Slavica Wratislaviensia

Na przeklętej ziemi. Obraz życia wspólnoty czarnogórskiej w miniaturze literackiej „Vrana” Miodraga Bulatovicia

2024-02-20T20:07:42+01:00

Poniższy artykuł kontynuuje badania nad wczesną prozą Miodraga Bulatovicia. Jego przedmiotem jest utwór Vrana, w którym autor opisuje życie codzienne jednego z czarnogórskich plemion. Przedmiotem analizy w artykule są motywy zawarte w tej miniaturze, w tym: wędrówka, ziemia jałowa, ubóstwo, odrzucenie przez kolektyw, głód, szaleństwo i zbrodnia. Uwagę zwrócono także na symbole teriomorficzne, społeczną kategorię piętna, wybrane elementy kultury duchowej oraz krwawej zemsty rodowej jako elementu prawa zwyczajowego. W toku analizy wykorzystano aparat pojęciowy z zakresu psychopatologii, psychiatrii humanistycznej, demonologii, antropologii kulturowej, socjologii, teorii groteski oraz estetyki brzydoty.

Peryferie a centrum — Zagrzeb w felietonach Veselka Tenžery

2024-01-16T01:02:48+01:00

Na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych Veselko Tenžera pisał o Zagrzebiu. Był dziennikarzem, krytykiem sztuki i literatury, eseistą i publicystą. Jedną z jego najpopularniejszych książek jest Zašto volim Zagreb (wydana pośmiertnie w 1987 roku, ponownie wydana w 2017 roku). Książka ta może być odczytana z perspektywy socjologii miasta, ponieważ Tenžera był świadkiem nowych fenomenów społecznych i urbanistycznych. Zagrzeb owego czasu był przykładem dysharmonii miejskich części składowych, które rozwijały się niezależnie od siebie. Co więcej, mieszkańcy stolicy różnili się poziomem identyfikacji z miastem i jego centrum.

„Продержаться в стороне от большой истории”. „Большая” история Марии Степановой в романсе „Памяти Памяти”

2023-11-16T13:46:43+01:00

Статья посвящена анализу рассуждений русской писательницы и поэтессы Марии Степановой по поводу семейной истории, её места и значения в русле мировых событий. Художественному осмыслению подвергается место в памяти для активных участников большой истории и тех, которые — как в случае членов семьи Степановой — остались для истории невидимыми. Методологической основой послужили положения теоретиков широко понимаемых memory studies, в том числе исследования Марианны Хирш, Аллейды Ассман, Кшиштофа Помяна и Астрид Эрл. Концепции постпамяти, семиофора и контрпамяти, творчески адаптированные к анализу произведения, позволили сделать вывод о транскультурном измерении памяти в романсе Марии Степановой.

Испанский текст в поэзии Александра Анашевича

2024-02-03T14:04:38+01:00

This paper analyzes the origins and key features of Spanish influence on Russian culture and literature, particularly evident in the poetry of Alexander Anashevich from the 1990s to the 2010s. The author places significant emphasis on the urban context of Madrid, a city characterized by its profound emotional depth, physicality, erotic motifs, and dreamlike qualities. Additionally, Madrid serves as a logical counterpoint to St Petersburg, often considered the most literature-rich city in Russia, creating a geo-cultural “South–North” dichotomy. In this artistic exploration, Spain as a whole serves as a prototype for a universe that encompasses both heavenly and hellish elements within its creative sphere. In summary, Anashevich presents an idealistic landscape that is most suitable for erotic lyrics while also serving as a space for transgressive themes.

Wirus separatyzmu i epidemia dezinformacji. Metafora chorobowa wojny w Donbasie 2014 roku w ukraińskiej prozie popularnej na przykładzie powieści „Оголений нерв” Switłany Tałan

2023-12-22T00:23:44+01:00

Tematem artykułu jest metafora maladyczna wykorzystana w przedstawieniu wojny hybrydowej z 2014 roku w popularnej powieści Оголений нерв (2017) autorstwa Svitłany Tałan. Celem mojej analizy jest wykazanie, że współczesna ukraińskojęzyczna literatura popularna jest silnie zaangażowana społecznie i politycznie, odgrywa wiele ról, w tym również rolę terapeutyczną, a także ma potencjał tożsamościowy i dydaktyczny poprzez wskazywanie określonych postaw.

До питання про інновації терміно-поняттєвої системи в українській ономастиці воєнного періоду ХХІ століття

2024-04-06T09:55:15+02:00

Стаття присвячена теоретичній проблематиці із сфери української ономастики воєнного періоду. Як відомо, потужні зміни в житті українського суспільства 2014–2024 років торкнулись функціонування онімної системи (як на рівні традиційних, так і на рівні «нових» видів пропріальної лексики), що відповідно підняло цілий ряд теоретичних питань щодо функціонування термінологічно-поняттєвої системи української ономастики останнього періоду. На основі зробленого аналізу можна ствердити: сучасна українська ономастика розглядає ергонімію, урбонімію та хрематонімію (прагматонімію) як автономні онімніпідсистеми, які вписались в невід’ємний склад компонентів онімного ландшафту України воєнного періоду. У контексті питання стратифікації сучасної урбононімії, хрематонімії та ергонімії визначальну роль можуть відігравати тільки чітко окреслені об’єкти номінації (денотати), репертуар яких стало розширюється. Зокрема серед новоутворених онімних різновидів можна відзначити мілітарергоніми та мілітарпрагматоніми. Згадані пропріальні класи української мови ХХІ ст. продовжують характеризуватися такими визначальними рисами, як-от: вторинність, суб’єктивність, суспільнополітична та військово-патріотична зумовленість.

