Jak badać ikonografię średniowiecznych pieczęci plebanów śląskich?

Archiwum Archidiecezjalne we Wrocławiu Dokumenty oznaczone sygnaturami chronologicznymi, 29 XI 1382.

Archiwum Państwowe we Wrocławiu Rep. 88 nr 48 (74a).

Bünz Enno, Die mittelalterliche Pfarrei. Ausgewählte Studien zum 13.–16. Jahrhundert, Tübingen 2017 (Spätmittelalter, Humanismus, Reformation, 96).

Bünz Enno, Spätmittelalterliche Pfarrei- und Pfarrersiegel, [w:] Das Siegel. Gebrauch und Bedeutung, hrsg. von Gabriela Signori unter Mitarbeit von Gabriel Stouka-lov-Pogodin, Darmstadt 2007, s. 31–43.

Bünz Enno, Kubín Petr, „Sigillum Petri plebani de Glathovia”. Ein spätmittelalterliches Pfarrersiegel aus Klattau (Böhmen), „Archiv für Diplomatik, Schriftgeschichte, Siegel- und Wappenkunde”, 50 (2004), s. 35–45.

Cetwiński Marek, Rycerstwo śląskie do końca XIII w. Pochodzenie – gospodarka – polityka, Wrocław 1980 (Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, seria A, nr 210).

Cetwiński Marek, Rycerstwo śląskie do końca XIII w. Biogramy i rodowody, Wrocław 1982 (Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, seria A, nr 229).

Chojnacka Kazimiera, Opracowywanie pieczęci, [w:] Metodyka pracy archiwalnej, red. Stanisław Nawrocki, Stanisław Sierpowski, Poznań 2004, s. 94–113.

Dola Kazimierz, Dzieje Kościoła na Śląsku, cz. 1: Średniowiecze, Opole 1996 (Z dziejów kultury chrześcijańskiej na Śląsku, nr 9).

Ewald Wilhelm, Siegelkunde, München–Berlin 1914 [reprint: München–Wien 1972].

Forstner Dorothea, Świat symboliki chrześcijańskiej, przekł. i oprac. Wanda Zakrzewska, Paweł Pachciarek, Ryszard Turzyński, wybór ilustr. i komentarz Tamara Łozińska, Warszawa 2001.

Glejtek Miroslav, Stredoveká cirkevná pečať. Prameň kresťanskej ikonografie, Hradec Králové 2013.

Glejtek Miroslav, Texty na stredovekých cirkevných pečatiach uhorskej proveniencie (11.–16. storočie), [w:] Inskrypcje na pieczęciach. Treści, formy, funkcje, red. Piotr Pokora, Marcin Hlebionek, Tomasz Kałuski, Poznań 2016 (Publikacje Instytutu Historii UAM, 125), s. 47–62.

Goliński Mateusz, Biogramy mieszczan wrocławskich do końca XIII wieku, Wrocław 1995 (Prace Historyczne Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego, nr 18).

Gosmann Michael, Ein Siegelstempel des Pfarrers von Hüsten (um 1300) im Arnsberger Stadtarchiv, „Jahrbuch Hochsauerlandkreis. Berichte, Erzählungen, Aufsätze, Gedichte”, 8 (1992), s. 37–39.

Gumowski Marian, Handbuch der polnischen Siegelkunde, Graz 1966.

Gumowski Marian, Pieczęcie śląskie do końca XIV wieku, [w:] Historja Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. 3, red. Władysław Semkowicz, Kraków 1936 [reprint: Kraków 2013], s. 247–440.

Jakubek-Raczkowska Monika, Obrazy w przestrzeni liturgicznej miejskich kościołów parafialnych w średniowiecznych Prusach. Przegląd funkcji, [w:] Parafie w średniowiecznych Prusach w czasach zakonu niemieckiego od XIII do XVI w., red. Rado-sław Biskup, Andrzej Radzimiński, Toruń 2015 (Ecclesia Clerusque Temporibus Medii Aevi, 4), s. 173–204.

