Artykuły

Tom 336 (2023)

Przebieg i wyniki prac kodyfikacyjnych w II Rzeczypospolitej Polskiej nad ochroną autorskich praw osobistych, w tym po śmierci twórcy

Strony: 69-107

PDF

Abstrakt

The author first presents the history of the codification of copyright in the Second Republic of Poland, a task entrusted to the Codification Commission and then further work on the Act in the Sejm and the Senate. These resulted in the Act of 29 March 1926 on copyright, based on the dualist theory, according to its original formulation by the main author of the Act, Professor Fryderyk Zoll junior of the Jagiellonian University.

In the article, the focus is on the essence of the construction of moral rights in the Polish Act. It is highlighted that it applies the French model, in which the author’s moral right exists in perpetuity, different from the German model, based on the assumption that moral rights expire with the expiration of the author’s economic right (monistic theory). Another important feature of the French model, which was adopted by the Polish legislator, was the inalienability of the author’s moral rights, having in the Germanic model a significant deviation in terms of inheritance law. The premise of the 1926 Copyright Act was also the impossibility of waiving author’s moral rights, although an exception to this was admitted by Frederick Zoll in the doctrine. The position of the Polish Act was thus characterised in this respect as different from the legislation allowing for the waiver of moral rights, which does not result in the divestment of a personal copyright, but only makes it unenforceable.

One of the most disputed issues during the work on the Act in the Codification Committee of the Second Republic of Poland, which had its finale in the amendment of the Copyright Act of 1935, was the protection of the author’s moral rights after the author’s death. This is an interesting research problem, all the more so because the Polish projects were pioneering in this respect in the international arena. Against the background of the general concept of moral rights, the author presents the polemics waged by Polish scholars-codifiers on moral rights after the death of the author. He points out the originality of the developed juridical solutions and some of their weaknesses, mainly related to the evolution of views among the codifiers.

Bibliografia

Gołąb S., Ustawa o prawie autorskim z dnia 29 marca 1926 r. Z materiałami, Warszawa 1928.

Projekt ustawy o prawie autorskim, uchwalony przez sekcję prawa cywilnego 20–31 października i przez Wydział Cywilny w Warszawie 31 października 1922, Warszawa 1923.

Projekt ustawy o prawie autorskim, uchwalony przez Komisję Kodyfikacyjną Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 9 kwietnia 1923, Kraków 1923.

Konwencja berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych z dnia 9 września 1886 roku, przejrzana w Berlinie dnia 13 listopada 1908 roku i w Rzymie dnia 2 czerwca 1928 roku (ratyfikowana zgodnie z ustawą z dnia 5 marca 1934 roku) (Dz.U. RP z 1935 r. Nr 84, poz. 515).

Loi polonaise du 29 mars 1926. Ralative aux droits d’auteur. Préface et notes de Georges Maillard, Paris 1926.

Obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 kwietnia 1935 roku w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy z dnia 29 marca 1926 roku o prawie autorskim (Dz.U. RP z 1935 r. Nr 36, poz. 260).

Oświadczenie rządowe z dnia 18 listopada 1935 roku w sprawie złożenia przez Polskę dokumentu ratyfikacyjnego konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych z dnia 9 września 1886 roku, przejrzanej ostatnio w Rzymie dnia 2 czerwca 1928 roku (Dz.U. RP z 1935 r. Nr 84, poz. 516).

Ustawa z dnia 3 czerwca 1919 roku o komisji kodyfikacyjnej (Dz.P.P.P. Nr 44, poz. 315 i Dz.U. RP Nr 75, poz. 511).

Ustawa z dnia 29 marca 1926 roku o prawie autorskim (Dz.U. RP Nr 48, poz. 286).

Ustawa z dnia 22 marca 1935 roku o zmianie ustawy z dnia 29 marca 1926 roku o prawie autorskim (Dz.U. RP Nr 26, poz. 176).

Entrato in vigore il 10 settembre 1926. Convertito dalla legge 18 marzo 1926 n. 562, ed è stato abrogato dalla legge 22 aprile 1941 n. 633, https://banchedati.dirittodautore.it/banchedati/regio-decreto-legge-7-novembre-1925-n-1950/.

Gesetz betreffend das Urheberrecht an Werken der Literatur und der Tonkunst vom 19. Juni 1901, RGBl. 1901.

Lege nr 126 din 28 iunie 1923 asupra proprietăţii literare şi artistice, „Buletinul Oficial” 1923, nr 68, https://legislatie.just.ro/Public/DetaliiDocument/24108.

