Artykuły
https://orcid.org/0000-0003-0569-3005
One of the Italian canonists whose works contributed to the development of science was Antonius Butrigarius, who lived at the turn of the 14th and 15th centuries and was the author of exegetical writings on canon law (which were eagerly read and used in schools) and his teaching skills were highly regarded. His works were also well known in Poland, where the book collections of various libraries had steadily increased since the 13th century. Butrigarius’ oeuvre also included treatises and consilia, for he was an advisor on legal matters, renowned for his professional thoroughness. The present study was created as part of a comprehensive research on legal advice and its authors in the medieval and early modern periods. The purpose of the article is to introduce the biography and works of this canonist, who also boasted knowledge of Roman law. Butrigarius lived and worked during the uneasy time for the Church of the Great Western Schism, in the resolution of which he was also involved, writing treatises and drafting legal opinions.
Antonius Butrigarius, Consilia seu responsa, Venetiis 1575.
Antonius Butrigarius, De notorio, [w:] Tractatus illustrium i utraque tum pontifi cii, tum caesarei iuris facultate iurisconsultorum, t. 4. De probationibus, Venetiis 1584.
Antonius Butrigarius, Lectura de iure patronatus, [w:] Lecturae et tractatus de iure patronatus excellentissimorum et clarissimorum iuris utriusque luminum et doctorum [...]: Antonii de Butrio, Johannis de Anania, Henrici Boich, Caesaris Lambertini, Rochi de Curte, Pauli de Citadinis, Johannis Nicolai, Francofurti 1581.
Antonius Butrigarius, Commentaria in quinque libros Decretalium, Venetiis 1578.
Antonius Butrigarius, Super secundo libro decretalium, Venetiis 1503.
Antonius Butrigarius, Tractatus ad cardinales Pisanum concilium habentes, r. 2, [w:] G.D. Mansi, Sacrorum Conciliorum amplissima collectio, t. 27, Venetiis 1784.
Bzowski A., Annalium ecclesiasticorum post ... Caesarem Baronium ... tomus XV: rerum in orbe christiano ab anno Domini 1378 usque ad annum Domini 1431, Coloniae Agrippinae 1622.
Dietrich von Nieheim, De schismate, Norimbergae 1532.
Il Liber Secretus Iuris Caesarei dell’Università di Bologna, t. 1. 1378–1420, red. A. Sorbelli, Bologna 1938.
Mansi G.D., Sacrorum Conciliorum amplissima collectio, t. 27, Venetiis 1784.
Nicolaus Panormitanus de Tudeschis, Lectura super quinque libros Dectretalium. Cum additionibus Antonii de Butrio, Bartholomaei de Bellincinis et aliorum et cum Casuum Bernardi Parmensis interpositione, t. 1–7, Lugduni 1497-.
Paulus de Castro, Consilia, Venetiis 1580.
Abraham W., Udział Polski w Soborze Pizańskim (1409 r.), Kraków 1904.
Banaszak M., Historia Kościoła katolickiego, t. 2. Średniowiecze, Warszawa 2009.
Brojer W., (Re)konstrukcja i nagana przeszłości: Hermeneutyka Pawła Włodkowica, [w:] Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski, red. H. Manikowska, t. 2, Warszawa 2018.
Calma C.E., Odręczne notatki Mikołaja Kopernika w „Disputationes, quaestiones et Consilia” Fredericusa Petruciusa oraz „Consilia” Antoniusa de Butrio. Analiza stylometryczna, [w:] Zapiski Mikołaja Kopernika w drukach Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego Metropolii Warmińskiej „Hosianum” w Olsztynie, red. T. Garwoliński, Olsztyn 2016.
Cengarle F., Zur Rechtlichen Stellung des „Electus” zur Zeit des Abendländischen Schismas (1378–1417): Eine Bemerkenswerte Stellungnahme Antonio da Budrios, [w:] Germania et Italia. Liber Amicorum Hubert Houben, t. 1, red. F. Filotico, L. Geis, F. Somaini, Salento 2024.
Condorelli O., Antonio da Budrio e le dottrine conciliari al tempo del concilio di Pisa, „Rivista Internazionale di Diritto Comune” 27, 2016.
Condorelli O., s.v. Antonio da Budrio, [w:] Dizionario biografi co dei giuristi (XI–XX secolo), red. M.L. Carlino, G. de Giudici, E. Fabbricatore, E. Mura, M. Sammarco, t. 1, Bologna 2013.
Dallari U., I Rotuli dei lettori legisti e artisti dello Studio bolognese dal 1384 al 1799, t. 1, Bologna 1888.
Delaruelle E., Labande E.R., Ourliac P., L’Eglise au temps du grand schisme et de la crise conciliaire (1378–1449), [w:] Histoire de l’Église, depuis les origines jusqu’à nos jours, Paris 1962.
Fantuzzi G., Notizie degli scrittori bolognesi, t. 2, Bologna 1782.
Ferme B., Antonio de Butrio, [w:] Juristas universales, t. 1. Juristas antiguos, red. R. Domingo, Madrid 2004.
Fischer-Wollpert R., Leksykon papieży, Kraków 1996.
Garwoliński T., Analiza księgoznawcza druków z zapiskami Mikołaja Kopernika, [w:] Zapiski Mikołaja Kopernika w drukach Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego Metropolii Warmińskiej „Hosianum” w Olsztynie, red. T. Garwoliński, Olsztyn 2016.