Jujeczka Stanisław, Duchowni średniowiecznej Legnicy. Studium prozopograficzne nad klerem diecezjalnym, Legnica 2006.

Jurek Tomasz, Obce rycerstwo na Śląsku do połowy XIV wieku, Poznań 1998 (Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Wydział Historii i Nauk Społecznych, Prace Komisji Historycznej, t. 54).

Kałuski Tomasz, Imago abbatis na pieczęciach śląskich cystersów w średniowieczu, [w:] Dzieje i kultura cystersów w Polsce, t. 2, red. Marcin Starzyński, Dariusz Tabor, Kraków 2018 (Cistercium Mater Nostra. Studia et documenta, 5), s. 395–415.

Kałuski Tomasz, Semiotyka w badaniach sfragistycznych, [w:] Znaki i symbole w przestrzeni publicznej od średniowiecza do czasów współczesnych, red. Aleksandra Jaworska, Robert Jop, Katarzyna Madejska, Warszawa 2016, s. 11–19.

Kałuski Tomasz, Średniowieczne pieczęcie konwentu z klasztoru cysterskiego w Lubiążu – chronologia, ikonografia i kwestia autorstwa typariuszy, „Studia Źródłoznawcze”, 59 (2021), s. 25–38.

Kałuski Tomasz, Matejko Ilona, Treści ideowe pieczęci parafii wiejskich na obszarze archidiakonatu głogowskiego (XVIII–XX w.), [w:] Wieś w sfragistyce i heraldyce polskiej, red. Agnieszka Gut, Paweł Gut, Warszawa 2012, s. 149–170.

Kobielus Stanisław, Bestiarium chrześcijańskie. Zwierzęta w symbolice i interpretacji. Starożytność i średniowiecze, Warszawa 2002.

Kobielus Stanisław, Florarium christianum. Symbolika roślin – chrześcijańska starożytność i średniowiecze, Kraków 2006.

Kolak Wacław, Marecki Józef, Leksykon godeł zakonnych, Łódź 1994.

Kozaczkiewicz Ewa, Ikonografia średniowiecznych pieczęci krakowskich kanoników katedralnych, [w:] Kultura religijna i społeczna Małopolski od XIII do XVI wieku, red. Wiktor Szymborski, Janusz Kozioł, Tarnów 2011, s. 123–151.

Krahmer Helene, Beiträge zur Geschichte des geistlichen Siegels in Schlesien bis zum Jahre 1319, „Zeitschrift des Vereins für Geschichte Schlesiens”, 69 (1935), s. 1–39.

Krejčík Tomáš, Pečeť v kultuře středověku, Ostrava 1998.

Krejčíková Jarmila, Krejčík Tomáš, Úvod do české sfragistiky, Ostrava 1989.

Krudysz Leszek, A Unique 14th Seal-Matrix from Giebło, Zawiercie District, „Archaeologia Polona”, 59 (2021), s. 139–154.

Kufel Robert Romuald, Kancelaria, registratura i archiwum parafialne na ziemiach polskich od XII do początku XXI wieku, Zielona Góra 2011.

Kuś Agnieszka, Notariusze jako interpretatorzy przedstawień napieczętnych. Uwagi nad metodologią badań ikonograficznych w sfragistyce, [w:] Dawne pieczęcie. Typologia – metody badań – interpretacje, red. Zenon Piech, Warszawa 2015, s. 267–284.

Lexikon der christlichen Ikonographie, Bd. 1, 2, 3, 4, hrsg. von Engelbert Kirchsbaum; Bd. 5, 6, 7, 8, hrsg. von Wolfgang Braunfels, Rom–Freiburg–Basel–Wien, 1968, 1970, 1971, 1972, 1973, 1974, 1974, 1976.

Łobodzińska Patrycja, Przestrzeń liturgiczna kościoła św. Elżbiety we Wrocławiu w późnym średniowieczu, [w:] Fara w mieście od średniowiecza do współczesności. Społeczność – duchowość – architektura – wystrój. Studia z historii sztuki, red. Rafał Eysymontt, Dariusz Galewski, Wrocław 2019, s. 121–131.

