https://wuwr.pl/spm Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Sp. z o.o. pl-PL Studia i Perspektywy Medioznawcze 2657-9049 https://wuwr.pl/spm/article/view/11473 wprowadzenie Katarzyna Konarska Paweł Urbaniak Prawa autorskie (c) 0 2020-04-16 2020-04-16 2 7 13 https://wuwr.pl/spm/article/view/11474 Jeszcze niedawno komputery, internet, nowe media, digitalizacja i cyberprzestrzenie budziły powszechny entuzjazm i wielkie nadzieje na wspaniałą przyszłość. Od końca ubiegłego wieku uczeni i publicyści zaczęli jednak skłaniać się ku pesymizmowi, a nawet katastrofizmowi. W miejsce bezkrytycznego optymizmu coraz częściej pojawia się cyberfobia i panika medialna. Dotychczasowy paradygmat badań nad skutkami spontanicznego i bezrefleksyjnego odbioru mediów i nad wykorzystaniem technologii cyfrowych w szeroko rozumianej infosferze jest na wyczerpaniu lub już się wyczerpał. Cyberprzestrzeń jest zawodną i złudną alternatywą wobec nierozpoznawalnej i wymykającej się kontroli rzeczywistości codziennego życia. Tylko pozornie zwraca nam utracone poczucie sprawstwa, wolności i podmiotowości. Jerzy Jastrzębski Prawa autorskie (c) 0 2020-04-16 2020-04-16 2 15 27 https://wuwr.pl/spm/article/view/11475 Artykuł stara się uchwycić kluczowe zmiany, które wywołała cyfrowa rewolucja w ekosystemie informacji, w tym fragmentaryczność, negatywizm oraz stosowanie emocjonalnych filtrów, blind spotów, under- i overreportingu. Starając się wpisać w nurt publikacji podsumowujących trendy prezentacji rzeczywistości we współczesnych mediach i dziennikarstwie, autor kładzie nacisk na funkcjonalne aspekty konstruowania przekazów, takie jak research czy priorytety w wyborze źródeł i metody konwersji. Wskazuje również zagrożenia ze strony „cyfrowej narracji” — przede wszystkim porzucanie przez dziennikarstwo tradycji służby społecznej na rzecz „produkcji wiadomości”. Symbolem redefiniowania tradycyjnych ról mediów i dziennikarstwa jest tytułowa przestrzeń pomiędzy doksą a episteme, w jakiej zdaniem autora znalazły się obydwa systemy. Marek Chyliński Prawa autorskie (c) 0 2020-04-16 2020-04-16 2 29 42 https://wuwr.pl/spm/article/view/11476 Autorka, konstatując wzrastające w ostatnich latach niezadowolenie środowiska samych reportażystów oraz zwolenników i bacznych obserwatorów gatunku powodowane obniżeniem etycznych standardów, skupia się na tendencji coraz silniejszego intymizowania się wypowiedzi dziennikarskiej, w tym reporterskiej. Sięga po refleksję Steena Steensena, który w skłonności do eksponowania przez dziennikarzy subiektywnego głosu widzi bezpośredni wpływ charakteru komunikacji odbywającej się w świecie cyfrowym, oraz zadaje pytanie, czy intymizacja przekazu („narodzin autora w reportażu”, czyli dekretowania dominacji autora nad światem obiektywnym, który przyszło mu opisywać) przybliża do nieortodoksyjnego traktowania faktów i swoistej akceptacji konfabulacji w reporterskiej narracji. Wsparciem tego typu refleksji autorka czyni studium Pawła Zajasa Jak świat prawdziwy stał się bajką. O literaturze niefikcjonalnej. W ostatniej zaś części artykułu autorka zwraca uwagę, że biopolityczny charakter mediów masowych „posługuje” się zintymizowaną treścią w celu umocnienia kategorii opisu wypływających wprost z rozumienia człowieka jako istoty biopolitycznej. A więc nadmierna intymizacja treści wzmacnia typ komunikacji, który