Polityka penitencjarna po 25 latach od uchwalenia kodeksu karnego wykonawczego

Abstrakt

Problematyka artykułu koncentruje się wokół podstawowych założeń polskiej polityki penitencjarnej odzwierciedlonych w pierwotnej wersji kodeksu karnego wykonawczego z 1997 roku oraz w nowelizującej go ustawie z 2022 roku. Fundamentalne dla polityki penitencjarnej w świetle przepisów kodeksu z 1997 roku były zasady: humanitaryzmu, poszanowania godności ludzkiej skazanych i podmiotowego traktowania. Ostatnie zmiany wprowadzone na mocy ustawy z 5 sierpnia 2022 roku sugerują powrót do koncepcji „wychowania skazanych przez dyscyplinę”. Była ona popularna w trakcie obowiązywania poprzedniej kodyfikacji karnej z 1969 roku i polegała na stosowaniu zaostrzonych rygorów wykonywania kary pozbawienia wolności wobec sprawców uznanych przez ówczesne władze za szczególnie niebezpiecznych dla państwa. Strategia odstraszania od przestępczości przez surowe kary wykonywane w surowych warunkach nie znajduje jednak potwierdzenia w badaniach naukowych i nie może być podstawą humanitarnej i racjonalnej polityki penitencjarnej.