Łosowski Janusz, Pieczęcie starostów chełmskich od drugiej połowy XVI do XVIII wieku, [w:] Pieczęć w Polsce średniowiecznej i nowożytnej, red. Piotr Dymmel, Lublin 1998, s. 147–170.

Maráz Karel, K pečetím farního kléru v českých zemích v letech 1283–1310, [w:] Sacri canones servandi sunt. Ius canonicum et status ecclesiae saeculis XIII–XV, red. Pavel Krafl, Praha 2008 (Opera Instituti historici Pragae, series C – Miscellanea, 19), s. 623–629.

Maráz Karel, Sfragistika. Studijní texty pro posluchače pomocných věd historických a archivnictví, Brno 2014.

Marcisz Beata, Ikonografia pieczęci cechowych miasta Wrocławia (XV–XIX w.), [w:] Pieczęć w Polsce średniowiecznej i nowożytnej, red. Piotr Dymmel, Lublin 1998, s. 227–248.

Marcisz-Czapla Beata, Święci w ikonografii nowożytnych pieczęci klasztornych na Śląsku, [w:] Człowiek – obraz – tekst. Studia z historii średniowiecznej i nowożytnej, red. Marek L. Wójcik, Dzierżoniów 2005, s. 89–107.

Marecki Józef, Rotter Lucyna, Jak czytać wizerunki świętych. Leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych, Kraków 2013.

Matejko Ilona, Treści symboliczne w XIII-wiecznej sfragistyce książąt śląskich, [w:]Opuscula archaeologica. Opera dedicata in professorem Thaddeum Malinowski, red. Wojciech Dzieduszycki, Zielona Góra 2007, s. 263–272.

Neuling Hermann, Schlesiens Kirchorte und ihre kirchlichen Stiftungen bis zum Ausgange des Mittelalters, Breslau 1902.

Panfil Tomasz, Jeleń w herbie województwa lubelskiego. Próba interpretacji najstarszych wyobrażeń napieczętnych, [w:] Pieczęć w Polsce średniowiecznej i nowożytnej, red. Piotr Dymmel, Lublin 1998, s. 217–225.

Pfeiffer Gerhard, Das Breslauer Patriziat im Mittelalter, Breslau 1929 (Darstellungen und Quellen zur schlesischen Geschichte, Bd. 30).

Piech Zenon, Czy ikonografia historyczna powinna być nauką pomocniczą historii, [w:] Tradycje i perspektywy nauk pomocniczych historii w Polsce. Materiały z sympozjum w Uniwersytecie Jagiellońskim dnia 21–22 października 1993 roku profesorowi Zbigniewowi Perzanowskiemu przypisane, red. Mieczysław Rokosz, Kraków 1995, s. 119–141.

Piech Zenon, Ikonografia pieczęci Piastów, Kraków 1993.

Piech Zenon, Jakiej ikonografii potrzebują historycy?, [w:] Dzieło sztuki: źródło ikonograficzne, czy coś więcej? Materiały sympozjum XVII Powszechnego Zjazdu Historyków w Krakowie, 15–18 września 2004, red. Marcin Fabiański, Warszawa 2005, s. 19–36.

Piech Zenon, Pieczęć jako źródło ikonograficzne: ze studiów nad ikonografią historyczną, „Sfragìstičnij Ŝorìčnik”, 5 (2015), s. 21–87.

Piech Zenon, Prawda, konwencja i treści ideowe w polskich źródłach ikonograficznych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, No 1249, „Prace historyczne”, z. 128, Kraków 2001, s. 9–31.

Piech Zenon, Znak jako przedmiot badań historycznych, [w:] Pamiętnik XV Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich, t. 1, cz. 2, red. Jacek Staszewski, Gdańsk–Toruń 1995, s. 245–258.

