https://wuwr.pl/swr <p align="JUSTIFY">„Slavica Wratislaviensia” publikuje:</p> <p align="JUSTIFY">1. Artykuły naukowe prezentujące wyniki badań z zakresu literatur, kultur, języków, historii i sztuki, myśli filozoficznej narodów słowiańskich oraz teksty o charakterze interdyscyplinarnym, interkulturowym, wpisujące się w kontekst słowiański.</p> <p align="JUSTIFY">2. Recenzje książek slawistycznych, a także sprawozdania z konferencji i sympozjów naukowych.</p> Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wydawnictwo „Szermierz” pl-PL Slavica Wratislaviensia 0137-1150 https://wuwr.pl/swr/article/view/16920 <p>Based on 207 questionnaires that investigated how undergraduate students of Czech Philology perceive action and time, it was found that their understanding of these terms varies. Students’ interpretation was influenced not only by the knowledge they had and the language rules they applied, but also by their intuition and natural language perception, which inherently complement the process. We concluded that more attention should be paid to deverbal adjectives because their recognition proved to be particularly challenging.</p> Božena Bednaříková David Lavička Kateřina Žvaková Prawa autorskie (c) 2024 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2024-11-12 2024-11-12 179 9 24 10.19195/0137-1150.179.1 https://wuwr.pl/swr/article/view/16921 <div class="page" title="Page 2"> <div class="layoutArea"> <div class="column"> <p>W niniejszym artykule analizowany jest gatunek sieciowych wywiadów dziennikarskich na przykładzie autorskiego projektu „vDud”, który jest jednym z najpopularniejszych i najczęściej oglądanych internetowych programów w rosyjskiej przestrzeni medialnej. Badanie poświęcone jest aspektowi komunikacyjno-pragmatycznemu oraz cechom mowy nowoczesnego formatu gatunku wywiadu portretowego. W artykule szczegółowo omówiony jest indywidualny styl Jurija Dudia, prowadzącego kanału „vDud”, oraz strategie jego zachowania komunikacyjnego podczas wywiadów. Do istotnych cech wywiadu należą nieformalność, intymizacja i prowokacyjność rozmowy, powtarzające się tematy i dominanty tematyczne, ustalone techniki prowadzenia wywiadów, a także wybór kodu językowego, który charakteryzuje się bogactwem jednostek językowych stylu potocznego, leksyki wulgarnej oraz anglicyzmów. Materiał empiryczny stanowiło 40 wywiadów Jurija Dudia z różnymi interlokutorami, umieszczonych na platformie YouTube w okresie od lutego 2017 do lutego 2023.</p> </div> </div> </div> Anastasia Bezuglaya Prawa autorskie (c) 2024 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2024-11-12 2024-11-12 179 25 41 10.19195/0137-1150.179.2 https://wuwr.pl/swr/article/view/16922 <div class="page" title="Page 1"> <div class="layoutArea"> <div class="column"> <p>The article analyses Anglicisms in Polish and Croatian from the semantic field of the names of lace-up shoes. The ways of adaptation of particular borrowings from the point of view of morphology, orthography, and sematics are analysed. The presence of particular lexemes in lexicographical sources is also examined. The linguistic material is obtained from websites dealing with fashion and the production and sale of footwear.</p> </div> </div> </div> Sybilla Daković Prawa autorskie (c) 2024 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2024-11-12 2024-11-12 179 43 58 10.19195/0137-1150.179.3 https://wuwr.pl/swr/article/view/16955 <div class="page" title="Page 2"> <div class="layoutArea"> <div class="column"> <p>W artykule analizowany jest szczególny formalny i semantyczny typ leksykalnych związków binarnych, pochodzący z języka angielskiego i zaadoptowany w języku serbskim. Po krótkim teoretyczno-metodologicznym przeglądzie nauki o zjawisku anglo-serbskiego języka i anglicyzmach w literaturze krajowej, następuje selekcja i semantyczna identyfikacja związków leksykalnych, zaczerpniętych w formie oryginalnego modelu (np. oglądający maraton serialowy). Celem artykułu jest (a) identyfikacja grup semantycznych na podstawie istotnych cech semantycznych słowa nadrzędnego dwuczłonowego związku leksykalnego z próbki 200 przykładów zapisanych w Słowniku serbskich anglicyzmów; (b) określenie konkurencyjnych środków syntaktycznych wyrażania tych związków; (c) przedstawienie językowych i pozajęzykowych przyczyn rozproszenia zaobserwowanych związków, które są strukturalnie i semantycznie nieakceptowalne i nieregularne w języku serbskim; (d) przedstawienie rozwiązań dla ortograficznego ukształtowania związków rzeczownik-rzeczownik i (e) zaproponowanie dalszych możliwości tego zjawiska.