A chance for sanitizing the city? Vision of rebuilding Wrocław proposed in 1945–1946 by German architect Otto Seibel

Archiwum Państwowe we Wrocławiu:

Akta Miasta Wrocławia, sygn. 82/28/0/108/157.15.

Rejencja Wrocławska, sygn. 82/172/0/1.24/16240; 82/172/0/1.24/16254; 82/172/0/1.24/16256; 82/172/0/1.24/16319; 82/172/0/1.24/16550. Zarząd Miejski miasta Wrocławia, 82/334/0/5/139.

Archiwum Budowlane Miasta Wrocławia:

MAt-VI-29120; MAt-VI-27043; MAt-VI-28621; MAt-VI-25484; MAt-VI-25485; MAt-VI-18085/1; MAt-VI-25489; MAt-VI-25488; MAt-VI-25487; MAt-VI-6570; MAt-VI-6571; MAt-VI-29103; teczka T-5092; materiały luźne bez sygnatur.

Bundesarchiv Militärachiv Freiburg im Breisgau: PERS 6/162014, Seibel, Otto, geb. 27.1.1901

„Skarpa Warszawska. Pismo poświęcone odbudowie stolicy – miasta i człowieka”, 1946.

Konopińska Joanna, Tamten wrocławski rok 1945–1946. Dziennik, Wrocław 1987.

Bukowski Marcin, Wrocław z lat 1945–1952. Zniszczenie i dzieło odbudowy, Wrocław 1985.

Broniewski Tadeusz, Odbudowa zabytków Wrocławia: kościół św. Marii Magdaleny, „Ochrona Zabytków”, 5 (1952), 4 (19), s. 253–270.

Cohen Jean-Louis, Architecture in Uniform. Designing and Building for the Second World War, Paris 2011.

Dobesz Janusz, Modernistyczna architektura Wrocławia z epoki III Rzeszy, [w:] Modernizm w Europie – modernizm w Gdyni: architektura pierwszej połowy XX wieku i jej ochrona w Gdyni i w Europie, red. Maria Jolanta Sołtysik, Robert Hirsch, Gdynia 2011, s. 115–122.

Dobesz Janusz, Wrocławska architektura spod znaku swastyki na tle budownictwa III Rzeszy, Wrocław 1999.

Dudek Przemysław, Koncepcje odbudowy powojennego Wrocławia 1945–1956 – między miastem prowincjonalnym a drugą metropolią kraju, „Przegląd Administracji Publicznej”, 2013, 2, s. 59–68.

Gelles Romulad, Wrocław w latach Wielkiej Wojny 1914–1918, Wrocław 1989.

Głowiński Tomasz, „Nalot wielkanocny” 1945 roku – największa apokalipsa w tysiącletniej historii Wrocławia, [w:] Przedmieście Piaskowe we Wrocławiu, red. Tomasz Głowiński, Hanna Okólska, Wrocław 2015, s. 214–226.

Głowiński Tomasz, Provincial city or regional capital? Concepts and barriers to the rebuilding of Wrocław in 1945–1947 from wartime destruction, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 74 (2019), numer specjalny, s. 89–106.

Grajewski Grzegorz, Między sztuką, nauką a polityką. Ochrona zabytków na Dolnym Śląsku w czasach III Rzeszy, Wrocław 2014.

Hargreaves Richard, Ostatnia twierdza Hitlera. Breslau 1945, przeł. Tomasz Fiedorek, Poznań 2020.

Ilkosz Jerzy, Koncepcje urbanistyczne Maxa Berga na przykładzie projektów przebudowy Berlina w roku 1910 i Wrocławia w latach 1919–1920, [w:] Architektura Wrocławia, t. 2: Urbanistyka, red. Jerzy Rozpędowski, Wrocław 1995, s. 359–398.