Regio Decreto Legge 7 novembre 1925, nr 1950, Disposizioni sul diritto di autore. Pubblicato in Raccolta ufficiale delle leggi e dei decreti del Regno d’Italia, Provveditorato Generale dello Stato — Libreria, Rzym 1925, nr 1950, w GU 20 listopada 1925, nr 270.

Zákon ze dne 24 listopadu 1926 o původském právu k dílům literárním, uměleckým a fotografickým (o právu autorském), Sbírka zákonů a nařízení státu československého 218/1926, https://www.aspi.cz/products/lawText/1/4292/1/2/zakon-c-218-1926-sb-o-puvodskem-pravu-k-dilum-literarnim-umeleckym-a-fotografickym-o-pravu-autorskem/zakon-c-218-1926-sb-o-puvodskem-pravu-k-dilum-literarnim-umeleckym-a-fotografickym-o-pravu-autorskem.

Zakon o zaštiti autorskih prava u Kraljevini Jugoslaviji iz 1929. godine, Slużbene Novine z 27 grud- nia 1929, nr 304–129, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Zakon_o_za%C5% A1titi_autorskih_prava_1929.pdf.

Applebaum J.R., The Visual Artists Rights Act of 1990: An Analysis Based on the French Droit Moral, „American University International Law Review” 8, 1992, nr 1.

Banasiuk J., Współtwórczość i jej skutki w prawie autorskim, Warszawa 2012.

Barta J., Markiewicz J.R., Ochrona dóbr osobistych w zakresie twórczości naukowej i artystycznej, [w:] Dobra osobiste i ich ochrona w polskim prawie cywilnym. Zagadnienia wybrane, red. naukowy J.S. Piątowski, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1986.

Błeszyński J., Tłumaczenie i jego twórca w polskim prawie autorskim, Warszawa 1973.

Bonneau S.G., Honor and Destruction: The Conflicted Object in Moral Rights Law, „St. John’s Law Review” 87, 2013.

Brown-Pedersen J., The Inadequacy of UK Moral Rights Protection: A Comparative Study on the Waivability of Rights and Recontextualisation of Works in Copyright and Droit D’auteurs Systems, „LSE Law Review” 3, 2018.

Ciolino D.S., Rethinking the Compatibility of Moral Rights and Fair Use, „Washington and Lee Law Review” 54, 1997, z. 1.

Cotter T.F., Pragmatism, Economics, and the Droit Moral, „North Carolina Law Review” 76, 1997, nr 1.

Czub K., Dobra i prawa osobiste po śmierci twórcy (na podstawie kodeksu cywilnego, prawa autorskiego i prawa własności przemysłowej), [w:] Non omnis moriar. Osobiste i majątkowe aspekty prawne śmierci człowieka. Zagadnienia wybrane, red. J. Gołaczyński, J. Mazurkiewicz, J. Turłukowski, D. Karkut, Wrocław 2015.

Czub K., Prawa osobiste twórców dóbr niematerialnych. Zagadnienia konstrukcyjne, Warszawa 2011.

Damich E. J., The Right of Personality: A Common-Law Basis for the Protection of the Moral Rights of Authors, „Georgia Law Review” 23, 1988, nr 1.

Davies G., Garnett K., Moral Rights, London 2010.

Dessemontet F., Letter from Switzerland: The new copyright act, https://www.unil.ch/cedidac/files/live/sites/cedidac/files/Articles/New%20Copyright%20Act.pdf.

Dietz A., Das Droit Moral des Urhebers im neuen französischen und deutschen Urheberrecht, Munich 1968.

Dine J., Authors’ Moral Rights in Non-European Nations: International Agreements, „Michigan Journal of International Law” 16, 1995, z. 2.

Dinwoodie G.B., Recent United States Copyright Reforms: Congress Catches the Spirit of Berne, „Fordham Intellectual Property, Media and Entertainment Law Journal” 2, 2011, nr 1.

Dworkin G., The Moral Right of the Author: Moral Rights and the Common Law Countries, „Columbia-VLA Journal of Law & the Arts”, 19, 1994–1995, z. 3–4.

Edwards L., Harbinja E., Protecting Post-Mortem Privacy: Reconsidering the Privacy Interests of the Deceased in a Digital World, „Cardozo Arts & Entertainment Law Journal” 32, 2013, nr 1.

Frangon A., Ginsburg J.C., Authors’ Rights in France: The Moral Right of the Creator of a Commissioned Work to Compel the Commissioning Party to Complete the Work, „Columbia-VLAJournal of Law & the Arts” 9, 1985.