przy pierwszym oglądzie zdaje się zwalczać. Paulina Orłowska Prawa autorskie (c) 0 2020-04-16 2020-04-16 2 43 52 https://wuwr.pl/spm/article/view/11477 Przedmiotem refleksji jest nowy trend w dziennikarstwie określany jako slow journalism. Celem artykułu jest przybliżenie idei (po)wolnego dziennikarstwa w kontekście Hiszpanii. Magazyn „Revista 5W. Crónicas de larga distancia” jest przykładem innowacyjnego czasopisma nastawionego na wymagającego odbiorcę, które podejmuje trudne tematy wyparte bądź wyciszone w mediach należących do mainstreamu. Małgorzata Kolankowska Prawa autorskie (c) 0 2020-04-16 2020-04-16 2 53 67 https://wuwr.pl/spm/article/view/11478 Artykuł prezentuje narzędzia krytyki literackiej mogące znaleźć zastosowanie w analizie multimedialnych projektów dziennikarskich: międzygatunkowe ujęcie „genologii multimedialnej” Edwarda Balcerzana, opisaną przez Zygmunta Ziątka polemiczną perspektywę czytania reportażu zwróconego „ku szczegółowi” oraz wnioski dotyczące odbioru tekstów cyfrowych płynące z badań nad e-literaturą. Za przykład służą reportaże multimedialne udostępnione na stronie interkatywna.wyborcza.pl. Renata Łukaszewska Prawa autorskie (c) 0 2020-04-16 2020-04-16 2 69 80 https://wuwr.pl/spm/article/view/11479 Celem artykułu jest analiza funkcjonowania tygodników opinii w środowisku cyfrowym. Autor przyjął założenie, że cyfryzacja tygodników opinii miała trzy fazy. Pierwsza z nich była związana z cyfryzacją produkcji prasy, a druga z promocją produktu i obecnością klasycznych redakcji w środowisku cyfrowym. Z trzecią fazą mamy do czynienia obecnie, a polega ona na dostosowywaniu się tygodników opinii do wyzwań wynikających z rosnącej popularności mediów społecznościowych. Faza ta prowadzi do atrofii papierowego produktu i zmusza redakcje do funkcjonowania w warunkach intermedialności. Tygodniki opinii w papierowej postaci z racji swej wysokiej ceny i zmiany zachowań audytorium stają się elitarnym medium, po które będą sięgać coraz mniejsze grupy czytelników. Tomasz Mielczarek Prawa autorskie (c) 0 2020-04-16 2020-04-16 2 81 95 https://wuwr.pl/spm/article/view/11480 Zastosowanie technologii cyfrowych — internetowych — i opartych na nich nowych mediów wyznacza kierunki rozwoju tradycyjnych przedsiębiorstw medialnych, w tym Radia Wrocław SA. Technologia cyfrowa oparta na algorytmach jest nie tylko przyczyną zmian technologicznych w tej redakcji, lecz także bodźcem do przebudowy struktury, modelu działalności i sposobu zarządzania. Interesujące jest studium przypadku obrazujące ten proces. Na podstawie analiz własnych i doświadczeń autorki związanych z obserwacją uczestniczącą w artykule ukazane zostaną zmiany, które były wprowadzane w Radiu Wrocław od 2006 do 2018 roku. Objęły one zarówno modernizację infrastruktury, w tym kompletną przebudowę głównego zespołu emisyjnego, jak i wymianę sprzętu oraz oprogramowania służącego do obsługi programu Radia Wrocław i redakcji informacji. Fundamentalna zmiana dotyczyła statusu zawodowego dziennikarzy i kultury tej organizacji, która przeszła w ostatnim okresie znaczną ewolucję — od technologii analogowej do cyfrowej — i jest przykładem struktury redakcyjnej mediów elektronicznych, reprezentatywnej dla wszystkich radiowych redakcji regionalnych w Polsce. Lucyna Szot Prawa autorskie (c) 0 2020-04-16 2020-04-16 2 97 113 