</p> </div> </div> </div> Jasmina Dražić Jelena Ajdžanović Prawa autorskie (c) 2024 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2024-11-12 2024-11-12 179 59 69 10.19195/0137-1150.179.4 https://wuwr.pl/swr/article/view/16956 <div class="page" title="Page 2"> <div class="layoutArea"> <div class="column"> <p>W ostatnich latach w Centrum Badawcze Lingwistyki Arealnej Macedońskiej Akademii Nauk i Sztuk trwają prace nad nowym podejściem do opisu systemu słowotwórczego w języku macedońskim. Podejście to polega na badaniu grup leksemów wywodzących się z tego samego rdzenia zaświadczonych w języku prasłowiańskim. Według Markovikj i Topolińskiej (Марковиќ и Тополињска, 2019) jednym z najważniejszych procesów przedstawiających systematyczny transfer informacji z kontinuum semantycznego do leksykonu języka jest derywacja semantyczna. Proces ten pozwala na obserwację ciągów asocjacyjnych, które zachowują podstawowe, inicjalne komponenty semantyczne, przekazywane z człowieka z realnego świata fizycznego do ludzkiego świata mentalnego. Badania opierają się na antropocentryczno-przestrzennej teorii języka, która pomaga przeanalizować, w jaki sposób podstawowy komponent semantyczny osadzony w niektórych rdzeniach czasownikowych reprezentujących podstawowe uwarunkowania i działania człowieka może przenosić się i rozwijać poprzez ewolucję konceptualizacji. W artykule autor analizuje formalną i semantyczną derywację rdzenia prasłowiańskiego *<em>vi</em>- w języku macedońskim, który od czasów prasłowiańskich rozwinął kilka odmian.</p> </div> </div> </div> Davor Jankuloski Prawa autorskie (c) 2024 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2024-11-12 2024-11-12 179 71 78 10.19195/0137-1150.179.5 https://wuwr.pl/swr/article/view/16957 <div class="page" title="Page 1"> <div class="layoutArea"> <div class="column"> <p>Tento článek je lingvistickou analýzou hezitací. Nejprve jsou v něm uvedeny základní definice a funkce hezitací, jež se objevují v lingvistických studiích. K analýze je využit videozáznam a přepis televizní talk show <em>Uvolněte se, prosím</em> z 30. 10. 2009. V tomto pořadu, trvajícím 41 minut a 9 sekund, se vyskytlo 163 hezitací o celkové délce 2,21 min. Frekvence hezitací činila cca 4 hezitace za minutu. Hezitace nabývaly následujících funkcí: plánování/rozmýšlení, signalizace neobvyklého slova, signalizace opravy, delimitace (ohraničení vsuvky), hledání vhodného slova, signalizace předání slova, signalizace změny tématu, vyjádření rozpaků/překvapení. V jednom případě hezitace tvořila jediný obsah dialogické repliky.</p> </div> </div> </div> Lucie Jílková Prawa autorskie (c) 2024 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2024-11-12 2024-11-12 179 79 85 10.19195/0137-1150.179.6 https://wuwr.pl/swr/article/view/16958 <div class="page" title="Page 1"> <div class="layoutArea"> <div class="column"> <p>The article analyzes headlines and headline complexes of electronic media publications of Ukraine, Poland and Russia. The focus is on media texts for 2022 dedicated to the events of the war in Ukraine. The purpose of the study is to determine the main linguistic means of implementing a manipulative strategy of interaction with potential addressees in the modern media discourse in a comparative aspect. The specifics of manipulative influence and manipulation are defined, and the linguopragmatic parameters of the analysis of media texts are characterized. The researcher focused on the communicative strategy of manipulation. This resulted in the representation of the definition of manipulation as a destructive phenomenon in communication. Graphical, lexical and grammatical means of implementing a manipulative strategy are analyzed in the headlines of media texts. The main attention is paid to semantic aspects. The main concepts of the implementation of the manipulation strategy in media headlines have been determined. The analysis was carried out in a comparative aspect. I compared the headlines in the media publications of Ukraine, Poland and Russia. The dominance of manipulative strategy in Russian media texts and suggestive influence in Ukrainian and Polish media discourse is analyzed. The typology of language means of implementing the strategy of manipulation in media headlines is represented.