Noty i notatki
https://orcid.org/0000-0002-0684-0049
In the first half of the 19th century, one of the corners of Europe most eagerly visited by Poles was Saxon Switzerland, as its natural and landscape values aroused not only admiration but also amazement among Polish tourists. This is evidenced, for instance, by various travel accounts, among which it is worth mentioning the travel diaries of two young girls—sisters Florentyna and Symforoza Krzyżanowska, which remain in manuscripts to this day. These notes contain fragments devoted to their trip to Saxon Switzerland in September 1829, which provided them with many unforgettable experiences. This expedition lasted two days, during which the young travelers visited, among others, Pillnitz, Bastei, Kuhstall, Schandau, Lichtenhain and Pirna. They explored the land surrounding them from three different perspectives: from the heights of the mountain hills, lowland areas and from the riverbed. They followed a marked and popular trail, and covered individual stages of the journey by carriage, on foot or by barge. On the pages of their diaries, they recorded sightseeing information, comments on the peculiarities of nature, observations on amenities for tourists, and details regarding the methods, conditions and time of the expedition. The descriptions left by Florentyna and Symforoza Krzyżanowska are not only a noteworthy source for studies on the issue of the presence of Poles in Saxon Switzerland, but also an interesting testimony to the fascination with the mountain landscape in the first half of the 19th century. They should also be considered an interesting example of girls’ diary writing, the true value of which can only be revealed by further research.
Baliński, Michał (1820): Szwajcaria Saska. Wyjątek z dziennika podróży do Niemiec odbytej w r. 1818 przez Michała Balińskiego, in: Dziennik Wileński 1, H. 1–2; 3, H. 4.
Bieniarzówna, Janina (1970): Krzyżanowski Adam Szymon, [Stichwort in:] Polski Słownik Biograficzny, Bd. 15, Kraków: Polska Akademia Nauk.
Chodkowski, Ludwik (1842): Szwajcarya Saska. Wyjątek ze wspomnień podróży odbytej w roku 1841, in: Przegląd Naukowy, Literaturze, Wiedzy i Umnictwu Poświęcony 3, H. 27.
Gazeta Lwowska (1890): H. 109.
Grzęda, Ewa (2018): Romantyczne wędrówki Polaków po Szwajcarii Saskiej, in: Góry – Literatura – Kultura 12.
Hoffmanowa z Tańskich, Klementyna (1862): Drezno i jego okolice przez Klementynę z Tańskich Hoffmanową. Wydanie nowe ozdobione 45 drzeworytami, Bruxella: Zygmunt Gerstmann.
Kolinko, Emilia (2019): Poufny czy kontrolowany? O typologii dziewiętnastowiecznych dzienników kobiecych i dziewczęcych, in: Teksty Drugie, H. 1.
Krzyżanowska F., Dziennik, Handschrift in Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/678/0/13/870.
Krzyżanowska, Florentyna (s.a.): Dziennik podróży Florentyny Krzyżanowskiej do Karlsbadu przez kraje Galicją, Szląsk, Morawa, Czechy, a na powrót przez Bawarią, Xięstwa Kobourgskie, Meiningen, Schwarzburg i Weimarskie, przez Saksonia i Szląsk Pruski do R[ze]czy[y] pospolity Krakowskiej roku 1829, Handschrift in Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/678/0/13/869.
Krzyżanowska, Symforoza (s.a.): Dziennik podróży do Karlsbadu i Egier. Przez Galicyją, Szląsk, Morawę, Czechy, Królestwo Bawarskie, Xięstwo Koburg, Mieningen, Szwarzburg, Weimar, Królestwo Saskie, Pruskie do Rz[ecz]p[ospo]litej Krakowskiej Symforozy Krzyżanowskiej 1829 r., Handschrift in Biblioteka Narodowa, sygn. 11981.
Mowa na pogrzebie ś. P. Adama Froelicha właściciela Januszowic zmarłego d. 3 czerwca 1903 r. w Sieborowicach wypowiedziana przez J. Z K.K. w kościele parafialnym Działoszyce w d. 6 czerwca tegoż 1903 r. (1903): Polona, https://polona.pl/item-view/e2cf8007-8b3e-4fd2-8589-20fba4e4502b?page=4.
Nekrolog: Florentyna z Krzyżanowskich Szumańczowska (1890): Kraków: Drukarnia „Czasu”.
Nekrolog: Józefa z Brochwiczów Wiktorów Krzyżanowska (1878): Kraków: Drukarnia „Czasu”.
Orman, Elżbieta (2013): Stichwort: Szumańczowski Ludwik Jacek, in: Polski Słownik Biograficzny, Bd. 49, Kraków: Polska Akademia Nauk.
Wichrowska, Zofia E. (2012): Twoja śmierć. Początki dziennika intymnego w Polsce na przełomie XVIII i XIX wieku, Warszawa: Wydawnictwo Spectrum Press.
English
Język Polski
https://doi.org/10.19195/2084-4107.17.15
