Ryzyko socjalne w pomocy społecznej (od ryzyka ubóstwa do ryzyka trudnej sytuacji życiowej)

Abstrakt

W opracowaniu autor rozważa trzy problemy. Pierwszy dotyczy pytania, czy ryzyko socjalne pomocy społecznej może zostać uznane za rodzaj ryzyka socjalnego w ujęciu nauk prawnych. Odpowiedź jest twierdząca, aczkolwiek ryzyko to ma szczególny charakter i jest determinowane przez inne czynniki ryzyka socjalnego niż w przypadku ryzyka socjalnego ubezpieczeniowego. Autor ilustruje tę tezę, przedstawiając kształt tego ryzyka w urządzeniach socjalnych poprzedzających współczesną pomoc społeczną w Polsce. Druga kwestia dotyczy miejsca ryzyka socjalnego pomocy społecznej w systemie zabezpieczenia społecznego (ryzyk tego systemu). Autor polemizuje z tezą o pomocniczej roli pomocy społecznej w systemie zabezpieczenia społecznego w tym znaczeniu, że pomoc społeczna ma za zadanie jedynie uzupełniać niedostatki (luki) ubezpieczenia społecznego i że optymalnie ukształtowane ubezpieczenie społeczne mogłoby całkowicie pozbawić pomoc społeczną znaczenia. W trzeciej części opracowania autor wskazuje niektóre czynniki wpływające na dynamikę i kierunki rozwoju pomocy społecznej, co w konsekwencji wpływa też na kształt ryzyka pomocy społecznej. Zwraca też uwagę, że obarczanie pomocy społecznej zadaniami dotyczącymi uzupełniania systemu zabezpieczenia społecznego o kompleksowe regulacje dotyczące na przykład wspierania rodziny (jak miało to miejsce Polsce z początkiem XXI wieku), obejmujące rozwiązania organizacyjne aż po przebudowę dotychczasowego systemu, nie rokuje powodzenia.