</p> </div> </div> </div> Natalia Kondratenko Prawa autorskie (c) 2024 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2024-11-12 2024-11-12 179 87 103 10.19195/0137-1150.179.7 https://wuwr.pl/swr/article/view/16959 <div class="page" title="Page 1"> <div class="layoutArea"> <div class="column"> <p>The analysis presented in the article has been inspired by press headlines published on Polish and German Internet sites after the Russian invasion of Ukraine in February 2022. The subject of my research are the linguistic means utilised in the press headlines collected from two specific sites in September 2022. The analysis is focused on the strategies and tactics implemented by Western journalists in order to make the difficult topic of war more accessible to their public. The aim of the analysis is therefore to compare the structure of Polish and German corpora of units and to present the lexical means of expression they contain. With a wide selection of examples to support the findings, the article demonstrates not only the similarities and differences of the lexical units, but also their role in the perlocutionary act.</p> </div> </div> </div> Agnieszka Kurzyńska Prawa autorskie (c) 2024 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2024-11-12 2024-11-12 179 105 118 10.19195/0137-1150.179.8 https://wuwr.pl/swr/article/view/16960 <div class="page" title="Page 1"> <div class="layoutArea"> <div class="column"> <p>Autorka nejprve představuje stav vyzkumů o jazyce Tomáše Bati obecně a představuje několik děl vytvořených v České republice. V další části článku, vycházející z metodiky Piotra Lewińského, zaměřuje své úvahy na identifikaci vybraných prostředků rétoriky v reklamním textu společnosti Bat’a, který se koncem srpna 1922 objevil v českých novinách v rámci reklamní kampaně „boj proti drahotě. Analyzuje vybrané problémy, uvádí příklady z obsahu oznámení a shrnuje, že Baťa záměrně použil rétoriku k dosažení svého cíle — prodeje bot.</p> </div> </div> </div> Magdalena Matkowska-Jerzyk Prawa autorskie (c) 2024 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2024-11-12 2024-11-12 179 119 134 10.19195/0137-1150.179.9 https://wuwr.pl/swr/article/view/16961 <div class="page" title="Page 1"> <div class="layoutArea"> <div class="column"> <p>The overall statistics for the negative verbal representations of the macro-concept of man in the speeches of South-East Serbia point to the linguistic fact that micro-groups identified by the integral semantic component of ‘messy’ can be found among the first ten most frequent groups of synonyms. This finding related to the associative field ‘man’ in the Prizren-Timok image of the world represents a stimulus for a lingua-culturological description of the concept of non-hygiene, which corresponds to a lack of tidiness in physical appearance, apparel, one’s household, the work one does. The attitude towards hygiene is culturally coded. Society has clear esthetic criteria and standards of acceptability and neatness. Expressives which include the identifier ‘neat / messy’ have a subjective-axiological semantic component – an evaluation of the outward appearance and a moral evaluation, reflecting the characteristic features of dialectical lexis (the frequency of the expressive with a pronounced emotional component, increased intensity of expressivity, and an increased affective tone), along with the traditional spiritual culture and mentality of this speech community.