Giesen B., Własnościowy model prawa autorskiego — analiza koncepcji przyjętej w prawie polskim, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2015, z. 2.

Ginsburg J. C., The Most Moral of Rights: The Right to be Recognized as the Author of One’s Work, „George Mason Journal of International Commercial Law” 8, 2016.

Gliściński K., Wszystkie prawa zastrzeżone. Historia sporów o autorskie prawa majątkowe, 1469–1928, Warszawa 2016.

Goudreau M., Le droit moral de l’auteur au Canada, „Revue générale de droit” t. 25, 1994, nr 3.

Górnicki L., „Droit moral“, insbesondere nach dem Tode des Urhebers, im polnischen Urheberrechtsgesetz aus dem Jahre 1926, [w:] Leben nach dem Tod. Rechtliche Probleme im Dualismus: Mensch — Rechtssubjekt, red. A. Gulczyński, Leukam-Graz 2010.

Górnicki L., Prawo cywilne w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939, Wrocław 2000.

Górnicki L., Rola parlamentu w powstaniu i działalności Komisji Kodyfikacyjnej II RP w zakresie kodyfikacji prawa prywatnego, [w:] Zgromadzenia stanowe i organy przedstawicielskie w dziejach: księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Marianowi Józefowi Ptakowi, red. J. Koredczuk, P. Wiązek, Wrocław 2020.

Górnicki L., Rozwój idei praw autorskich: od starożytności do II wojny światowej, Wrocław 2013.

Górski J., Nowelizacja prawa autorskiego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1935, z. 3.

Goudreau M., Le droit moral de l’auteur au Canada, „Revue générale de droit” 25, 1994, nr 3.

Grunebaum-Ballin P., Les droit moral des auteurs et des artistes. Commentaire d’ un projet de Textes sur le droit moral á inse er dans la Convention de Berne revisée suivi des Textes proposés, Paris 1928.

Grzybczyk K., Autorskie prawa osobiste twórcy reklamy, „Rejent” 1998, nr 11 (91).

Grzybowski S.M., Autorskie prawo, [w:] Encyklopedia podręczna prawa prywatnego, t. 1, Warszawa 1931.

Grzybowski S.M., Ochrona osobista stosunku do dzieła po śmierci twórcy. Zagadnienia ogólne, Kraków 1933.

Grzybowski S.M., Prawa osobistości ze szczególnym uwzględnieniem przepisów prawa cywilnego i administracyjnego o imieniu i nazwisku, Warszawa 1937.

Halberda J., Dzieje doktryny actio personalis moritur cum persona w angielskim common law, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2010, nr 3.

Heymann S., Das neue polnische Gesetz über das „Autorrecht“, „Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht, Zeitschrift des deutschen Vereins für den Schutz desgewerblichen Eigentums” 31, 1926.

Hoffman W., Das polnische Verlagsrecht, „Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht, Zeitschrift des deutschen Vereins für den Schutz desgewerblichen Eigentums” 31, 1926.

Huczkowski M., Ochrona autorskich praw osobistych w powszechnym prawie międzynarodowym, Warszawa 2013.

Jain S., Moral Rights of Author under Copyright Laws, „SSRN Electronic Journal” 2020, nr 7, https://ssrn.com/abstract=3902409 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3902409.

Jankowska M., Autor i prawo do autorstwa, Warszawa 2011.

Jiaswal N., Moral Rights of an Author Under Copyright Laws, „Indian Intellectual Property Law Journal” 1, 2013.

Konach T., Autorskie prawa osobiste w ustawodawstwach Francji i Republiki Federalnej Niemiec — analiza prawnoporównawcza, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2014, z. 3

Koral H., Nowelizacja ustawy o prawie autorskim, Warszawa 1935.

Laskowska E., Konstrukcja ochrony prawnoautorskiej na tle procesu europeizacji prawa prywatnego, Warszawa 2016.

Lee I., Toward an American Moral Rights in Copyright, „Washington and Lee Law Review” 58, 2001, z. 3.

Lesman J., Nowelizacja prawa autorskiego, „Palestra” 1935, nr 6.

Litauer J.J., Art. 5 ustawy polskiej o prawie autorskim. Ochrona autorów ze względu na przynależność państwową i miejsce ukazania się utworów, „Przegląd Prawa i Administracji” 1927.

Litauer J.J., Uwagi do projektu ustawy o prawie autorskim, opracowanego przez subkomitet Sekcji prawa cywilnego Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] S. Gołąb, Ustawa o prawie autorskim z dnia 29 marca 1926 r. Z materiałami, Warszawa 1928.