Piech Zenon, Źródła ikonograficzne w badaniach historyka mediewisty, [w:] Pytania o średniowiecze. Potrzeby i perspektywy badawcze polskiej mediewistyki, red. Wojciech Fałkowski, Warszawa 2001, s. 187–201.

Pusch Oskar, Die Breslauer Rats- und Stadtgeschlechter in der Zeit von 1241 bis 1741, Bd. 1–5, Dortmund 1986, 1987, 1988, 1990, 1991.

Radzimiński Andrzej, Kościół w Polsce około 1300 r., [w:] idem, Kościół i duchowieństwo w średniowieczu. Polska i państwo zakonu krzyżackiego w Prusach, Toruń 2012, s. 109–146.

Schmilewski Ulrich, Der schlesische Adel bis zum Ende des 13. Jahrhunderts. Herkunft, Zusammensetzung und politisch-gesellschaftliche Rolle, Würzburg 2001 (Wissenschaftliche Schriften des Vereins für Geschichte Schlesiens, Bd. 5).

Sfragistyka, oprac. Marian Gumowski, Marian Haisig, Sylwiusz Mikucki, Warszawa 1960.

Sobel Jagna Rita, Pieczęcie proboszczów – zapomniany dział sfragistyki. Przyczynek do badań nad pieczęciami kleru parafialnego na przykładzie pięciu sigillów śląskich plebanów z początku XIV w., „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 75 (2020), 1, s. 29–72.

Sobel Jagna Rita, Sceny biblijne na średniowiecznych pieczęciach śląskich proboszczów, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 118 (2022), s. 413–438.

Sobel Jagna Rita, Z badań nad średniowiecznymi pieczęciami proboszczów śląskich kościołów parafialnych. Typologia – projekt katalogu – przykład sigillum Jakuba Engilgeriego, [w:] Pieczęcie w archiwach, bibliotekach i muzeach. Charakterystyka zbiorów, metody opracowania, konserwacja, red. Paweł Gut, Marcin Hlebionek, Jagoda Jankowska, Warszawa 2023, s. 319–340.

Sobel Jagna Rita, Zmienność pieczęci proboszczów śląskich kościołów parafialnych w średniowieczu (do 1419 roku), „Średniowiecze Polskie i Powszechne”, 14 (18) (2022), s. 56–82.

Stieldorf Andrea, Siegelkunde. Basiswissen, Hannover 2004 (Hahnsche Historische Hilfswissenschaften, 2).

Stróżyk Paweł, O możliwych inspiracjach ikonografii niektórych pieczęci Piastów w XIII wieku, [w:] Dawne pieczęcie. Typologia – metody badań – interpretacje, red. Zenon Piech, Warszawa 2015, s. 255–266.

Szymański Józef, Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego, Warszawa 1993.

Szymański Józef, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2012.

Szymoniak Marcin, Pieczęcie klasztoru bożogrobców w Miechowie, [w:] Dawne pieczęcie. Typologia – metody badań – interpretacje, red. Zenon Piech, Warszawa 2015, s. 327–412.

Ştefan Alexandru, Der Siegelstempel und die Siegel des Kronstädter Pfarrers Johannes Reudel, „Zeitschrift für Siebenbürgische Landeskunde”, 41 (112) (2018), s. 33–41.

Ştefan Alexandru, Seals of Transylvanian Saxon Parish Priests from the First Half of the 16th Century, [w:] Common Man, Society and Religion in the 16th century. Piety, morality and discipline in the Carpathian Basin, ed. Ulrich A. Wien, Göttingen 2021 (Refo 500 Academic Studies, 67), s. 65–77.

Ştefan Alexandru, Practici sigilare în mediul parohial braşovean din a doua jumătate a secolului al XV-lea, [w:] Scris, scriitură, text în Ţările Române (secolele XV– XVIII), ed. Monica Dejan cu cuvânt înainte de Maria Magdalena Szekely, Suceava 2020, s. 45–56.