</p> </div> </div> </div> Tanja Milosavljević Prawa autorskie (c) 2024 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2024-11-12 2024-11-12 179 135 148 10.19195/0137-1150.179.10 https://wuwr.pl/swr/article/view/16962 <div class="page" title="Page 2"> <div class="layoutArea"> <div class="column"> <p>Jako východisko pro náš příspěvek z oblasti počítačového zpracování přirozeného jazyka, konkrétně automatické morfologické analýzy, jsme zvolili dva koncepty, které byly propracovány v rámci projektu NovaMorf. První z nich představuje koncept vícenásobného lemmatu a druhý vy- jadřuje tzv. zlaté pravidlo morfologie, tedy požadavek na systematické zpracování variant, aby se každá varianta lišila dvojicí lemma + tag. Tyto dva požadavky vedou k systematickému korpuso- vému studiu variací v české morfologii. Cílem našeho příspěvku je podat ucelený obraz o důsledné lemmatizaci slovesných podstatných jmen zakončených na -<em>ní/-tí</em>, a to zejména v těch případech, kdy lze dějové jméno vytvořit od dvou podob kmene minulého, jako například <em>nařčení/nařknutí</em>, <em>vysání/vysátí</em>, <em>zmražení/zmrazení</em> ad.</p> <p>Popis tvarosloví verbálních substantiv v synchronní podobě prezentovaný morfologickou anotací korpusů řady SYN (nejnověji syn_v10) vykazuje nekonzistentní řešení v případě, že ver- bální substantivum má variantní tvary. Zaměříme se tudíž na interpretace tvarů verbálních sub- stantiv od variant jednoho slovesa tvořených od variantního kmene, které lze interpretovat jako tvary synonymní/variantní. Také se budeme snažit zaznamenat nedostatky pokrytí morfologické- ho slovníku MorfFlex.</p> </div> </div> </div> Klára Osolsobě Hana Žižková Prawa autorskie (c) 2024 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2024-11-12 2024-11-12 179 149 165 10.19195/0137-1150.179.11 https://wuwr.pl/swr/article/view/16963 <div class="page" title="Page 1"> <div class="layoutArea"> <div class="column"> <p>Tekst analizuje wyrażanie celownika w języku macedońskim, a konkretnie w normie mówionej. We współczesnym standardzie mówionym istnieje tendencja do unikania dublowania (poprzez pominięcie krótkiej formy zaimka), a także używania przyimka <em>na</em> do wyrażenia tej relacji przypadkowej, gdy jego obecność nie jest konieczna. Współczesna sytuacja w odniesieniu do tej sprawy jest również przedstawiona na przykładach ze współczesnego mówionego języka macedońskiego.</p> </div> </div> </div> Angelina Pančevska Prawa autorskie (c) 2024 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2024-11-12 2024-11-12 179 167 172 10.19195/0137-1150.179.12 https://wuwr.pl/swr/article/view/16964 <div class="page" title="Page 2"> <div class="layoutArea"> <div class="column"> <p>Předmětem tohoto článku je sandhi v češtině, analýza tohoto jevu na základě materiálu získaného z českého mluveného korpusu ORTOFON v2. Norma spisovné češtiny na mezislovní hranici připouští pouze realizaci neznělého obstruentu před sonorou stojící na začátku slova. Provedený výzkum ukázal, že v češtině dochází k častým odchylkám od stávající spisovné normy. Na mezislovní hranici jsou zaznamenány výslovnosti se znělou souhláskou na konci slova před iniciálni sonorou.</p> </div> </div> </div> Lenka Ptak Prawa autorskie (c) 2024 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2024-11-12 2024-11-12 179 173 182 10.19195/0137-1150.179.13 https://wuwr.pl/swr/article/view/16965 <div class="page" title="Page 1"> <div class="layoutArea"> <div class="column"> <p>Text prezentuje část současného výzkumu týkajícího se počátků výuky polského jazyka v České republice. Jeho předmětem je analýza nejstarších česko-polských konverzačních příruček vydaných v období od druhé poloviny 19. století do první poloviny 20. století. Článek pojednává jednak o struktuře analyzovaných publikací, jejich obsahu, ale také o použitých didaktických metodách. Představené učebnice a jejich autoři se stávají zdrojem informací nejen o samotném polském jazyce, ale především o historii jeho výuky na českém území, ale také o česko-polských kontaktech ve sledovaném období.</p> </div> </div> </div> Renata Rusin Dybalska Prawa autorskie (c) 2024 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2024-11-12 2024-11-12 179 183 195 10.19195/0137-1150.179.14 https://wuwr.pl/swr/article/view/16966 <div class="page" title="Page 1"> <div class="layoutArea"> <div class="column"> <p>Cieľom štúdie je naznačiť lexikografický opis podstatných mien kategórie <em>pluráliá tantum</em> v slovníkoch súčasného poľského a slovenského jazyka. Tieto lexémy sú v slovníkoch rôzne opísané. Príspevok ukazuje spôsoby uvádzania týchto podstatných mien pomocou špecifických anotácií <em>len v množnom čísle (pol. tylko w lm.)</em> a <em>obyčajne v množnom čísle (</em>pol. <em>zwykle w lm., </em>sk. obyč. v mn. č.).