Praktyka Teoretyczna

Góry, Haiti i ucieczka z historii uniwersalnej

2024-04-11T19:53:05+02:00

Esej jest wprowadzeniem do numeru Praktyki Teoretycznej poświęconego środowiskowym historiom kapitalizmu. Na przykładzie rewolucji w Haiti i prowadzonych równolegle do tego wydarzenia europejskich walk z mechanizacją pracy autor pokazuje, jak różne rodzaje układów społeczno-ekologicznych wzmacniały lub osłabiały pozycję grup podporządkowanych.

Rewolucyjne siły reprodukcji? Esej recenzyjny wokół książki Stefanii Barci, „Forces of Reproduction: Notes for a Counter-Hegemonic Anthropocene” (2020, Cambridge University Press)

2024-04-11T20:39:42+02:00

Niniejszy artykuł stanowi esej recenzyjny książki Stefanii Barci Forces of Reproduction: Notes for a Counter-Hegemonic Anthropocene. Autorka artykułu przeprowadza w nim krytyczną rekonstrukcję najważniejszych tez książki i sytuuje je w kontekście debat toczących się w ramach teorii ekosocjalistycznej i feminizmu marksistowskiego. Szczególny nacisk zostaje położny na przemyślenie związku między procesami emancypacyjnymi a rozwojem sił wytwórczych w teorii Marksowskiej i marksizmie oraz ujęcie walki klasowej z perspektywy teorii społecznej reprodukcji.

Dialektyka natury i społeczeństwa przeciwko monizmowi. Esej recenzyjny z „Marx in the Anthropocene” Kohei Saita (2023, Cambridge University Press)

2024-04-11T20:47:35+02:00

Artykuł omawia pracę Marx in the Anthropocene Kohei Saita, umieszczając ją na szerszym tle dyskusji nad ekologiczną myślą Marksa oraz wyjaśniając podstawowe założenia teorii rysy metabolicznej. Głównym wątkiem książki, na którym skupia się autorka, jest jednak przeprowadzona przez Saita krytyka współczesnych ekokrytycznych koncepcji monistycznych (wiążących w jedność porządek natury i kultury). Jak pokazuje, metodologiczny dualizm Marksa lepiej pozwala określić drogi wyjścia z ekologicznego kryzysu.

Ekonomia dnia zagłady. Przemoc kolonialna, katastrofa ekologiczna i palenie opon w Palestynie

2024-04-11T20:01:09+02:00

Przedmiotem artykułu jest analiza palestyńskiego aktu palenia opon w kontekście zjawiska przemocy kolonialnej, kapitalizmu rasowego i dyskursu środowiskowego. Wskazane zostały różne funkcje tego aktu: akumulacja kapitału, zarządzanie odpadami, ukrywanie protestujących w dymie, kontrprzemoc, redystrybucja zanieczyszczeń i produkcja spektaklu. Palenie opon w Palestynie można rozumieć jako część „ekonomii dnia zagłady”, czyli brutalnej struktury ekonomicznej, która obejmuje dwa wzajemnie na siebie oddziałujące procesy: (a) mocarstwa kolonialne umiejscawiają dyskursywnie katastrofę w odroczonej przyszłości w celu ukrycia obecnej przemocy codziennego dnia zagłady oraz (b) poprzez zanieczyszczenia i obrazy uciskani przyspieszają nadejście katastrofy dla wszystkich uczestników tej ekonomii, przedstawiają stan zagłady jako stan obecny.

Kapitalizm państwowy jako kryzys wyobraźni. Fermy przemysłowe w PRL-u w latach 70. XX wieku

2024-04-11T20:11:31+02:00

W artykule, w kontekście przemiany społecznych wyobrażeń na temat mięsa, omówione zostaną pierwsze – nieudane – próby wprowadzenia w Polsce hodowli przemysłowej w latach 70. XX wieku. Artykuł dowodzi, że rozpowszechnienie w Polsce konsumpcji mięsa na szeroką skalę było konsekwencją naśladowania zachodnich, kapitalistycznych wzorców produkcji żywności i przyswojenia dyskursu, który ustanawiał taki model. Logika kapitalizmu, która zdominowała produkcję żywności w latach 70., całkowicie zmieniła relacje międzygatunkowe i wypromowała wizerunek mięsa jako nieograniczonego, dostępnego na co dzień towaru.

„Na hałdach rosną ludzie”: literacka historia pogórniczych środowisk sprzymierzeńczych

2024-04-11T20:18:45+02:00

Artykuł zarysowuje problematykę historii środowiskowej hałd Górnośląskiego Zagłębia Węglowego na podstawie źródeł literackich takich autorów, jak Gustaw Morcinek, Wilhelm Szewczyk i Leon Wantuła, którzy ze względu na doświadczenia biograficzne mieli pełny wgląd w zmiany środowisk pogórniczych. Głównym dyskutowanym problemem są literackie możliwości historii środowiskowej, a także zagadnienia postzależności środowisk przemysłowych i poprzemysłowych, właściwie całkowicie nieobecnych w historii z pierwszego planu, ale upamiętnionych dokładnie w prywatnych relacjach. Hałdy są tu analizowane jako krajobraz dereliktowy, środowisko sprzymierzeńcze, enklawa bezrobocia i biedy, ikona dziedzictwa lokalnego i krańcobraz.

Francuski atom a kapitał symboliczny Bourdieu

2024-04-11T20:24:54+02:00

Artykuł jest propozycją odczytania procesu nuklearyzacji Francji w latach 1945–1980 przez pryzmat pojęcia kapitału symbolicznego Pierre’a Bourdieu. Pierwsza część tekstu opisuje genezę francuskiego projektu atomowego i tłumaczy jego prestiżowy charakter. Podkreśla podwójne, militarne i cywilne, zastosowanie technologii jądrowej, a także jej związek z kolonialnym porządkiem politycznym. W drugiej części zidentyfikowane i zanalizowane zostają dyskursywne strategie przyczyniające się do legitymizacji kapitału symbolicznego nuklearnych projektów. Tekst wskazuje poznawcze schematy, które budują uznanie branży jądrowej. W kolejnym kroku zestawienie wyników badań Martina Denoun z teorią Bourdieu pozwala na wytłumaczenie związku między wizjami przyszłości a procesem uprawomocniania działania przemysłu nuklearnego. Podsumowanie zaproponowane w ostatniej części artykułu pozwala na skomentowanie samej teorii Bourdieu.