Ilkosz Jerzy , Niemiecki modernizm w cieniu NSDAP — doświadczenie Wrocławia (1933–1945), [w:] Kłopotliwe dziedzictwo? Architektura Trzeciej Rzeszy w Polsce, red. Jacek Purchla, Żanna Komar, Kraków 2020, s. 273–294.

Ilkosz Jerzy, Wieżowiec w strukturze miasta na przykładzie Wrocławia w latach 1919– 1928. Koncepcja urbanistyczna Maxa Berga, [w:] Wieżowce Wrocławia 1919–1932, red. Jerzy Ilkosz, Beate Szymańska-Störtkuhl, Wrocław 2020, s. 52–109.

Jara Karolina, Architektura III Rzeszy na Śląsku a planowanie na „Niemieckim Wschodzie”, [w:] Urbanistyka i architektura okresu III Rzeszy w Polsce, red. Karolina Jara, Aleksandra Paradowska, Poznań 2019, s. 91–118.

Jara Karolina, The soundscape of public space in Breslau during the period of National Socialism, [w:] Sounds of War and Peace Soundscapes of European Cities in 1945, red. Renata Tańczuk, Sławomir Wieczorek, Warszawa 2018, s. 143–162.

Jara Karolina, Wrocławski „waterfront” w czasach Trzeciej Rzeszy, „Roczniki Sztuki Śląskiej”, 25 (2016), s. 133–152.

Kaczmarek Ryszard, Organizacja Todt w Rzeszy Niemieckiej i na Śląsku w latach 1933–1945, „Szkice Archiwalno-Historyczne”, 5 (2009), s. 25–38.

Kaspar Fred, Behelfsheime für Ausgebombte. Bewältigung des Alltäglichen im „Totalen Krieg“ – Münsters Bürger ziehen aufs Land, Petersberg 2011.

Kaszuba Elżbieta, Wrocław nasz! Polonizacja kulturowego oblicza miasta w pierwszych latach po zakończeniu drugiej wojny światowej, „Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym”, 60 (2021), 4, s. 141–172.

Kirschke Krystyna, Kirschke Paweł, Powojenna odbudowa wrocławskiego kwartału przyrynkowego ograniczonego ulicami: Kurzy Targ, Szewską i Oławską, „Wiadomości Konserwatorskie”, 2021, 68, s. 30–43.

Kononowicz Wanda, Nadodrzańskie urbanistyczne założenia Wrocławia w XIX i na początku XX wieku, [w:] Odra we Wrocławiu, red. Olgierd Czerner, Wrocław 1984, s. 23–38.

Kononowicz Wanda, Oblicza modernizmu w urbanistyce europejskiej pierwszego trzydziestolecia XX wieku na przykładzie Wrocławia, [w:] Architektura lat międzywojennych i jej ochrona, red. Maria Jolanta Sołtysik, Robert Hirsch, Gdynia 2009, s. 13–20.

Kononowicz Wanda, Pierwszy plan generalny Wrocławia (1924) i początki kompleksowego projektowania urbanistycznego, [w:] Architektura Wrocławia, t. 2: Urbanistyka, red. Jerzy Rozpędowski, Wrocław 1995, s. 301–338.

Kononowicz Wanda, Wrocław. Kierunki rozwoju urbanistycznego w okresie międzywojennym, Wrocław 1997.

Kostrzewska Małgorzata, Miasto europejskie na przestrzeni dziejów. Wybrane przykłady, Gdańsk 2013.

Kotrys Natalia Maria, Miasto chorych — sytuacja mieszkaniowa wrocławian a zachorowalność na gruźlicę płuc w okresie Republiki Weimarskiej (1919–1933), „Wieki Stare i Nowe”, 14 (2019), 19, s. 246–260.

Kozaczek Aleksandra, Jednostki Architektury Ratowniczo-Gaśniczej nr 9 przy ul. Borowskiej we Wrocławiu (dawne Feuerwache VII Bohrauerstr.), [w:] Dziedzictwo architektoniczne: rekonstrukcje i badania obiektów zabytkowych, red. Ewa Łużyniecka, Wrocław 2017, s. 207–220.

