Artykuły
https://orcid.org/0000-0002-5770-1073
The article points out that of the five coexisting systems of family law in independent Poland that originated in the partition era, which were treated as Polish district law (namely: the French-Polish legislation in the central lands, the Russian legislation in the eastern lands, the Austrian legislation in the southern lands, the provisions of the Austrian legislation in force together, as well as some Austrian marriage laws and the Hungarian Personal Marriage Law of 1894 in Spiš and Orava, and finally German legislation in the western lands of the Second Republic of Poland)— all discriminated against extramarital children, then known as “non-marital” and “illegitimate” or “natural” children. The rule, therefore, was that there existed a difference in the legal position of marital and extramarital children.
The author initially analyzes the concept of an illegitimate child in district legislation in interwar Poland, then addresses the issue of the distinction in the category of illegitimate children, as well as the uniform regulation of their legal status in after partitions legislation. He then moves on to the work of overcoming discrimination against extramarital children in the Codification Commission of the Republic of Poland, analyzing the original drafts prepared by Stanisław Gołąb (1934) and the drafts by the Subcommittee of the law on kinship and guardianship relations of the Codification Commission based on them.
The author argues that the drafts in Stanisław Gołąb’s original version were more progressive, since at their core was the fundamental equality of rights between children born during marriage and non marital children, while the Subcommittee gave this a more declarative form by assuming that a child born out of wedlock could be equated with a marital child by order of the court (office) of guardianship, issued at the request of the authorized subjects and with the consent of the persons indicated therein. At the same time, the author stresses that the new thoughts expressed in Stanisław Gołąb’s original draft, which constituted an important legislative advance, also found expression in the version passed and still being amended by the Subcommittee, in particular the idea of essentially equating children born out of wedlock with marital children, the care of the court (office) of guardianship and social welfare authorities over children born out of wedlock, as well as the principle of exercising parental rights solely in the interests of the child, including those born out of wedlock. Work on the second reading of the drafts was not completed until the outbreak of World War II.
Prawo cywilne Ziem Wschodnich. Tom X, cz. I. Zwodu Praw Rosyjskich, przekładu nowego dokonali i opracowali Z. Rymowicz, W. Święcicki, t. 1, Warszawa 1932 i t. 2, Warszawa 1933.
Trzy kodexa francuskie. Cywilny, postępowania sądowego i handlowy, wydał I. Rzesiński, Kraków 1845; Kodeks Napoleona. Kodeks cywilny Królestwa Polskiego. Kodeks zobowiązań i inne przepisy obowiązujące w województwach centralnych, wstępem opatrzył A. Mączyński, Warszawa 2008.
Kasparek F., Zatorski M., Powszechna Księga Ustaw Cywilnych dla wszystkich krajów dziedzicznych niemieckich monarchii austriackiej, przeł. W. Majera, Cieszyn 1894.
Kodeks cywilny austriacki z roku 1811 obowiązujący w Małopolsce i na Śląsku Cieszyńskim w tłumaczeniu prof. dra St. Wróblewskiego wraz z ustawami uzupełniającymi, zebrał i opracował mgr A. Radziszowski, Lwów 1933.
Kodeks cywilny obowiązujący na Ziemiach Zachodnich Rzeczypospolitej Polskiej, opracował Zygmunt Lisowski, Poznań 1933.
Komisja Kodyfikacyjna. Podkomisja prawa o stosunkach z pokrewieństwa i opieki, z. 1. Rodzina. Projekt działu polskiego kodeksu cywilnego o stosunkach prawnych rodziców i dzieci. Opracowany przez prof. Stanisława Gołąba, referenta Podkomisji, Warszawa 1934.
Komisja Kodyfikacyjna. Dział ogólny, z. 17, Warszawa 1937.
Komisja Kodyfikacyjna. Podkomisja Prawa o Stosunkach z Pokrewieństwa i Opieki, z. 2. I. Projekt prawa o stosunkach rodziców i dzieci wraz z przepisami o zdolności do działań prawnych. II. Projekt przepisów o Urzędzie Opiekuńczym. Uchwalone w pierwszym czytaniu przez Podkomisję Prawa o Stosunkach z Pokrewieństwa i Opieki Komisji Kodyfikacyjnej, Warszawa 1938.
Z Komisji Kodyfikacyjnej, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1938, nr 22.
Z Komisji Kodyfikacyjnej, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1939, nr 1–2.
Z Komisji Kodyfikacyjnej, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1939, nr 12.
Mikołajczyk M., Nancka G., Nieznane protokoły posiedzeń podkomisji prawa o stosunkach z pokrewieństwa i opieki Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej z 1939 roku (część I), „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 15, 2022, z. 1.
