Kilka uwag na temat zasady swobodnej oceny dowodów w rzymskim procesie karnym w kontekście „zasady pluralizmu dowodowego”

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza źródeł prawniczych pod kątem obowiązywania zasady swobodnej oceny dowodów w rzymskich procesach karnych od ery republikańskiej do czasów justyniańskich. Najbardziej kontrowersyjnym zagadnieniem w tym zakresie, zwłaszcza w świetle słynnego reskryptu Konstantyna Wielkiego, który uznaje się za podstawę zasady testis unus, testis nullus (tym samym będącej poprzedniczką legalnej — negatywnej — teorii dowodowej), wydaje się być ocena dowodów w ramach cognitio extra ordinem, która stała się procedurą zwykłą w III wieku n.e. Konstytucja ta nie powinna być jednak uważana za przełomową lub traktowana jako punkt zwrotny w zakresie procedury dowodowej w rzymskich procesach karnych, jako że wydaje się raczej stanowić kontynuację wcześniejszych regulacji dotyczących postępowania w sprawach cywilnych. Co więcej, wydaje się, że była on tylko jednym z przejawów zasady pluralizmu dowodowego i może być rozumiana jako podstawowa dla rzymskich postępowań karnych.