Krzywobłocki Aleksander, Dziesięć lat pracy konserwatorskiej w wojew. wrocławskim, „Ochrona Zabytków”, 8 (1955), 1 (28), s. 50–57.

Lewicki Jakub, Roman Feliński architekt i urbanista. Pionier nowoczesnej architektury, Warszawa 2006.

Małachowicz Edmund, Stare miasto we Wrocławiu. Zniszczenia, odbudowa, program, Wrocław 1976.

Markowska Magdalena, „Pomnik pierwszych lat nowej Rzeszy”– konkurs na sanację wrocławskiego bloku śródrynkowego, „Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego”, 2013, 3 (29), s. 31–47.

Mohr Christoph, „Nowy Frankfurt”. Budownictwo mieszkaniowe i metropolia 1925– 1930, [w:] Ernst May 1886–1970, red. Claudia Quiring, Wolfgang Voigt, Peter Cachola Schmal, Eckhard Herrel, red. wersji polskiej Jerzy Ilkosz, Wrocław 2012, s. 32–41.

Ordyłowski Marek, Nastroje mieszkańców Wrocławia w latach 1945–1946, „Dzieje Najnowsze”, R. 37 (2005), z. 4, s. 139–150.

Ordyłowski Marek, Życie codzienne we Wrocławiu 1945–1948, Wrocław 1991.

Paradowska Aleksandra, Architektura, historia i ich propagandowe obrazy w Kraju Warty, [w:] Urbanistyka i architektura okresu III Rzeszy w Polsce, red. Aleksandra Paradowska, Karolina Jara, Poznań 2019, s. 35–66.

Pater Józef, Miasto powstaje z gruzów: odbudowa obiektów sakralnych we Wrocławiu po 1945 r., [w:] Historia Magistra Vitae. Dolnośląskie dziedzictwo religii i kultury. Wykłady z lat 2013/2014 i 2014/2015, red. Michał Piela SDS, Wrocław 2015 (Silesia Sacra, 3), s. 11–31.

Przyłęcka Daniela, Nie od razu Wrocław odbudowano. Plany zagospodarowania przestrzennego, koncepcje oraz projekty urbanistyczne i architektoniczne a ich realizacja w latach 1945–1989, Wrocław 2012.

Przyłęcki Mirosław, Odbudowa, konserwacja i ochrona zabytków architektury na Dolnym Śląsku w latach 1945–1978, „Ochrona Zabytków”, 32 (1979), 4 (127), s. 267–281.

Rybicki Józef, Rok odbudowy Wrocławia, [w:] Trudne dni. Wrocław 1945 r. we wspomnieniach pionierów, t. 2, red. Mieczysław Bolesław Markowski, Wrocław 1961, s. s. 61–66.

Stein Rudolf, Der Große Ring zu Breslau, Breslau 1935.

Szymański-Störtkuhl Beate, Konkurs na rozbudowę miasta Wrocławia i gmin podmiejskich z lat 1921–1922, [w:] Architektura Wrocławia, t. 2: Urbanistyka, red. Jerzy Rozpędowski, Wrocław 1995, s. 339–358.

Thum Gregor, Obce miasto. Wrocław 1945 i potem, przeł. Małgorzata Słabicka, Wrocław 2005.

Tyszkiewicz Jakub, Wrocławska Dyrekcja Odbudowy. Próba ratowania tkanki miejskiej w latach 1946–1949, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, T. 54 (1999), nr 3, s. 421–434.

Vorhoelzer Robert, Ein Architektenleben: die klassische Moderne der Post, Callwey 1990.

Werner Wolfgang, Der Architekt Heinrich Müller und die Bayrische Postbauschule in der Pfalz, KIT Scientific Publishing 2012.