https://wuwr.pl/spm/article/view/11481 Celem artykułu jest przedstawienie poziomu zainteresowania polskiego widza nowymi sposobami odbioru programu telewizyjnego, w szczególności usługami telewizji na życzenie. Obserwowane zmiany są rezultatem intensywnego rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnych, ich dostępności, preferencji i kompetencji odbiorców w tym zakresie. W części teoretycznej scharakteryzowano główne kierunki zmian w stylu korzystania z oferty programowej telewizji. Natomiast w części empirycznej zaprezentowano wyniki badania ankietowego przeprowadzonego wśród osób oglądających telewizję na życzenie (551 osób). Analizę ograniczono do usług VOD oferowanych przez głównych nadawców telewizyjnych obecnych na polskim rynku (player.pl, ipla.pl, vod.tvp.pl). Jak wynika z przeprowadzonych badań, seriale i filmy są najchętniej oglądane w telewizji na życzenie, występują też zjawiska multiscreeningu i binge-watchingu, mało popularne jest wysyłanie materiałów do telewizji, a miejsce zamieszkania przestaje być kryterium różnicującym wielkość audytorium VOD. Ewa Jaska Prawa autorskie (c) 0 2020-04-16 2020-04-16 2 115 126 https://wuwr.pl/spm/article/view/11482 Zakres tematyczny artykułu obejmuje problematykę związaną ze współczesną konwergencją mediów postrzeganą w kontekście użytkowników mediów. Główny akcent został położony na wyjaśnienie procesów związanych z transformacją odbiorców treści medialnych dokonującą się w wyniku rozwoju komunikacji masowej. Celem rozprawy jest odpowiedź na pytania: jaki kształt przybrała współczesna konwergencja użytkowników mediów?, jakie występują korelacje pomiędzy historycznym już modelem komunikowania — modelem dwustopniowego przepływu informacji Lazarsfelda i Katza — a procesem konwergencji oraz jakie są metody pomiaru konwergencji mediów. Istotnym elementem artykułu jest wypracowana na podstawie analizy źródeł koncepcja pomiaru procesu konwergencji użytkowników mediów? Monika Jabłońska Prawa autorskie (c) 0 2020-04-16 2020-04-16 2 127 139 https://wuwr.pl/spm/article/view/11483 W artykule analizie zostały poddane kierunki rozwoju rynku książki tradycyjnej i cyfrowej oraz zmiany charakteru nowych grup czytelniczych w Polsce i na świecie. Przedstawiono w nim wybrane innowacje technologiczne, które sugerują kierunek zmian dokonujących się na rynku książki. Omówiono także profil nowego odbiorcy książki i objaśniono, jakie są perspektywy dalszej ewolucji rynku wydawniczego. Łukasz Śmigiel Prawa autorskie (c) 0 2020-04-16 2020-04-16 2 141 155 https://wuwr.pl/spm/article/view/11484 Punktem wyjścia opracowania jest propozycja całościowego podejścia do osoby ludzkiej i jej życia. Nią samą, jej życie i środowisko, z którym ma do czynienia, cechuje między innymi bardzo duża złożoność. Jednym z elementów, wraz na przykład z mediami, jest tutaj duchowość, w tym rozumiana w znaczeniu, które nadaje jej religia. Doświadczenie pokazuje, że duchowość może bardzo znacząco wpływać na postępowanie nie tylko danego człowieka, lecz także w skali społecznej, oraz że pojawienie się i zastosowanie rozwiązań ułatwiających czy wręcz potęgujących komunikowanie się międzyludzkie może znacząco wzmocnić rolę duchowości. W związku z tym przedstawiono przestrzeń medialną jako powiększenie środowiska życia ludzkiego: wraz z propozycją odczytania takiej sytuacji właśnie z perspektywy