Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie niezależności polskich sądów (sprawy połączone C-585/18, C-624/18, C-625/18) a konstytucyjny wymóg przestrzegania przez Rzeczpospolitą Polską wiążącego ją prawa międzynarodowego — implikacje

Abstrakt

Artykuł 9 Konstytucji RP wraz z art. 2 oraz 91 ust. 1–3 Konstytucji RP tworzą silną i jed-noznaczną podstawę do nadania wyrokom TSUE wiążącego charakteru i bezpośredniej skuteczno-ści w sferze prawa krajowego. Moc prawna tego zobowiązania wyrasta z powszechnego prawa mię-dzynarodowego, wzmocnionego konstytucyjnym charakterem przepisów, które odwzorowują go na płaszczyźnie prawa wewnętrznego. Bezpośrednia skuteczność wyroków TSUE w prawie państwa członkowskiego jest wynikiem złożonej wykładni czerpiącej z zespolenia metod językowej, syste-mowej i celowościowej, z uwzględnieniem zasad dobrej wiary i pacta sunt servanda. Bezpośrednia skuteczność wyroku TSUE w prawie krajowym w stopniu najpełniejszym stanowi o wywiązaniu się z zobowiązania o przestrzeganiu przez Rzeczpospolitą Polską wiążącego ją prawa międzynarodowego oraz urzeczywistniania idei demokratycznego państwa prawnego. Niewywiązanie się z obowiązku wy-konania wyroku sądu międzynarodowego funkcjonującego w strukturze organizacji międzynarodowej (UE), do której Polska, czerpiąc ze swojej suwerenności, przystąpiła za pośrednictwem zawartych przez siebie umów międzynarodowych, stanowi o odpowiedzialności Rzeczypospolitej Polskiej na gruncie prawa międzynarodowego. Stan ten oznacza naruszenie zobowiązań traktatowych wobec or-ganizacji i wszystkich pozostałych państw członkowskich. Sanowanie tego naruszenia wymagałoby zgody wszystkich państw członkowskich albo na usunięcie podstawy odpowiedzialności w konkret-nym przypadku, albo na zmianę prawa unijnego stanowiącego źródło przedmiotowych zobowiązań. Jakiekolwiek jednostronne działania RP nie są w stanie wywołać żadnego z tych skutków. W wypadku wdrażania odpowiedzialności międzynarodowoprawnej w pierwszej kolejności przyjmuje ona postać wewnątrzorganizacyjną (na przykład procedura z art. 7 TUE, wyroki i zarządzenia tymczasowe TSUE, kary finansowe). W dalszej kolejności odpowiedzialnością tą rządzą zasady ogólne prawa międzyna-rodowego. W ostatecznym rozrachunku naruszenie zobowiązania, które zostanie utożsamione z po-gwałceniem przedmiotu i celu traktatów konstytuujących UE, może stanowić podstawę wykluczenia państwa członkowskiego z UE bez jego zgody (art. 60 ust. 2 KWPT) niezależnie od ścieżki wystąpie-nia z organizacji przewidzianej w art. 50 TUE.