Warunki rozwoju polskiego feminizmu na przełomie XIX i XX wieku

Abstrakt

W artykule omawiane są warunki i programy działania ruchu feministycznego rodzącego się na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku. Najważniejszym postulatem programowym polskich feministek tego okresu była walka o równe prawa wyborcze. Związek Równouprawnienia Kobiet Polskich był radykalną organizacją feministyczną, która stała na straży interesów kobiet. Zarówno Paulina Kuczalska, jak i jej najbliższe współpracownice Józefa Bojanowska i Kazimiera Bujwidowa uważały, że zdecydowanie należało oddzielić „kwestię kobiecą” od innych kwestii społecznych i politycznych.

Sytuacja kobiet na ziemiach polskich przed wybuchem I wojny światowej nie różniła się diametralnie od sytuacji kobiet w innych krajach. Epoka wiktoriańska nałożyła na kobiety surowe wymagania moralne, zezwalając jednocześnie na swobodę obyczajową mężczyzn – stąd też wśród haseł polskich feministek pojawił się postulat: „Praw dla kobiet, czystości dla mężczyzn”. Jak w większości krajów europejskich Polki nie posiadały praw wyborczych, a ponadto miały utrudniony wstęp na uniwersytety, zmagać musiały się z nierównością w życiu społecznym i rodzinnym, miały ograniczone prawa cywilne. Polskie feministki w swoich programach uwzględniały wszystkie aspekty ówczesnego zniewolenia kobiet i wykorzystały polityczną szansę uzyskania praw wyborczych dla kobiet, która pojawiła się u progu niepodległości.