W artykule podjęto kwestie związków między literaturą, historią a edukacją, rozpatrywanych z perspektywy zagadnienia obrazów przeszłości we współczesnych książkach dla dzieci i młodzieży. Omówione w tekście utwory literackie o tematyce historycznej przeznaczone dla młodego odbiorcy, jak zauważono, są różnorodne genologicznie, reprezentują swoisty modernistyczny gatunkowy synkretyzm i formy hybrydyczne oraz zróżnicowany typ narracji i zabawy konwencjami z wykorzystaniem motywów fantastycznych. Prawda historycznych ciekawostek miesza się tu z fabularną fikcją, a literackie biografie dziecięcych historycznych bohaterów „ubarwiane” są elementami powieści podróżniczo-przygodowych, sensacyjno-kryminalnych oraz obyczajowych. Dominantą artystyczną w omówionych tu powieściach stają się wątki prywatne, psychologia postaci i emocje protagonistów. Młody czytelnik ma zatem szansę zaprzyjaźnić się lub wręcz identyfikować ze swoim literackim rówieśnikiem.
Jak wykazano w badaniach, współczesna polska literatura o tematyce historycznej przeznaczona dla dzieci i młodzieży, będąca swoistą kulturową i społeczną formą pamięci o ludziach i zdarzeniach z minionych lat, może prowokować do dyskusji na temat narodowego dziedzictwa, narodowej tożsamości, dziejowej prawdy, może nie tylko stać się istotnym elementem edukacji historycznej, lecz także pobudzać do krytycznej refleksji o charakterze egzystencjalno-etycznym.