duchowości. Kolejne punkty dotyczą przykładów pojmowania związków między przestrzenią medialną a duchowością rozumianą jako relacje z Bogiem i nie tylko. Wojciech Misztal Prawa autorskie (c) 0 2020-04-16 2020-04-16 2 157 169 https://wuwr.pl/spm/article/view/11485 Współczesne media cyfrowe wyzwalają aktywność użytkowników internetu współtworzących dyskurs online sprzyjający konstruowaniu wspólnotowej tożsamości. Szczególnie wyraźnie obserwujemy to w funkcjonowaniu w przestrzeni wirtualnej współczesnych diaspor narodowych i etnicznych, którym nowe media stworzyły warunki do dyskusji i dialogu, wspomagające ponowną integrację i samoidentyfikację. Ważną rolę w tym procesie odgrywa lokalna tradycja kulturowa i pamięć wspólnotowa o folklorystycznym rodowodzie, kreująca regionalną symbolikę każdej diaspory, co zaprezentowano w artykule na przykładzie emigracji żydowskiej z byłego Związku Radzieckiego w Izraelu, polskiej w Stanach Zjednoczonych, skoncentrowanej wokół tradycji podhalańskiej, diaspory ofiar — Polaków z Kazachstanu i zapomnianych uchodźców z czasów pierwszej wojny światowej (tak zwane bieżeństwo) oraz polskich Żydów zmuszonych do wyjazdu z Polski w 1968 roku. W owych wspólnotach wirtualnych zachodzi proces kreowania własnej tożsamości diasporycznej opartej na wspólnocie emocji i pamięci zarówno lokalnej, jak i globalnej tożsamości. Janina Hajduk-Nijakowska Prawa autorskie (c) 0 2020-04-16 2020-04-16 2 171 183 https://wuwr.pl/spm/article/view/11486 Artykuł przedstawia fenomen wirtualnych form upamiętnienia zmarłych (od e-cmentarzy i innych wirtualnych miejsc pamięci po projekty awatarów-klonów jako kontynuatorów i naśladowców użytkowników) z perspektywy koncepcji uobecnienia opisanej przez Juliusza Domańskiego. Autorka artykułu stawia tezę, że współczesne, związane z rozwojem technologii sposoby „uwiecznienia” w sieci bliskich, którzy odeszli, są kolejną odsłoną scenariusza kultury (w rozumieniu Aleksandra Woźnego) polegającego na poszukiwaniu sposobu, aby w jakiejś postaci zachować poczucie obecności zmarłego wśród żywych. Funkcje, które pełniły między innymi pieśń, pismo, nagrobek, przejmują wirtualne profile zmarłych, aktywne po ich śmierci konta na portalach społecznościowych, algorytmy „kontynuujące” ich działalność w internecie. Odwołując się do zjawiska metamorfozy magicznej, autorka wskazuje, że nieżyjący już, uobecnieni w nowych mediach ludzie „nie wszystek umarli”, wydają się wciąż (tele)obecni, duchowo bliscy, trwający w świecie wirtualnym. Aleksandra Michałowska-Kubś Prawa autorskie (c) 0 2020-04-16 2020-04-16 2 185 200 https://wuwr.pl/spm/article/view/11487 Artykuł jest zapiskiem antropologicznym (gatunek zainicjowany przez Wojciecha J. Bursztę) dotyczącym internetowego fenomenu „Polaków cebulaków”, którego najpopularniejszym przedstawicielem jest „typowy Janusz”. Ów fenomen, obecny w przestrzeni internetu dzięki memom, przedostał się także do języka potocznego, stając się nieomal sposobem klasyfikowania określonej części naszego społeczeństwa. Celem refleksji jest wskazanie, że po pierwsze, mimo wyśmiewania zachowań i postaw charakterystycznych dla „Polaków cebulaków”, pewnego stopnia odgórnej pogardy względem nich, są oni społeczno-kulturowym lustrem, w którym przeglądamy się my sami (osoby z wyższym kapitałem kulturowym). Po drugie, „typowy Janusz”, pozwalając nam