Artykuły
https://orcid.org/0000-0002-5868-7197
Celem opracowania jest przedstawienie, nieznanych dotąd szerzej badaniom historycznoliterackim, trzech listów z lat 1844–1845 Jana Czeczota (1796–1847), filomaty, poety, folklorysty i byłego zesłańca, do dalekiego krewnego Adolfa Kobylińskiego (1816–1894) z Cieszewli (powiat nowogródzki, gubernia mińska), światłego i patriotycznego ziemianina oraz kolekcjonera pamiątek historycznych.
Edycja korespondencji, z uwagi na niepełność publikacji źródeł epistolograficznych i zadowalających ustaleń dotyczących biografii Jana Czeczota w tymże okresie, poprzedzona została dwoma, dość obszernymi tu, rozdziałami, z których pierwszy ustalać ma zakres i zasady badań odnoszących się do przyszłych poszukiwań archiwalnych, uzupełniających bardzo skromny jak dotąd zespół listów Jana Czeczota po jego powrocie z zesłania w ojczyste, nowogródzkie strony. Natomiast rozdział drugi, na który złożyły się dwa podrozdziały — ukaże się w następnym tomie „Prac Literackich” — zbiera i przedstawia, podane przed laty drukiem, materiały dotyczące sylwetek korespondentów z Nowogródczyzny. Ze względu na fragmentaryczność edycji źródłowych oraz dotychczasowych badań historycznoliterackich, część ta stanowić może, jak zakłada autor niniejszego artykułu, przynajmniej kontekst do przyszłych rozważań dotyczących wymienionych postaci oraz geografii literackiej, historycznej i kulturowej tych lat. Po uzyskaniu zaś szerszej bazy epistolograficznej przedłożona praca będzie też przydatna w kolejnych ustaleniach dotyczących życia i twórczości Jana Czeczota, tak aby poszerzać mogła naszą wiedzę o świecie wciąż mało znanych nam lat i dawnych bohaterach ziem szlacheckiej Nowogródczyzny.
Aftanazy R., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, cz. 1. Wielkie Księstwo Litewskie, Inflanty, Kurlandia, t. 2. Województwa brzesko-litewskie, nowogródzkie, wyd. 2, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1993.
Ciechanowicz J., Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego, t. 3, [Fosze], Rzeszów 2001.
Czeczot Jan: 1796–1847, [w:] Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”, t. 7. Romantyzm, oprac. I. Śliwińska, S. Stupkiewicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1968, s. 246–249.
Inwentarz rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej (nr 4175–6000), oprac. W. Wisłocki, nakładem Towarzystwa Przyjaciół Biblioteki Jagiellońskiej, Kraków 1938.
Inwentarz rękopisów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, t. 1. Rękopisy 1–7325, red. J. Turska et al., Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław 1948.
Katalog rękopisów Muzeum Adama Mickiewicza w Paryżu, oprac. A. Lewak, nakładem Polskiej Akademji Umiejętności, Kraków 1931.
Katalog rękopisów Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, t. 1 (sygnatury 1–500), red. T. Januszewski, [ML], Warszawa 1996.
Listy z zesłania, t. 2. Krąg Tomasza Zana, Jana Czeczota i Adama Suzina, oprac. Z. Sudolski, Ancher, Warszawa 1999.
Mickiewicz: encyklopedia, red. J.M. Rymkiewicz et al., Świat Książki, Warszawa 2010.
Pacholak M., Listy Jana Czeczota: faktografia w manuskryptach, „Prace Literackie” 58, 2019, s. 5–50.
Pawłowicz E., Nowogródek w XIX wieku, nakładem autora, Lwów 1902.
Pawłowicz E., Wspomnienia: Nowogródek — więzienie — wygnanie, nakładem autora, Drukarnia E. Winiarza, Lwów 1887.
Pawłowicz E., Wspomnienia z nad Wilji i Niemna: studya — podróże, nakładem autora, Lwów 1883.
Polski słownik biograficzny, red. W. Konopczyński et al., t. 1–, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Kraków 1935–.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, t. 1–15, nakładem Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, Druk „Wieku”, Warszawa 1880–1914.
Ciesielski T., Spuścizny rodzinne i archiwa majątkowo-gospodarcze polskiej szlachty w wybranych archiwach ukraińskich, [w:] Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. 2, red. W. Walczak, K. Łopatecki, Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy „Benkowski Publishing & Balloons”, Białystok 2010, s. 291–305.
