Artykuły i studia materiałowe

Tom 79 Nr 1 (2024)

Mikrohistoria znikania. Stosunek Żydów mieszkających w Dzierżoniowe i okolicach do Polski w latach 1967–1968

Strony: 67-94

PDF (English)

Abstrakt

The article presents the fate of the Jewish population settled in Lower Silesia, Poland, during the anti-Semitic campaign of 1967–1968, focusing on two towns: Dzierżoniów and Bielawa. Through an analysis of archival sources, the text reconstructs the fate of individual members of this community, including its leaders, beginning in 1967 (during the Six-Day War) and continuing through the following months, till the events of March 1968. The paper takes a special interest in the attitudes of Jews towards Poland, as well as in the government anti-Semitic campaign and accusations of disloyalty to Poland. It also presents the experiences of hostility, as well as the consequences of stigmatization by anti-Semitism. The analysis exemplifies the impact of the anti-Semitic campaign on a small, provincial Jewish community, living far from Warsaw and the student protests in 1968 or the centre of communist authority.

Bibliografia

Gomułka Władysław, Przemówienie na VI Kongresie Związków Zawodowych, Warszawa 19 czerwca 1967 r., Warszawa 1967.

Borkowski Maciej, Kirmiel Andrzej, Włodarczyk Tamara, Śladami Żydów: Dolny Śląsk, Opolszczyzna, Ziemia Lubuska, Warszawa 2008.

Dahlmann Hans Christian, Antysemityzm w Polsce roku 1968, Warszawa 2018.

Eisler Jerzy, Marzec 1968: geneza, przebieg, konsekwencje, Warszawa 1991.

Eisler Jerzy, Polski rok 1968, Warszawa 2006.

Grużlewska Anna, Dzierżoniowski oddział TSKŻ w latach 1957–1968. Pomiędzy odwilżą i wydarzeniami marcowymi, „Słowo Żydowskie”, No. 9, September 2015.

Grużlewska Anna, Marzec 1968 i jego preludium w Dzierżoniowie i Bielawie w świetle dokumentów i relacji, „Bibliotheca Bielaviana”, 2018, p. 11–34.

Grużlewska Anna, Ostatnie lata szkoły żydowskiej w Dzierżoniowie we wspomnieniach uczniów i nauczycieli (1960–1964), „Rocznik Dzierżoniowski”, 26 (2016), p. 34–49.

Grużlewska Anna, Polska Jerozolima: fenomen żydowskiego osiedla w powiecie dzierżoniowskim 1945–1950, Dzierżoniów 2019.

Kendziorek Piotr, Program i praktyka produktywizacji Żydów polskich w działalności CKŻP, Warszawa 2016.

Kijek Kamil, Aliens in the Lands of the Piasts. The Polonization of Lower Silesia and Its Jewish Community in the Years 1945–1950, [in:] Jews and Germans in Eastern Europe, ed. Tobias Grill, Berlin–Boston 2018, p. 234–255.

Osęka Piotr, Marzec ‘68, Kraków 2008.

Osęka Piotr, Syjoniści, inspiratorzy, wichrzyciele: obraz wroga w propagandzie marca 1968, Warszawa 1999.

Plocker Anat, The expulsion of Jews from communist Poland: Memory wars and homeland anxieties, Bloomington 2022.

Sommer Schneider Anna, Sze’erit hapleta: Ocaleni z Zagłady: działalność American Jewish Joint Distribution Committee w Polsce w latach 1945–1989, Kraków 2014.

Stola Dariusz, Kampania antysyjonistyczna w Polsce 1967–1968, Warszawa 2000.

Stola Dariusz, Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989, Warszawa 2010.

Suleja Włodzimierz, Dolnośląski Marzec ’68: anatomia protestu, Warszawa 2006.

Syrnyk Jarosław, „Po linii” rewizjonizmu, nacjonalizmu, syjonizmu: aparat bezpieczeństwa wobec ludności niepolskiej na Dolnym Śląsku (1945–1989), Wrocław 2013.

Szajda Marek, Początki instytucjonalnego życia żydowskiego na Dolnym Śląsku od maja do sierpnia 1945 roku, [in:] Koniec wojny na Śląsku. Rok 1945. Studia i materiały, eds. Ksawery Jasiak, Krzysztof Kawalec, Piotr Stanek, Wrocław–Opole–Warszawa 2018, p. 169–177.

Szajda Marek, The Impact of the Six-Day War of 1967 on the Life of Jews in Poland: The Example of the Social and Cultural Society of Jews in Poland, „Judaica Petropolitana. Scholarly Journal”, 14 (2020), p. 60–75.

Szajda Marek, Żydzi na roli? Studium produktywizacji ludności żydowskiej na przykładzie Dzierżoniowa w latach 1945–1946, [in:] Wieś na Ziemiach Zachodnich i Północnych po 1945 r. Ciągłość czy zmiana?, eds. Jolanta Kluba, Aleksandra Paprot- -Wielopolska, Marek Szajda, Piotr Zubowski, Wrocław 2020, p. 50–86.

Szaynok Bożena, Ludność żydowska na Dolnym Śląsku 1945–1950, Wrocław 2000.

Szaynok Bożena, Początki osadnictwa żydowskiego na Dolnym Śląsku po II wojnie światowej (maj 1945–styczeń 1946), „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego”, 1994–1995), 4–2, p. 45–64.

Szaynok Bożena, Problematyka żydowska w wydarzeniach marcowych, [in:] Wokół Marca 1968 na Dolnym Śląsku. Materiały pokonferencyjne, eds. Wojciech Trębacz, Joanna Hytrek-Hryciuk, Wrocław 2008, p. 15–24.

Szaynok Bożena, Z historią i Moskwą w tle. Polska a Izrael 1944–1968, Warszawa–Wrocław 2007.

Szaynok Bożena, Żydzi w Dzierżoniowie (1945–1950), [in:] Dzierżoniów: wiek miniony, eds. Tomasz Przerwa, Sebastian Ligarski, Wrocław 2007, p. 26–33.

Szydzisz Marcin, Społeczność żydowska na Dolnym Śląsku w świetle działalności Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce w latach 1950–1989, Warszawa–Wrocław 2019.

Waszkiewicz Ewa, Kongregacja Wyznania Mojżeszowego na Dolnym Śląsku na tle polityki wyznaniowej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1945–1968, Wrocław 1999.

Węgrzyn Ewa, Wyjeżdżamy! Wyjeżdżamy?! Alija gomułkowska 1956–1960, Kraków–Budapeszt 2016.

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.