К более точным методам хронологизации лексики русского языка (на материале сервиса „Google Книги”)

2023-05-06T23:26:50+02:00

The subject matter of this article is a chronologizational analysis of selected words and collocations extracted from one volume of the Novoye v russkoy leksike series (Novoye v russkoy leksike. Slovarnyye materialy 1990) which was conducted on texts collected by Google Books. The study’s aim is to assess the usefulness of Google Books in chronologization of the Russian vocabulary. As a result of the analysis, the dates of the earliest uses of language units were shifted for over 30% of the considered words and collocations. The author describes both the advantages and limitations of Google Books in terms of utilizing it for research purposes. The paper closes with a discussion on ways to improve the existing text resources so that they could be used in research on the chronologization of Russian lexis.

Dekonstrukcja rytualnych wypowiedzi z rosyjskiego dyskursu politycznego w parodiach internetowych

2023-09-21T13:02:28+02:00

Artykuł dotyczy zjawiska dekonstrukcji rosyjskiego dyskursu politycznego we współczesnych parodiach audiowizualnych. Podstawowym celem tekstu jest identyfikacja i analiza technik stosowanych przez parodystów w celu dekonstrukcji wybranych środków językowych wykorzystywanych w wypowiedziach rytualnych pochodzących z rosyjskiego dyskursu politycznego. Za materiał posłużyły rosyjskojęzyczne audiowizualne utwory parodystyczne publikowane na YouTube. Badanie polega na wyjawieniu intertekstualnych powiązań pomiędzy oryginalnymi wypowiedziami rosyjskich polityków i tekstami parodystycznymi, określeniu cech dyskursu politycznego poddanych parodii, analizie technik modyfikacji i określeniu funkcji tych transformacji. Artykuł obrazuje sposób, w jaki parodie odzwierciedlają idee ukryte pod warstwą werbalną wypowiedzi, uczestnicząc w konstruowaniu krytyki politycznej.

Składniowo niesamodzielne syntagmatyczne części mowy we współczesnym śląskim języku literackim (przyimki, spójniki, relatory, partykuły)

2023-11-14T12:19:21+01:00

Celem artykułu jest przedstawienie i krótkie omówienie wybranych składniowo niesamodzielnych części mowy współczesnego języka śląskiego — przyimków, spójników, relatorów i partykuł. Za materiał badawczy do zaprezentowania poszczególnych części mowy posłużył korpus językowy (453 000 słów), na który składają się pełne teksty jedenastu noweli i zbiorów opowiadań opublikowanych śląszczyzną po 2016 roku. Analiza pozwoliła na stwierdzenie częstego występowania homonimii, szczególnie wśród relatorów i spójników. Zauważono również, że dużo częściej spotyka się formy używane wspólnie przez śląskich pisarzy niż indywidualizmy i efemerydy (około 85%). Badanie potwierdziło odrębny charakter śląskiej leksyki, wciąż bazującej na dialektach lokalnych. Wpływ standardowej polszczyzny na system śląskich przyimków, spójników, relatorów i partykuł jest niewielki.

Przymiotniki odrzeczownikowe z podstawowymi formantami sufiksalnymi w języku rosyjskim, polskim i macedońskim

2023-09-12T23:03:53+02:00

Przedmiotem artykułu są przymiotniki odrzeczownikowe z podstawowymi formantami sufiksalnymi w języku rosyjskim, polskim i macedońskim. Szczególną uwagę poświęcono sufiksom -ny, -ski i -owy oraz ich ekwiwalentom w poszczególnych językach. Przymiotniki z tymi formantami są częste i stanowią produktywną klasę. W językach słowiańskich tworzą szczególną pod względem słowotwórczym klasę. Celem artykułu jest zwarta prezentacja wyników badania porównawczego dystrybucji poszczególnych sufiksów. Pod uwagę wzięto strukturę morfologiczną i semantykę podstaw słowotwórczych. W przypadku każdego z omawianych języków ma miejsce wyraźna preferencja jednego z sufiksów, zaś jego dystrybucja zależy od czynników morfologicznych i semantycznych.

Эмоционально-оценочный аспект публицистического стиля советского времени (на материале речей А. Я. Вышинского)

2023-09-21T13:23:38+02:00

Статья посвящена исследованию эмоционально-оценочного аспекта публицистического стиля на материале речей прокурора на трех московских процессах 1935–1938 гг. А. Я. Вышинского. Особое внимание уделено особенностям прагмалингвистического подхода, определяющего эффективность пропагандистского языка советской эпохи. Определено, что в речах присутствуют все закономерности прагмалингвистического воздействия: выражение положительной и отрицательной эмоциональной оценки, актуализация оценочной семантики, сенсибилизация, ирония. Отмечены типичные приемы контраста, повторов для усиления иллокутивного эффекта воздействия. Выявленные прагматико-семантические закономерности могут быть использованы при анализе современного политического дискурса, при разработке концепций стилистики и перевода, а также в лексикографической практике и преподавании русского языка как иностранного.