Frączek M., Jan Czeczot: prekursor białoruskiej folklorystyki, [w:] Romantycy na krańcach świata: podróże egzotyczne i peregrynacje wewnętrzne, red. E. Modzelewska, P. Sobol, Wydawnictwo: Księgarnia Akademicka, Kraków 2015 („Studia dziewiętnastowieczne: Wektory” 3), s. 133–140.
Ilgiewicz H., Wileńskie towarzystwa i instytucje naukowe w XIX wieku, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2005.
Kocójowa M., „Pamiątkom ojczystym ocalonym z burzy dziejowej”: Muzeum Emeryka Hutten-Czapskiego (Stańków-Kraków), Wydawnictwo Literackie, Kraków 1978.
Kowkiel L., Przekazy pamiętnikarskie szlachty o prywatnych księgozbiorach i czytelnictwie na ziemiach litewsko-białoruskich w XIX wieku, [w:] Dwór i wieś na Litwie i Białorusi w XIX i na początku XX wieku, red. D. Michaluk, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2014, s. 75–98.
Podhorski-Okołów L., Realia Mickiewiczowskie, wyd. 2, Oficyna Wydawnicza „Rytm”, Warszawa 1999.
Sawaniewska-Mochowa Z., Zielińska A., Dziedzictwo kultury szlacheckiej na byłych Kresach północno-wschodnich Rzeczypospolitej: ginąca część kultury europejskiej, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy — Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2007.
Shved V., Organizatorzy i kierownicy legalnych i tajnych towarzystw młodzieży Wileńskiego Okręgu Naukowego z ziem białoruskich, [w:] Będziemy wzorem innym, sobie samym chlubą — w 200. rocznicę powstania Towarzystwa Filomatów, red. A. Szmyt, E. Klimus, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2020, s. 48–60.
Sikorska-Kulesza J., Deklasacja drobnej szlachty na Litwie i Białorusi w XIX wieku, Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 1995.
Stolzman M., Nigdy od ciebie miasto...: dzieje kultury wileńskiej lat międzypowstaniowych (1832–1863), Wydawnictwo Pojezierze, Olsztyn 1987, s. 216–217.
Syrokomla-Bułhak A., Jan Czeczot w świetle polskich źródeł historycznych: próba ich interpretacji, „Głos znad Niemna” 1996, nr 48, s. 4.
Świrko S., Z Mickiewiczem pod rękę czyli życie i twórczość Jana Czeczota, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1989.
Zasztowt L., Kresy 1832–1864: szkolnictwo na ziemiach litewskich i ruskich dawnej Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Instytutu Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1997.
Jogėla V., Vilniaus Romos katalikų dvasinė akademija 1833–1842 metais: organizacija ir veikla: disertacija, Vilnius 1997.
Litewskie Centralne Archiwum Państwowe w Wilnie (Lietuvos valstybės istorijos archyvas = LVIA), serwis dostępny w Internecie — http://www.archyvai.lt/.
Lwowska Narodowa Naukowa Biblioteka im. W. Stefanyka (Львівська національна наукова бібліотека України імені В.Стефаника = ЛННБУ), Autografy ZN im. Ossolińskich, całość dostępna w Internecie — https://dbs.ossolineum.pl/kzc/wyniki_proste_op.php?OP-004440 (dostęp: 10.10.2021).
Narodowe Historyczne Archiwum Białorusi w Mińsku (Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі = НГАБ), serwis dostępny w Internecie — http://archives.gov.by/be/ (dostęp: 10.10.2021).
Анищенко E., Шляхта Новогрудского воеводства: Список XVIII ст., Минск 2017.
Булатова С., Польські рукописи у фондах родового походження в зібранні Інституту рукопису Національної бібліотеки України імені В.І. Вернадського, „Бібліотечний вісник: науково-теоретичний та практичний журнал” 2004, nr 4, s. 7–10.
Цвірка К., Камяні тых сядзібаў, Минск 2004.
Малаш Л.А., Ян Чечот и его рукописные сборники, [w:] Материалы научной конференции: к 40-летию библиотеки, red. А.Д. Василевская et al., Минск 1965, s. 102–121.
Пачынальнікі: з гісторыка-літаратурных матэрыялаў XIX ст., układ Г. Кісялёў, red. В.В. Барысенка, А.І. Мальдзіс, wyd. 2, Минск 2003.
English
Język Polski
https://doi.org/10.19195/0079-4767.62.3
