Czy przestępstwo może być wynikiem racjonalnej decyzji? Czy sprawca zawsze kalkuluje zyski i straty z działalności przestępczej? Próba odpowiedzi na te pytania stała się przedmiotem analizy. Celem artykułu jest więc omówienie problematyki związanej z wyborami dokonywanymi przez ludzi i świadomością ich następstw. W szczególności analizie zostały poddane założenia eko-nomicznych teorii kryminologicznych i teorii racjonalnego wyboru, ujmujących sprawcę jako istotę, która w sposób racjonalny i ekonomiczny wybiera karierę przestępczą. Podstawowe zagadnienie, jakie przyświeca podjętym tu rozważaniom, odnosi się do ludzkiej emocjonalności i świadomości dokonywanych wyborów, również dotyczących zachowań przestępczych. Całość rozważań osadzo-na została w ramach teoretycznych tak zwanej analizy krytycznej wymienionych teorii i skonfron-towania ich głównych założeń z fundamentalnymi potrzebami ludzkiej egzystencji.
