Artykuły
https://orcid.org/0000-0002-8396-3608
The article discusses the rhetoric of symbolic order, and, in particular—the rhetoric of monuments. Monuments, being symbolic messages, perform at least several communication functions, including those most relevant to this article—persuasive, informative, and, last but not least, aesthetic, which is equally applicable in this context. A transfer of power inevitably brings about some degree of change in symbolic order, and the more radical such a transfer is, the deeper the change. The rhetoric of power takes on a new shape. One of the most important dimensions of power are the aesthetics of the state and its politics, and thus, whenever transfer occurs, monuments often serve as exemplars of ongoing changes.
This observation hints at two closely related concepts in the philosophy of law that might inform the appropriate course of action concerning remnants of the past. The first one is the concept of hard cases in law, while the second is tied to the issue of transitional justice. The test of applicability of these two concepts came in the form of two cases—Pomnik wdzięczności Armii Czerwonej [Monuments of Gratitude to the Red Army] (1954) by Xawery Dunikowski and [Organs] (1966) by Władysław Hasior. This twofold philosophical framework provides a clearer and more straightforward explanation for these two cases, as well as more general conclusions for any similar cases in the future.
Butt D., Rectifying international injustice. Principles of compensation and restitution between nations, Oxford-New York 2009.
Condor S., Tileagă C., Billig M., Political rhetoric, [w:] The Oxford handbook of political psychology, red. L. Huddy, D.O. Sears, J.S. Levy, Oxford 2013.
Encyclopedia of transitional justice, red. L. Stan, N. Nedelsky, Cambridge 2013.
Ingarden R., Przeżycie, dzieło, wartość, Kraków 1966.
Jabłońska-Bonca J., Prawo w kręgu mitów, Gdańsk 1995.
Jabłońska-Bonca J., Zeidler K., Prawnik a sztuka retoryki i negocjacji, Warszawa 2023.
Kobylińska W., Kobyliński Z., Współczesne tworzenie, transformacja i usuwanie nośników pamięci społecznej: pomniki, symulakry i inscenizacje, [w:] Archeaologica Heriditas. Prace Instytutu Archeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, t. 21, Konserwacja zapobiegawcza środowiska. Dziedzictwo kultur tradycyjnych, red. J. Wawrzeniuk, K. Zdeb, Warszawa 2022.
Krotoszyński M., Modele sprawiedliwości tranzycyjnej, Poznań 2017.
Łętowska E., Pawłowski K., Prawda o Persefonie, czyli dlaczego prawo nie radzi sobie z osądem historii, [w:] E. Łętowska, K. Pawłowski, O prawie i mitach, Warszawa 2013.
Limon J., Z kurtyną i bez, Gdańsk 2023.
Martin J., Politics and rhetoric. A Critical introduction, London-New York 2013.
Places of public memory. The rhetoric of museums and memorials, red. G. Dickinson, C. Blair, B.L. Ott, Tuscaloosa 2010.
Pruszyński J., Dziedzictwo kultury Polski. Jego straty i ochrona prawna, t. 1, Kraków 2001.
Pszczyński M., Communist monuments: Cultural heritage or cultural nuisance?, „Gdańskie Studia Międzynarodowe” 2020, nr 18 (1–2): Inernational Cultural Heritage Law, red. K. Zeidler, T. Dmochowski.
Szczepańska A., Estetyka Romana Ingardena, Warszawa 1989.
Tabernacka M., Kategoria prawna symbolu w rozumieniu przepisów ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gmin, budowli i obiektów użyteczności publicznej oraz pomniki w świetle orzecznictwa, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 42, 2020, nr 3.
Tileagă C., Political rhetoric, [w:] C. Tileagă, Political psychology. Critical Perspectives, Cambridge 2013.
Todorov T., Teorie symbolu, tłum. T. Stróżyński, Gdańsk 2011.
Tomkiewicz R., Kulisy powstania w Olsztynie Pomnika Wdzięczności dla Armii Radzieckiej, „Komunikaty Warmińsko-Mazurskie” 1998, nr 3.
Wyrembak J., Uwalnianie przestrzeni publicznej od symboli komunizmu — zakres obowiązków wojewodów (w świetle najnowszego orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego), „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 44, 2022, nr 4.
Zajadło J., Prawo kontra historia. Uwagi wstępne, [w:] Fascynujące ścieżki filozofii prawa 2, red. J. Zajadło, K. Zeidler, Warszawa 2021.
Zajadło J., Zeidler K., Trudne przypadki w prawie w ujęciu szerokim, [w:] Wyzwania współczesnej polityki prawa. Pani Profesor Małgorzacie Król uczniowie i przyjaciele, red. S. Wojtczak, J. Wyporska-Frankiewicz, Warszawa 2022.
Zeidler K., Estetyka prawa, Gdańsk-Warszawa 2018.
Zeidler K., Restytucja dóbr kultury ze stanowiska filozofii prawa, Warszawa 2011.
Zeidler K., Sporu o Pałac nie rozstrzygną prawnicy, „Rzeczpospolita. Prawo co dnia”, 1.02.2007.
Żuchowski P., Żuchowski T., Od redakcji, [w:] Zachować, zmienić, zburzyć. Losy pomników w czasach przemian, red. P. Żuchowski, T. Żuchowski, Poznań 2022.
English
Język Polski
https://doi.org/10.19195/2300-7249.46.1.1