Tomaszewska Agnieszka, Ikonografia pieczęci cechowych (XV–XIX w.) w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie, [w:] Wokół znaków i symboli. Herby, pieczęcie i monety na Pomorzu, Śląsku i Ziemi Lubuskiej do 1945 roku, red. Agnieszka Chlebowska, Agnieszka Gut, Warszawa 2008, s. 107–121.

Wiszewski Przemysław, Elementy natury na wizerunkach wybranych średniowiecznych pieczęci śląskich, [w:] Człowiek i przyroda w średniowieczu i we wczesnym okresie nowożytnym, red. Wojciech Iwańczak, Krzysztof Bracha, Warszawa 2000, s. 73– 88.

Wiszewski Przemysław, Średniowieczna śląska pieczęć klasztorna jako środek przekazu informacji (XIII–1. połowa XVI w.), [w:] Pieczęć w Polsce średniowiecznej i nowożytnej, red. Piotr Dymmel, Lublin 1998, s. 11–29.

Woźny Maciej, Rycerstwo opolskie do połowy XV wieku, Katowice 2020.

Wójcik Marek L., Heraldyka klasztorów cysterskich na Śląsku, [w:] Polska heraldyka kościelna. Stan i perspektywy badań, red. Krzysztof Skupieński, Anzelm Weiss, Warszawa 2004, s. 43–58.

Wójcik Marek L., Herby, hełmy i klejnoty. Uniwersalne i swoiste treści obrazowe pieczęci rycerstwa śląskiego, [w:] Wokół znaków i symboli. Herby, pieczęcie i monety na Pomorzu, Śląsku i Ziemi Lubuskiej do 1945 roku, red. Agnieszka Chlebowska, Agnieszka Gut, Warszawa 2008, s. 49–66.

Wójcik Marek L., Od hełmu do herbu – przyczynek do badań nad heraldyzacją znaku rycerstwa śląskiego, [w:] Pieczęcie herbowe – herby na pieczęciach, red. Wojciech Drelicharz, Zenon Piech, Warszawa 2011 (II Krakowskie Kolokwium Heraldyczne), s. 251–271.

Wójcik Marek L., Pieczęcie cystersów jemielnickich do połowy XVI wieku (z zespołu Rep. 85 Archiwum Państwowego we Wrocławiu), [w:] Pieczęć w Polsce średniowiecznej i nowożytnej, red. Piotr Dymmel, Lublin 1998, s. 31–37.

Wójcik Marek L., Pieczęcie rycerstwa śląskiego w dobie przedhusyckiej, t. 1–2, Kraków–Wrocław 2018.

Wójcik Marek L., Pieczęć Ottona von Kittlitz. Osobliwy zabytek sfragistyki rycerskiej z końca XIV w., „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 65 (2010), 1, s. 3–20.

Wójcik Marek L., Rogi, haki czy widłaki? O właściwą postać herbu śląskich Landeskronów w średniowieczu, czyli raz jeszcze o sfragistyce w służbie heraldyki, [w:] Dawne pieczęcie. Typologia – metody badań – interpretacje, red. Zenon Piech, Warszawa 2015, s. 413–433.

Wójcik Marek L., Śląskie baktriany. Próba interpretacji symboliki wielbłąda w heraldyce rycerstwa śląskiego na przykładzie czternastowiecznych pieczęci rodzin von Exau i von Grebelwitz, „Średniowiecze Polskie i Powszechne”, 3 (7) (2011), s. 66–76.

Wółkiewicz Ewa, Proletariusze modlitwy? Drogi karier, finanse i kultura materialna niższego kleru w średniowiecznej Nysie, Warszawa 2020.

Zasady transkrypcji inskrypcji napieczętnej, [w:] Opracowanie materiałów sfragistycznych. Wyniki prac zespołu naukowego powołanego przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych do przygotowania wskazówek metodycznych do opracowania materiałów sfragistycznych w zasobie archiwów państwowych, red. Paweł Gut, Marcin Hlebionek, Warszawa 2020, s. 159–163.

Żerelik Rościsław, Biogramy rycerstwa śląskiego. Uzupełnienia, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 44 (1989), s. 459–473.