscypliny do performansu. Tłum. Tomasz Kubikowski. Kraków: Universitas.
O’Connor, Flannery. 2020. „Pewne aspekty groteski w prozie Południa”. W O’Connor, Flannery, Misterium i maniery. Pisma przygodne. Tłum. Michał Kłobukowski. Kraków: Karakter.
Paryż, Marek. 2021. „Rzekomo fajna rzecz, której nigdy więcej nie zrobię: narracyjna autokreacja i pryzmaty przedstawienia świata w reportażowych utworach Davida Fostera Wallace’a”. W David Foster Wallace, red. Jarosław Hetman. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Perec, Georges. 2021. „Ku literaturze realistycznej”. Tłum. Julia Krzew- ska. Mały Format 1–3. http://malyformat.com/2021/04/ku-literaturze-realistycznej/
Rancière, Jacques. 2007. Dzielenie postrzegalnego. Estetyka i polityka. Tłum. Jan Sowa i Maciej Kropiwnicki. Kraków: Wydawnictwo Ha!art.
Rutkiewicz, Paweł K. 2018. Słowo i świat. Globalizacja w literaturze i literaturoznawstwie. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Sajewicz, Paweł. 2014. „Literatura versus drony”. Dwutygodnik 128, marzec. https://www.dwutygodnik.com/artykul/5090-literatura-versus-drony.html/
Sebald, W.G. 2020. Pierścienie Saturna. Angielska pielgrzymka. Tłum. Małgorzata Łukasiewicz. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Showalter, Elaine. 1985. The Female Malady: Woman, Madness and English Culture, 1830–1980. New York–London: Penguin Books.
Showalter, Elaine. 1997a. „Przedstawiając Ofelię: kobiety, szaleństwo i zadania krytyki feministycznej”. Teksty Drugie 4: 188–205.
Showalter, Elaine. 1997b. Hystories: Hysterical Epidemics and Modern Culture. New York: Columbia University Press.
Siemek, Marek. 2002. „Wczesny romantyk późnej nowoczesności”. W Siemek, Marek, Wolność, rozum, intersubiektywność. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Smith, Zadie. 2001. „This Is How It Feels to Me”. The Guardian, 13 października. https://www.theguardian.com/books/2001/oct/13/fiction.afghanistan/
Staiger, Jeffrey. 2008. „James Wood’s Case Against ‘Hysterical Realism’ and Thomas Pynchon”. The Antioch Review 66(4): 634–654.
Stasiewicz, Piotr. 2022. „Histeryczny realizm, fantastyka, postmodernizm”. Colloquia Litteraria 32(1): 45–68.
Suvin, Darko. 2018. „O poetyce gatunku science fiction”. Tłum. Krzysztof M. Maj. Creatio Fantastica 59(2): 9–24.
Wallace, David Foster, w rozmowie z Larrym McCaffery. 1993. „An Interview With David Foster Wallace”. Review of Contemporary Fiction 13(2). https://www.dalkeyarchive.com/2013/08/02/a-conversation-with-david-foster-wallace-by-larry-mccaffery/
Wallace, David Foster, w rozmowie z Laurą Miller. 1996. „The Salon Interview: David Foster Wallace”. Salon, 8 marca. https://www.salon.com/1996/03/09/wallace_5/
Wallace, David Foster. 2005a. „Big Red Son”. W Wallace, David Foster, Consider the Lobster and Other Essays. New York–Boston–London: Little, Brown and Company.
Wallace, David Foster. 2005b. „Joseph Frank’s Dostoyevsky”. W Wallace, David Foster, , Consider the Lobster and Other Essays. New York–Boston–London: Little, Brown and Company.
Wallace, David Foster. 2009. This Is Water: Some Thoughts, Delivered on a Significant Occasion, About Living a Compassionate Life. New York– Boston–London: Little, Brown and Company.
Wallace, David Foster. 2012. Conversations With David Foster Wallace, red. Stephen J. Burn. Jackson: University Press of Mississippi.
Wallace, David Foster. 2016a. „E Unibus Pluram: telewizja a fikcja amerykańska”. W Wallace, David Foster, Rzekomo fajna rzecz, której nigdy więcej nie zrobię. Tłum. Jolanta Kozak. Warszawa: W.A.B.
Wallace, David Foster. 2016b. „Gruba przesada”. W Wallace, David Foster, Rzekomo fajna rzecz, której nigdy więcej nie zrobię. Tłum. Jolanta Kozak. Warszawa: W.A.B.
Wallace, David Foster. 2016c. „Rzekomo fajna rzecz, której nigdy więcej nie zrobię”. W Wallace, David Foster, Rzekomo fajna rzecz, której nigdy więcej nie zrobię. Tłum. Jolanta Kozak. Warszawa: W.A.B.
Wallace, David Foster. 2017. „Stary, dobry neon”. W Wallace, David Foster, Niepamięć. Opowiadania. Tłum. Jolanta Kozak. Warszawa: W.A.B.
Wallace, David Foster. 2019. Blady Król. Tłum. Mikołaj Denderski. Warszawa: W.A.B.
Wallace, David Foster. 2022. Niewyczerpany żart. Tłum. Jolanta Kozak. Warszawa: W.A.B.
Warren, Andrew. 2018. „Wallace and Politics”. W The Cambridge Com- panion to David Foster Wallace, red. Ralph Claire. Cambridge: Cambridge University Press.
Watt, Ian. 1973. Narodziny powieści. Studia o Defoe’em, Richardsonie i Fieldingu. Tłum. Agnieszka Kremczar. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Wood, James. 2000. „Human, All Too Inhuman: On the Formation of a New Genre: Hysterical Realism”. The New Republic, 24 lipca. https://newrepublic.com/article/61361/human-inhuman/
Wood, James. 2001. „Tell Me How Does It Feel?”. The Guardian, 6 października. https://www.theguardian.com/books/2001/oct/06/fiction/
Wood, James. 2005. The Irresponsible Self: On Laughter and the Novel. New York: Pimlico.
Wood, James. 2007. „All Rainbow, No Gravity”. The New Republic, 5 marca. https://newrepublic.com/article/63049/all-rainbow-no-gravity/
Woźniak, Jarosław. 2024. „Literackie realizmy przełomu wieków. Cz. I: Prolegomena teoretyczne”. Praktyka Teoretyczna 53(3).
Wróbel, Szymon. 2014. Lektury retroaktywne. Rodowody współczesnej myśli filozoficznej. Kraków: Universitas.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
English
Język Polski
https://doi.org/10.19195/prt.2024.4.5