Artykuły
https://orcid.org/0000-0002-1180-064X
The Emperor of Russia Alexander I as a Polish King by Niccola Monti, dated 1819, from the collection of the National Museum in Warsaw (previously held in the Royal Castle collection in Warsaw), serves as an exceptional example of an elaborate iconographic programme among “Polish” depictions of the founder of the Kingdom of Poland (Congress Poland). The painting unevenly emphasises the three strands of the official cult of Alexander I as the “resurrector” of Poland after the Congress of Vienna. First and foremost, it stresses justice, followed by a Polish-Russian union and, finally, universal peace guaranteed forever. These elements form together a coherent message: national “resurrection” is an act of justice by Alexander I, while remaining contingent upon a union with Russia and the permanence of the international order established at the Congress of Vienna. Justice was given particular prominence – through its personified statue dominating this composition – because of the function of this painting, intended for a court house (more precisely, the Court of Appeal in Warsaw). Alexander’s justice towards the Poles, as the architect of Congress Poland, could therefore also pertain to the justice administered by the courts, which issued their rulings in the name of the fair “resurrector”. In terms of its content, the painting is a product of the political discourse of the time, representing the authorities’ stance on the Kingdom’s status as a “resurrected” Polish state. In terms of form, on the other hand, its originality within the scope of an elaborate iconographic programme presumably stems from the individual preferences of the client, namely the president of the Court of Appeal. He was a devoted Freemason, which may explain his inclination towards such allegorical depictions.
Aftanazy Roman, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, cz. 2: Ziemie ruskie Korony, t. 6: Województwo bełskie, Ziemia Chełmska województwa ruskiego, wyd. 2, przejrz., uzup., Wrocław 1995.
Cegielski Tadeusz, Pod młotkiem Stanisława Kostki Potockiego. Wolnomularstwo Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego w kontekście europejskim, „Studia Wilanowskie” t. 19 (2012).
Derwojed Janusz, Monti Nicola [hasło], [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, red. J. Maurin-Białostocka [et al.], t. 5, Warszawa 1993.
Getka-Kenig Mikołaj, Car rosyjski królem Polski – problemy reprezentacji malarskiej 1815–1830, [w:] Polska – Rosja. Sztuka i historia. Sztuka polska, sztuka rosyjska i polsko-rosyjskie kontakty artystyczne do początku XX w., red. J. Malinowski, I. Gavrash, N. Mizerniuk-Rotkiewicz, Warszawa–Toruń 2013.
Getka-Kenig Mikołaj, Rozwój monumentalnej architektury Warszawy na przełomie XVIII i XIX wieku a modernizacja przestrzeni publicznej, „Wiek Oświecenia” t. 35 (2019).
Grynwaser Hipolit, Kodeks Napoleona w Polsce. Demokracja szlachecka 1795–1831, Wrocław 1951.
Hass Ludwik, Sekta farmazonii warszawskiej. Pierwsze stulecie wolnomularstwa w Warszawie (1721–1821), Warszawa 1980.
Kieniewicz Stefan, Polacy wobec traktatu wiedeńskiego, [w:] Europa i świat w epoce restauracji, romantyzmu i rewolucji, 1815–1849, red. W. Zajewski, Warszawa 1991, t. 2.
Kozakiewicz Stefan, Malarstwo warszawskie na tle przemian gospodarczych, społecznych i politycznych w Królestwie Polskim (1815–1830), „Biuletyn Historii Sztuki” 1952, nr 2.
Makuch Michał, Organizacja sądownictwa cywilnego w Królestwie Polskim okresu konstytucyjnego (1815–1831), „Gubernaculum et Administratio” 2016, z. 1.
Małachowski-Łempicki Stanisław, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, poprzedzony zarysem historii Wolnomularstwa Polskiego i ustroju Wielkiego Wschodu Narodowego Polskiego, Uzupełnienia i aneksy oprac. L. Hass, „Archiwum Komisji Historycznej” t. 14 (1930), https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/82245/edition/96430/content (data dostępu: 17.10.2024).
Rastawiecki Edward, Słownik malarzów polskich tudzież obcych w Polsce osiadłych lub czasowo w niej przebywających, t. 2, Warszawa 1851.
Reichardt Rolf, Light against Darkness: The Visual Representation of a Central Enlightenment Concept, transl. D. L. Cohen, „Representations” t. 61 (1998).
Risaliti Renato, Intellettuali pistoiesi nell’Impero Russo (Russia, Lituania, Polonia), wyd. 4, rozszerz., popr., Firenze 2009.
Rosenberg Hans, Bureaucracy, Aristocracy and Autocracy: The Prussian Experience, 1660–1815, Cambridge (Massachusetts) 1958.
Sroczyńska Krystyna, Antoni Brodowski 1784–1832. Życie i dzieło, Warszawa 1985.
Stummer Wanda, Biblioteka Sądu Apelacyjnego w Warszawie, 1810–1865, Wrocław 1958.
Vushko Iryna, The Politics of Cultural Retreat: Imperial Bureaucracy in Austrian Galicia, 1772–1867, New Haven – London 2015.
Watelet Marcel, Ériger la mémoire d’un lieu. Le monument de Waterloo et le ministère du Waterstaat (1816–1830), [w:] Waterloo – lieu de mémoire européenne (1815–2000). Histoires et controverses, dir. idem, P. Couvreur, Louvain-la-Neuve 1999.
English
Język Polski
https://doi.org/10.19195/2449-9285.74.3