Litauer J.J., Uwagi nad projektem ustawy autorskiej referenta Prof. Zolla. Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Sekcja Prawa Cywilnego, Kraków 1921.

Matanovic S., Rechtsgeschäftliche Dispositionen über urheberpersönlichkeitsrechtliche Befugnisse unter Berücksichtigung des französischen und US-amerikanischen Rechts, Frankfurt am Main-Berlin-Bern-Bruxelles-New York-Oxford-Wien 2006.

Mazurkiewicz J., Non omnis moriar. Ochrona dóbr osobistych zmarłego prawie polskim, Wrocław 2010.

Merwin E., Das neue polnische Urheberrecht, „Internationales Anwaltsblatt” 1927, nr 6–7.

Metzger A., Rechtsgeschäfte über das Droit moral im deutschen und französischen Urheberrecht, München 2002.

Moscati L., Le droit d’auteur en Italie: réception et évolution des modèles européens, [w:] La construction du droit d’auteur. Entre autarcie et dialogue, red. L. Pfister, Y. Mausen, Montpellier 2013.

Moscati L., Origins, Evolution and Comparison of Moral rights between Civil and Common Law Systems, „European Business Law Review” 32, 2021, z. 1.

Nakashima L., Visual Artists’ Moral Rights in the United States: An Analysis of the Overlooked Need for States to Take Action, „Santa Clara Law Review” 4, 2000, nr 1.

Niżankowska A.M., Prawo do integralności utworu, Warszawa 2007.

Pierer J., Authors’ Moral Rights after Death. The Monistic Model of German Law, Austrian Law and the Revised Berne Convention, „University of Vienna Law Review” 3, 2019.

Platt R., A comparative survey of moral rights, „Journal of the Copyright Society of the U.S.A” 57, 2010, nr 4.

Polska ustawa o prawie autorskim i Konwencja Berneńska, z objaśnieniami Prof. Fryderyka Zolla, Warszawa-Kraków 1926.

Prawo autorskie w projekcie Prof. Fryderyka Zolla, Kraków 1920.

Projekt ustawy autorskiej..., [w:] Prawo autorskie w projekcie Prof. Fryderyka Zolla, Kraków 1920.

Rago A.R., The Moral Rights of the Author: A Comparative Study, „Dickinson Law Review” 71, 1966–1967, z. 1.

Riezler E., Zur gesetzlichen Ausgestaltung des schweizerischen, italienischen, polnischen und tschechoslowakischen Urheberrechts, „Zeitschrift für ausländisches und internationales Privatrecht” 2, 1928, z. 1, 2.

Rigamonti C.P., The Conceptual Transformation of Moral Rights, „American Journal of Comparative Law” 55, 2007, nr 1.

Rigamonti C.P., Deconstructing Moral Rights, „Harvard International Law Journal” 47, 2006, nr 2.

Ritterman S., Komentarz do ustawy o prawie autorskim, Kraków 1937.

Rosenblatt B., Moral Rights Basics, Harvard Law School, https://cyber.harvard.edu/property/library/moralprimer.html.

Rosenthal Kwall R., “Author-Stories”: Narrative’s Implications for Moral Rights and Copyright’s Joint Authorship Doctrine, „Southern California Law Review” 75, 2001, nr 1.

Rosenthal Kwall R., The Soul of Creativity: Forging a Moral Rights Law for the United States, Stanford 2010.

Rudnik A., Droit moral w polskiej ustawie o prawie autorskim z 1926 roku na tle uregulowań Francji i Niemiec, „Rynek — Społeczeństwo — Kultura” 2018, nr 2 (28).

Schöndorf F., Das neue polnische Urheberrecht (verglichen mit den neuen Urhebergesetzen Sovetrusslands und Bulgariens), „Zeitschrift für Osteuropäisches Recht” 2, 1926.

Scoffoni P., Le droit moral de l’auteur à l’ère numérique. Etude comparée des systèmes américain et européens, Aix-Marseille Universite. Ecole Doctorale Sciences Juridiques et Politiques. Faculte de Droit et de Science Politique, Marseille 2013.

Serda J., Adaptacja dzieła literackiego a naruszenie autorskich dóbr osobistych jego twórcy, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 346. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 1974, z. 1, s. 352.

Serda W., Droit moral po śmierci twórcy, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 501. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 1978, z. 17.

Smoschewer F., Der Persönlichkeitsschutz in der neuesten Urheberrechts — Gesetzgebung des Auslandes und die Lehren für den deutschen Gesetzgeber, „Archiv für Urheber, Film -und Theaterrecht” 1, 1928, z. 5.