</p> <p>Hlavné problémy pri opise <em>pluráliá tantum</em> vznikajú pri rôznych klasifikáciách takýchto podstatných mien v porovnávaných jazykoch. V novších slovníkoch boli zaznamenané určité zmeny v uvádzaní <em>plurálií tantum</em>, iné existujú len v špecifických použitiach, napr. v textoch. Tým sa otvárajú širšie výskumné perspektívy v oblasti konfrontačnej lingvistiky.</p> </div> </div> </div> Sylwia Sojda Prawa autorskie (c) 2024 Sylwia Sojda https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2024-11-12 2024-11-12 179 197 210 10.19195/0137-1150.179.15 https://wuwr.pl/swr/article/view/17015 <div class="page" title="Page 1"> <div class="layoutArea"> <div class="column"> <p>Autor ve svém článku s názvem <em>Cenzura a jazyková omezení v Protektorátu Čechy a Morava (1939–1945)</em> podává širší obraz kulturního života (literatura, tisk, divadlo, hudba, film, rozhlas) v PČaM limitovaném cenzurou německých okupantů a kolaborantských českých úřadů. Své postřehy opřel o rozsáhlá bádání v knihovnách a na internetu (monografie, vědecké články, archivní dokumenty), zaměřená na právní situaci týkající se svobody slova a občanských práv, jakož i fungování české kultury a českého jazyka v okupovaném kvazi státu. Ve druhé části je blíže nastíněn stav češtiny, stejně jako omezení zaváděná Němci v masmédiích a společenském životě. Článek byl zakončen krátkými závěry.</p> </div> </div> </div> Dariusz Tkaczewski Prawa autorskie (c) 2024 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2024-11-12 2024-11-12 179 211 223 10.19195/0137-1150.179.16 https://wuwr.pl/swr/article/view/17016 <div class="page" title="Page 1"> <div class="layoutArea"> <div class="column"> <p>Příspěvek rekapituluje různé extenze pojetí posesivity. Ověřuje systémové prostředky, kterými vyjadřujeme přináležitost a posesi v současné češtině. Toto zkoumá na slovesech i s jejich intenčně-valenčním potenciálem, na pádové struktuře včetně specifikace pádové sémantiky předložkou, na posesivních a reflexivních pronominech, na posesivních adjektivech v konkurenci s genitivem, na objektově posesivních adjektivech a na relačních adjektivech.</p> </div> </div> </div> Miloslav Vondráček Prawa autorskie (c) 2024 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2024-11-12 2024-11-12 179 225 232 10.19195/0137-1150.179.17 https://wuwr.pl/swr/article/view/17017 <div class="page" title="Page 2"> <div class="layoutArea"> <div class="column"> <p>Transformacja składniowa stanowi przekształcanie konstrukcji syntaktycznej poprzez zamianę zdań prostych na połączenia wyrazowe lub zdania złożone i odwrotnie, a także zamianę części zdań na odpowiadające im synonimy w zdaniu prostym i złożonym. Nauczanie tej umiejętności powinno cechować się kompleksowym i regularnym podejściem, ponieważ zasady niniejszych przekształceń składniowych są stosunkowo podobne, pomimo różnorodności wyrażanych znaczeń. Celem artykułu jest pokazanie specyfiki nauczania transformacji składniowych w języku rosyjskim na poziomie B1–B2 (TORFL 2) na przykładzie tematu <em>Wyrażenie warunkowości w zdaniu prostym i złożonym</em> w grupie hiszpańskojęzycznych studentów. Umiejętność składniowego różnicowania tekstu opiera się na znajomości specyfiki słowotwórstwa rzeczowników abstrakcyjnych oraz wiedzy o częstotliwości występowania i cechach stylistycznych i gramatycznych niniejszych konstrukcji.</p> </div> </div> </div> Irina Votyakova Chubukova Prawa autorskie (c) 2024 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2024-11-12 2024-11-12 179 233 245 10.19195/0137-1150.179.18 https://wuwr.pl/swr/article/view/17018 <div class="page" title="Page 1"> <div class="layoutArea"> <div class="column"> <p>Článek se zabývá popisem a analýzou názvů cizích reálií vyskytujících se v českém překladu Nevěsty z Abydu od Lorda Byrona. V tomto literárním díle autor zahrnul mnoho jmen – vlastních i obecných – spojených s orientálním světem, nejčastěji tureckým, vzdáleným a cizím běžnému čtenáři originálu i překladu v polovině devatenáctého století. Článek se zaměřuje na funkční a komunikační aspekty používaných názvů, které se v českém jazyce vyznačují formální a sémantickou rozmanitostí.</p> </div> </div> </div> Mateusz Wiśniewski Prawa autorskie (c) 2024 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2024-11-12 2024-11-12 179 247 257 10.19195/0137-1150.179.19