przejrzeć się w swojej „januszowatości”, sprawia, że akceptujemy jego społeczną obecność, choć jest inny od nas, jest „naszym Innym” (często na przykład członkiem rodziny). W takim ujęciu fenomen „Polaków cebulaków” jest rzadko występującą kulturową autoterapią Polaków, w której oswajamy swoje wiejskie pochodzenie i naleciałości z czasu początków kapitalistycznej przedsiębiorczości. Staram się zatem dostrzec w memach antropologiczną opowieść o nas samych, mającą psychoanalityczny wymiar. Michał Rydlewski Prawa autorskie (c) 0 2020-04-16 2020-04-16 2 201 214 https://wuwr.pl/spm/article/view/11488 Artykuł prezentuje wyniki badań nad zainteresowaniem treściami sportowymi w mediach oraz tworzeniem i upowszechnianiem zawartości na temat sportu przez użytkowników nowych technologii medialnych. Dodatkowo uwzględnia relację między biernym zainteresowaniem sportem a realizowaniem aktywności fizycznej w praktyce. W celu określenia specyfiki wskazanych aktywności oraz relacji między nimi przeprowadzono badania kwestionariuszowe. Badaną populację stanowili młodzi, aktywni fizycznie użytkownicy technologii medialnych zamieszkujący aglomerację wrocławską. Uzyskane wyniki zinterpretowano w odniesieniu do rezultatów dostępnych badań sondażowych dotyczących populacji polskiej. Wnioski z badań wskazują na podobieństwo młodych, aktywnych fizycznie Polaków zamieszkujących duże miasto i przeciętnych mieszkańców Polski w zakresie odbioru treści sportowej oraz na generacyjne różnice w tworzeniu i upowszechniania treści dotyczących sportu. Katarzyna Kopecka-Piech Prawa autorskie (c) 0 2020-04-16 2020-04-16 2 215 225 https://wuwr.pl/spm/article/view/11489 W ostatnich latach crowdfunding, czyli tak zwane finansowanie przez internetowy tłum, staje się coraz popularniejszym zjawiskiem. Użytkownicy internetu są bardziej świadomi idei współfinansowania i współtworzenia projektów powstających w ramach finansowania społecznościowego. Szczególnym rodzajem crowdfundingu jest model subskrypcyjny, który wyróżnia się tym, że wspierający wpłacają określoną kwotę nie jednorazowo, w związku z realizacją konkretnego projektu, ale regularnie — miesięcznie lub od każdego kolejnego produktu. Pozwala to twórcom uzyskać (względnie) stały dochód i tworzyć darmowe, ogólnodostępne treści (muzyczne, pisane, vlogi, filmy) wyłącznie dzięki wsparciu tak zwanych patronów, czyli fanów, którzy w zależności od wpłaconej sumy mogą otrzymać dostęp do ekskluzywnych materiałów. Crowdfunding subskrypcyjny zmienia całkowicie model finansowania z podejścia „jak zmusić konsumenta, aby zapłacił za materiał?” do podejścia „jak umożliwić fanowi wsparcie działalności twórcy?”. Współczesny e-mecenat ma wiele zalet: pozwala ominąć pośredników i wytwórnie, umożliwia powstanie trwalszej więzi między twórcą a fanami, a tym samym większe dopasowanie produktu do oczekiwań odbiorców. Nieustanne budowanie marki wiąże się równocześnie z dużym zaangażowaniem ze strony projektodawców, a czasami zmusza do zaspokajania wymagań subskrybentów, co stawia pod znakiem zapytania kwestię wolności artystycznej będącej główną ideą crowdfundingu subskrypcyjnego. Artykuł ma na celu zarysowanie typologii relacji, jakie mogą nawiązać między sobą twórcy i wspierający na przykładzie wybranych projektów z serwisu Patronite. Jakub Kubś Prawa autorskie (c) 0 2020-04-16 2020-04-16 2 227 242