Mikołajczyk M., Nancka G., Nieznane protokoły posiedzeń podkomisji prawa o stosunkach z pokrewieństwa i opieki Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej z 1939 roku (część II), „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 15, 2022, z. 3.
Mikołajczyk M., Nancka G., Nieznane protokoły posiedzeń podkomisji prawa o stosunkach z pokrewieństwa i opieki Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej z 1939 roku (część III), „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 16, 2023, z. 1.
Baliński I., Holewiński S., Rakowiecki K., Uwagi o projekcie działu polskiego kodeksu cywilnego o stosunkach prawnych rodziców i dzieci, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1935, nr 10–13.
Baliński I., Holewiński S., Rakowiecki K., Uwagi o ogłoszonych przez Komisję Kodyfikacyjną w 1938 r. projektach podkomisji prawa o stosunkach z pokrewieństwa i opieki, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1938, nr 47–50.
Baliński I., Holewiński S., Rakowiecki K., Uwagi o projekcie przepisów o „Urzędzie Opiekuńczym”, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1938, nr 51–52.
Zebranie w sprawie reformy prawa rodzinnego, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1935, nr 16.
Dyskusja nad projektem o stosunkach prawnych rodziców i dzieci w Tow. Pediatrycznym w Łodzi, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1935, nr 44.
Dyskusja nad projektem uregulowania stosunków prawnych rodziców i dzieci, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1935, nr 43.
Dyskusja nad prawem rodzinnym, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1936, nr 4.
Projekt prawa rodzinnego, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1935, nr 10.
Konic J.S., Głos w dyskusji nad projektem działu kodeksu cywilnego o stosunkach prawnych rodziców i dzieci, Warszawa 1935.
Dzięciołowski W., Stosunki prawne rodziców i dzieci, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1935, nr 31–32.
Dzięciołowski W., Uwagi do projektu polskiego prawa opiekuńczego w odniesieniu do stanowiska i uprawnień dzieci nieślubnych, „Głos Sądownictwa” 1936, nr 6.
Paczkowski R., Konic Jan Stanisław: Głos w dyskusji nad projektem działu kodeksu cywilnego o stosunkach prawnych rodziców i dzieci, Warszawa 1935, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1937, z. 2.
Protokół Nr 2 § 14, „Palestra” 1938, nr 9.
Uwagi do projektu prawa o stosunkach rodziców i dzieci oraz do projektu przepisów o urzędzie opiekuńczym, „Palestra” 1938, nr 11.
Domański L., Uwagi do projektu prawa o stosunkach rodziców i dzieci oraz do projektu przepisów o urzędzie opiekuńczym, „Współczesna Myśl Prawnicza” 1938, nr 11.
Breyer S., Kilka uwag o projekcie prawa o stosunkach rodziców i dzieci, „Przegląd Notarialny” 1938, nr 17.
Allerhand M, Prawo małżeńskie obowiązujące na Spiszu i Orawie, Lwów 1926.
Bossowski F., Pokrewieństwo ślubne. Rodzice i dzieci. Województwa wschodnie, [w:] Encyklopedia podręczna prawa prywatnego, t. 3, Warszawa (1937).
Ciągwa J., Recepcja prawa węgierskiego na Spiszu i Orawie po roku 1920, „Studia Historyczne” 1996, z. 2.
Ciągwa J., Stan prawny na Spiszu i Orawie w latach międzywojennych, „Studia Iuridica Silesiana” 1986.
Ciągwa J., Uherskie prawo sądowe na Spiszu i Orawie, [w:] Wielokulturowość polskiego pogranicza. Ludzie — idee — prawo. Materiały ze Zjazdu Katedr Historycznoprawnych, Augustów 15–18 września 2002, red. A. Lityński, P. Fiedorczyk, Białystok 2003.
Dietrich M., O niektórych prawach majątkowych dzieci nieślubnych, „Prawo” 1935, nr 3.
Fiedorczyk P., Prawo rodzinne ziem wschodnich II Rzeczypospolitej, [w:] Wielokulturowość polskiego pogranicza. Ludzie — idee — prawo. Materiały ze Zjazdu Katedr Historycznoprawnych, Augustów 15–18 września 2002, red. A. Lityński, P. Fiedorczyk, Białystok 2003.
Gołąb S., Dwa zagadnienia z dziedziny prawa rodzinnego, „Głos Prawa” 1938, nr 3–4.
Gołąb S., Państwowa Władza Opiekuńcza, „Głos Prawa” 1938, nr 6–8.
Gołąb S., Prawo rodziny de lege ferenda, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1936, z. 4.
