Zaburzenia odżywiania a postrzeganie obrazu ciała wśród kobiet po urodzeniu dziecka w okresie postpandemicznym

Abstrakt

Okres okołoporodowy stanowi wyzwanie o charakterze fizjologiczno-psychologicznym w życiu kobiety ciężarnej oraz przyszłej mamy, przez co wymaga szczególnej opieki interdyscyplinarnej. Trzyletnia pandemia wirusa SARS-CoV-2 przyczyniła się do redefinicji wielu obszarów sektora zdrowia publicznego i wywołała zmiany psychofizyczne. Choroba COVID-19 rozpowszechniona na skalę globalną nasiliła progresję zaburzeń psychicznych, szczególnie z uwzględnieniem dysfunkcyjnej relacji w sposobie żywienia predysponującej do braku kontroli, nadmiernego ograniczania spożywanych posiłków oraz jedzenia emocjonalnego, wywołała przy tym zaburzenia odżywiania ukierunkowane na otyłość, zespół kompulsywnego objadania się, pregoreksję. Cel podjętej pracy dotyczył analizy postrzeganego obrazu ciała przez kobiety po ciąży zakończonej porodem. Analiza była ukierunkowana na występowanie u nich ewentualnych zaburzeń w odżywianiu. Narzędzie metodologiczne stanowiły kwestionariusze TFEQ-13 oraz SCOFF wraz z metryczką i analizą jakościową sposobu żywienia kobiet (do roku od porodu). Do badania zakwalifikowano 288 kobiet w przedziale wiekowym 20–45 lat. Wyliczony pomiar antropometryczny uwzględniający wskaźnik masy ciała w postaci kategoryzacji wskaźnika jako norma stanowił przewagę (66,7%). Przyrost masy ciała z okresu przed ciążą i po porodzie mieścił się w średniej wartości 3,5 kilogramów. Aspekt postrzegania ciała przez kobiety wskazywał na brak poczucia zadowolenia z jego obrazu (69%). Równocześnie połowa badanych cechowała się świadomością dotyczącą zmian w wyglądzie zewnętrznym z pozytywnym postrzeganiem obrazu ciała. Natomiast nacechowana negatywnie subiektywna ocena dotyczyła mniejszego odsetka kobiet (22%). Ponadto, w przypadku postrzegania masy ciała wobec rodzaju zastosowanej metody karmienia dziecka zostały zaobserwowane istotne różnice (p = 0,03). Dodatkowo niezadowolenie z masy ciała predysponowało do uzyskania wyższego wyniku w skali SCOFF, świadczącego o ryzyku pojawienia się zaburzeń odżywiania (46%; p = 0,001) wraz ze wzrostem BMI — wskaźnika masy ciała. Zaobserwowano istotną dodatnią zależność pomiędzy ograniczeniem spożywanych posiłków a wyższym parametrem BMI wraz z niezadowoleniem z masy ciała wśród kobiet z nadwagą lub prawidłową masą ciała oraz aktywnych fizycznie w okresie prekoncepcyjnym. Kobiety cechował znacznie częściej brak kontroli nad jedzeniem w okresie okołoporodowym (według kwestionariusza TFEQ-13). Reasumując: zachowania ukierunkowane na ograniczenie jedzenia i brak kontroli nad jedzeniem oraz emocjonalne spożywanie posiłków w grupie badanych kobiet przekładały się na negatywny obraz postrzeganego ciała w postaci niezadowolenia z masy ciała. Kobiety z nadwagą i otyłością predysponowały do progresji zaburzeń odżywiania w postaci pregoreksji. Element terapeutyczno-prewencyjny w postaci edukacji żywieniowej jest kluczowy, gdyż powszechnie występujące błędy w sposobie żywienia i suplementacji wiążą się z wyższym ryzykiem zaburzeń odżywiania.