Ghirardacci C., Della historia di Bologna, t. 2, Bologna 1657.
Gieysztor A., Management and Resources, [w:] A History of the University in Europe, red. W. Rüegg, t. 1. Universities in the Middle Ages, red. H. de Ridder-Symoens, Cambridge 1992.
Guidi M., La rifl essione di Pietro da Ancarano tra gli anni 1405–1409: dalla via cessionis al Concilium generale utriusque partis, „I quaderni del M. AE. S” 21, 2023.
Kaczmarczyk A., Cynus de Pistoia, [w:] Nauka i nauczanie prawa w dziejach, red. T. Kruszewski, Wrocław 2011.
Kelly J.N.D., Encyklopedia papieży, Warszawa 2006.
Kumor B., Historia Kościoła, t. 4. Jesień kościelnego średniowiecza, Lublin 2001.
Labardi A., s.v. Mattesillani, Matteo, [w:] Dizionario Biografi co degli Italiani, t. 72, Roma 2008.
Landau P., Die Bedeutung der Kanonistik für die Karriere einer Aufsteigenden Bürgerschicht, „Mitteilungen und Forschungsbeiträge der Cusanus-Gesellschaft” 24, 1998.
Mazzanti G., A proposito della Summula in foro poenitentiali di Bérenger Frédol e di due opere sulla confessione attribuite a Giovanni da Legnano e ad Antonio da Budrio, „Historia et ius — rivista di storia giuridica dell’età medievale e moderna” 10, 2016.
Mazzetti S., Repertorio di tutti i professori antichi, e moderni, della famosa università, e del celebre istituto delle scienze di Bologna, Bologna 1847.
Murano G., I consilia giuridici dalla tradizione manoscritta alla stampa, „Reti Medievali Rivista” 15, 2014, nr 1.
Murano G., s.v. Antonio da Budrio (1358 ca.–1408), [w:] Autographa I.2 Giuristi, giudici e notai (sec. XII–XV), red. G. Murano, Imola 2016.
Padovani A., Consilia e Tractatus di giuristi italiani negli anni del grande scisma (1405–1409), „Glossae. European Journal of Legal History” 10, 2013.
Pancirolus G., De claris legum interpretibus libri quatuor, Lipsiae 1721.
Pawluk T., Z zagadnień kanonistyki polskiej, „Prawo kanoniczne” 19, 1976, nr 3–4.
Pennington K., Nicholaus de Tudeschis (Panormitanus), [w:] Niccolò Tedeschi (Abbas Panormitanus) e i suoi Commentaria in Decretales, red. O. Condorelli, Roma 2000.
Prosdocimi L., s.v. Antonio da Budrio, [w:] Dizionario Biografi co degli Italiani, t. 3, Roma 1961.
Schulte J.F. v., Die Geschichte der Quellen und Literatur des canonischen Rechts, t. 2, Stuttgart 1877.
Souchon M., Die Papstwahlen, in der Zeit des Grossen Schismas. Entwicklung und Verfassungskampfe des Kardinalates von 1378–1417, t. 1, Braunschweig 1898.
Spagnesi E., Utiliter e doceri: atti inediti degli uffi ciali dello Studio Fiorentino (1391–96), Milano 1979.
Swanson R.N., Universities, Academics and the Great Schism, Cambridge 2002.
Szczepański S., Antonius de Butrio — wcale nie taki nieznany (na marginesie artykułu ks. Tomasza Garwolińskiego), „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 2016, nr 1.
Szymańska A., Consilia a inne gatunki literatury prawniczej, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” 120, 2020, cz. 2.
Szymańska A., O znaczeniu Accursiusa i jego Glossa magna, „Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy” 19, 2019.
Świeboda W., Innowiercy w opiniach prawnych uczonych polskich w XV wieku. Poganie, żydzi, muzułmanie, Kraków 2013.
Tiraboschi G., Storia della letteratura italiana, Napoli 1777, t. 5.
Valois N., La France et le Grand Schisme d’Occident, t. 3, Paris 1901.
Vetulani A., W sprawie skatalogowania pomników powszechnego prawa kanonicznego i literatury kanonistycznej, zachowanych w bibliotekach polskich, „Nauka Polska” 17, 1933.
Wojciechowski R., Bartolus de Saxoferrato (1313/1314–1357), [w:] Wybrane problemy nauki i nauczania prawa, red. E. Kozerska, P. Sadowski, A. Szymański, Opole 2010.
Wojtkowski J., Transliteracja, transkrypcja i przekład zapisków w drukach wykorzystywanych przez Mikołaja Kopernika, [w:] Zapiski Mikołaja Kopernika w drukach Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego Metropolii Warmińskiej „Hosianum” w Olsztynie, red. T. Garwoliński, Olsztyn 2016.
Bio-Bibliographical Guide to Medieval and Early Modern Jurists Antonius de Butrio, http://amesfoundation.law.harvard.edu/digital/AntoniusDeButrio/AntoniusDeButrioMetadata.html.
http://legalhistorysources.com/Canon%20Law/PANORMITANUS.html#_ftref25a.
http://www.treccani.it/enciclopedia/matteo-mattesillani_(Dizionario-Biografico)/.
English
Język Polski
https://doi.org/10.19195/0524-4544.338.10