Gołąb S., Rodzina i własność, Warszawa 1934 (odb. z „Nasza Przyszłość”, styczeń 1934).
Górnicki L., Prawo cywilne w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939, Wrocław 2000.
Górnicki L., „Onera matrimonii” i majątek rodziny w projektach kodyfikacji prawa familijnego w II RP, [w:] Rodzina i jej prawa, red. J. Rominkiewicz, Wrocław 2012.
Górnicki L., Projekty regulacji prawnych stosunków między rodzicami a dziećmi w pracach Komisji Kodyfikacyjnej na tle stanu prawnego w II RP, [w:] Dziecko i jego pozycja prawna w dziejach, red. A. Pasek, Wrocław 2014.
Górnicki L., Koncepcja i konstrukcja prawna małżeństwa w projekcie osobowego prawa małżeńskiego z 1929 r., [w:] Regulacje prawne dotyczące małżeństwa w rozwoju historycznym, red. T. Dolata, Wrocław 2018.
Gwiazdomorski J., Pokrewieństwo ślubne. Rodzice i dzieci. Województwa południowe i zachodnie, [w:] Encyklopedia podręczna prawa prywatnego, t. 3, Warszawa (1937).
Gwiazdomorski J., Polepszenie położenia prawnego dziecka nieślubnego i jego matki, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1939, nr 28–33.
Jaworski W.L., Prawo cywilne na ziemiach polskich, t. 2, cz. 1. Rodzice i dzieci, Warszawa-Kraków 1921.
Kędzierski T., Projekt prawa o stosunkach rodziców i dzieci, „Współczesna Myśl Prawnicza” 1938, nr 11.
Koziński J., O prawa nieślubnych dzieci, „Prawo” 1935, nr 1.
Moszyński R., Projekt prawa o stosunkach rodziców i dzieci i o zdolności do działań prawnych, „Głos Sądownictwa” 1938, nr 11.
Miszewski W., Pokrewieństwo ślubne. Rodzice i dzieci. Województwa centralne, [w:] Encyklopedia podręczna prawa prywatnego, t. 3, Warszawa (1937).
Neckarz J., Urzędy Opiekuńcze, „Przegląd Sądowy” 1938, nr 11.
Paździor S., Prawo małżeńskie w II Rzeczypospolitej, [w:] Synteza Prawa Polskiego 1918–1939, red. T. Guz, J. Głuchowski, M.R. Pałubska, Warszawa 2013.
Pisarek J., Stanowisko prawne dzieci pozamałżeńskich w projekcie prawa o stosunkach rodziców i dzieci, „Wiadomości Prawnicze” 1938, nr 6.
Poliszewski M., Dookoła problemu „państwowej władzy opiekuńczej”, „Głos Sądownictwa” 1938, nr 12.
Prawo cywilne familijne. Opracowano na podstawie wykładów uniwersyteckich prof. K. Lutostańskiego, Warszawa 1932.
Rosenblüth I., Uwagi o projekcie działu polskiego kodeksu cywilnego o stosunkach prawnych rodziców i dzieci, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1935, nr 29–30.
Rosenblüth I., Na marginesie dyskusji w sprawie projektu działu Kodeksu Cywilnego o stosunkach prawnych rodziców i dzieci, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1936, nr 6.
Świda J., Metoda unormowania obowiązku utrzymania w projekcie Komisji Kodyfikacyjnej prawa o stosunkach rodziców i dzieci, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1938, nr 33–34.
Świda J., Niektóre kwestie związane z ustaleniem ojcostwa nieślubnego na podstawie projektu Komisji Kodyfikacyjnej o stosunkach rodziców i dzieci, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1938, nr 44.
Świda J., Pokrewieństwo nieślubne, [w:] Encyklopedia podręczna prawa prywatnego, t. 3, Warszawa (1937).
Świda J., Prawa matki nieślubnej w stosunku do ojca w projekcie Komisji Kodyfikacyjnej prawa o stosunkach rodziców i dzieci, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1938, nr 3.
Thon A., O jednolity system prawa dziecka i nieletniego w prawie polskim, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1935, nr 5–6.
Waldman M., Prof. Stanisław Gołąb: Rodzina. Projekt działu polskiego kodeksu cywilnego o stosunkach prawnych rodziców i dzieci, „Głos Prawa” 1935, nr 3–4.
Zoll F., Prawo cywilne. Opracowane głównie na podstawie przepisów obowiązujących w Małopolsce, t. 4. Prawo familijne i spadkowe, Poznań 1933.
English
Język Polski
https://doi.org/10.19195/0524-4544.338.5