Smoschewer F., Die Tendenzen der neuesten ausländischen Gesetze betreffend das Urheberrecht, „Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht, Zeitschrift des deutschen Vereins für den Schutz desgewerblichen Eigentums” 33, 1928.

Strauss W., The Moral Right of the Author, Washington 1959.

Strömholm S., Droit Moral — The International and Comparative Scene from a Scandinavian Viewpoint, „Scandinavian Studies in Law” 42, 2002.

Su Li Cheng-Davies T., Avoiding another Bonfire of the Vanities: The Right to Object to Destruction under Moral Rights Doctrine. A dissertation submitted to the University of Bristol in accordance with the requirements for award of the degree of PhD in the Faculty of Social Sciences and Law, University of Bristol Law School, March 2018, https://research-information.bris.ac.uk/ws/portalfiles/portal/173476386/Final_Copy_2018_09_25_Cheng_Davies_T_S_PhD.pdf.

Szaciński M., Autorskie dobra osobiste po śmierci twórcy, „Palestra” 1987, nr 2 (350).

Teilmann S., Justifications for copyright: The evolution of le droit moral, [w:] New Directions in Copyright Law, t. 1, red. F. Macmillan, Cheltenham-Northampton 2005.

Tylbor S., Projekt nowelizacji prawa autorskiego w Polsce, „Głos Sądownictwa” 1935, nr 1.

Werra J. de., Le droit moral en Suisse, „Les Cahiers de propriété intellectuelle” 25, 2013, nr 1.

Werra J. de., Switzerland, [w:] G. Davies, K. Garnett, Moral Rights, London 2010.

Wojciechowska A., Autorskie prawa osobiste twórców dzieła audiowizualnego, Kraków 1999.

Wojnicka E., Ochrona autorskich dóbr osobistych, Łódź 1997.

Wojnicka E., Ochrona integralności dzieła w prawie francuskim, [w:] Aktualne problemy własności intelektualnej, red. J. Barta, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1158. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej”, z. 64, Kraków 1995.

Wojnicka E., Giesen B., Autorskie prawa osobiste, [w:] System prawa prywatnego, t. 13. Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017.

Wróblewski S., Prof. Dr Fryderyk Zoll, Polska ustawa o prawie autorskim i Konwencja Berneńska z objaśnieniami. Warszawa, Gebethner i Wolff 1926, „Zeitschrift für Ostrecht” 1927, z. 8.

Wróblewski S., Uwagi do „prawa autorskiego” w projekcie Prof. Zolla, „Czasopismo Prawnicze i Ekonomiczne” 1921, nr 3–4.

Wspomnienia Fryderyka Zolla, oprac. I. Homola-Skąpska, Kraków 2000.

Zasady, na których ma polegać jednolite polskie Prawo Autorskie (w zarysie) ułożone przez prof. Zolla, [w:] S. Gołąb, Ustawa o prawie autorskim z dnia 29 marca 1926 r. Z materiałami, Warszawa 1928, s. 33–41.

Zoll F., Prawa osobiste w zarysie ze stanowiska prawa prywatnego austriackiego, „Czasopismo Prawnicze i Ekonomiczne” 4, 1903, z. 1–4.

Zoll F., Prawo cywilne. Opracowane głównie na podstawie przepisów obowiązujących w Małopolsce, przy współudziale J. Gwiazdomorskiego, L. Oberlendera, T. Sołtysika, t. 1. Część ogólna, Poznań 1931.

Zoll F., Prawo cywilne w zarysie. Opracowane przy współudziale dra A. Szpunara, t. 1. Część ogólna, z. 1, Kraków 1947.

Zoll F., Prawo cywilne w zarysie. Opracowane przy współudziale dra Adama Szpunara, t. 1. Prawo rzeczowe, z. 2, Kraków 1947.

Zoll F., Prawo prywatne w zarysie. Przedstawione na podstawie ustaw austriackich, Kraków 1910.

Zoll F., Sprawozdanie o Kongresie w Rzymie w sprawie zmian Konwencji Berneńskiej normującej międzynarodową ochronę prawa autorskiego. Przedłożone Ministerstwu W.R. i O.P. w sierpniu 1928, Lwów 1928.

Zoll F., Tzw. „droit moral” w dziedzinie prawa autorskiego, „Czasopismo Prawnicze i Ekonomiczne” 35, 1929.

Zoll F., Znamienny objaw umoralnienia prawa w polskiej ustawie o prawie autorskim, Lwów 1936.

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.