Artykuły
https://orcid.org/0000-0001-7005-7238
Ochrona osób pozbawionych wolności przed torturami i innymi formami nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania została wzmocniona poprzez środki pozasądowe o charakterze zapobiegawczym, to jest wizytacje. Europejski Komitet do spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (dalej: CPT) jest zasadniczym elementem tego mechanizmu prewencyjnego i wykonuje zadania w drodze bezpośrednich wizytacji prowadzonych w państwach członkowskich Rady Europy. Delegacje CPT mają nieograniczony dostęp do wszystkich miejsc detencji (zakładów karnych, pomieszczeń dla osób zatrzymanych, aresztów śledczych, szpitali psychiatrycznych, ośrodków dla cudzoziemców, domów opieki) i prawo do poruszania się wewnątrz nich bez żadnych ograniczeń. Raporty z wizytacji prowadzonych w poszczególnych krajach oraz coroczne sprawozdania ogólne z działalności Komitetu są istotnym źródłem standardów w postępowaniu z osobami pozbawionymi wolności. Niniejszy artykuł przedstawia najnowsze rekomendacje CPT w zakresie wykonywania kary pozbawienia wolności, które wyłoniły się w ostatnich latach. Najpierw przeanalizowano zalecenia wynikające dla Polski z najnowszych raportów z wizytacji prowadzonych w 2017 oraz 2022 roku, w których to raportach poruszono problematykę wykonywania kary pozbawienia wolności w polskich jednostkach penitencjarnych. Następnie przeanalizowano 31. Sprawozdanie Ogólne CPT, którego głównym tematem było zjawisko przeludnienia w zakładach karnych poszczególnych państw członkowskich.
Europejska konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu, sporządzona w Strasburgu w dniu 26 listopada 1987 roku (Dz.U. z 1995 r. Nr 46, poz. 238).
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 roku, zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2 (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 127 z późn. zm.).
European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment. 1st General Report on the CPT’s activities covering the period November 1989 to December 1990, CPT/Inf (91) 3, https://rm.coe.int/1680696a3e.
European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment (CPT) 2nd General Report on the CPT’s activities covering the period 1 January to 31 December 1991, CPT/Inf (92) 3, https://rm.coe.int/1680696a3f.
European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment, 31st General Report on the CPT’s activities covering the period from 1 January to 31 December 2021, CPT/Inf(2021)5, https://rm.coe.int/1680a63c72.
European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment, 32nd General Report on the CPT’s activities covering the period from 1 January to 31 December 2022, CPT/Inf(2023)7, https://rm.coe.int/1680aabe2b.
Report to the Polish Government on the visit to Poland carried out by the European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT) from 11 to 22 May 2017, CPT/Inf (2018) 39, https://rm.coe.int/16808c7a91.
Report to the Polish Government on the visit to Poland carried out by the European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT) from 9 to 16 September 2020, CPT/Inf (2020) 32, https://rm.coe.int/1680a024c5.
The CPT’s report after a visit to the UK, 7 July 2022, CPT/Inf (2022) 13, https://rm.coe.int/1680a72b71.
The CPT’s report after a visit to the Greece, 2 September 2022, CPT/Inf (2022) 16, https://rm.coe.int/1680a7ce96.
The CPT’s report after a visit to the Bulgaria, 18 October 2022, CPT/Inf (2022) 20, https://rm.coe.int/1680a88ec1.
The CPT’s report after a visit to the Belgium, 29 November 2022, CPT/Inf (2022) 22, https://rm.coe.int/1680a922ac.
The CPT’s report after a visit to the Lithuania, 27 February 2023, CPT/ Inf (2023) 01, https://rm.coe.int/1680aa51af.
Dawidziuk E., System Rady Europy, [w:] Traktowanie osób pozbawionych wolności we współczesnej Polsce na tle standardów międzynarodowych, red. E. Dawidziuk, Warszawa 2013, s. 36–40.
Fajst M., Ochrona praw osób uwięzionych w Polsce — systemy CPT i OPCAT, [w:] Przestrzeganie praw osób pozbawionych wolności. O monitorowaniu jednostek penitencjarnych, red. W. Klaus, M. Niełaczna, Warszawa 2008, s. 19–40.
Hołda Z., Europejskie standardy traktowania więźniów. Kilka uwag o Europie, Radzie Europy, Polsce i prawach więźniów, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 13, 2009, nr 1, s. 97–124.
Hołda Z., Wpływ na polepszenie przez władze publiczne sytuacji osób pozbawionych wolności — możliwości Europejskiego Komitetu Zapobiegania Torturom, [w:] Prze- strzeganie praw osób pozbawionych wolności. O monitorowaniu jednostek penitencjarnych, red. W. Klaus, M. Niełaczna, Warszawa 2008, s. 7–18.
Niełaczna M., Implementacja zaleceń CPT w polskim prawie penitencjarnym - wybrane zagadnienia, [w:] Przestrzeganie praw osób pozbawionych wolności. O monitorowaniu jednostek penitencjarnych, red. W. Klaus, M. Niełaczna, Warszawa 2008, s. 99–134.
European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment, Annual reports, https://www.coe.int/pl/web/cpt/annual-reports.
European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment, The CPT and Poland, https://www.coe.int/en/web/cpt/poland.
EuropeanCommitteeforthePreventionofTortureandInhumanorDegradingTreatmentorPunishment, News 2022. Council of Europe anti-torture Committee visits Poland, CPT, 5.04.2022, https://www.coe.int/en/web/cpt/-/council-of-europe-anti-torture-committee-visits-pola-2.
European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment, CPT standards, Life-sentenced and other long-term prisoners, CPT/Inf/E (2002), s. 26, https://www.refworld.org/pdfid/4d7882092.pdf.
European Prison Observatory, COVID-19: what is happening in European prisons, 2020, http://www.prisonobservatory.org/index.phpoption=com_content&view-=article&id=32:covid-19-what-is-happening-in-european-prisons&catid=7&Itemid=101.
Europejski Komitet do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu [CPT], Zbiór zasad dotyczących traktowania osób pozbawionych wolności w kontekście pandemii koronawirusa (COVID-19), https://rm.coe.int/16809e1c57.
English
Język Polski
https://doi.org/10.19195/2084-5065.68.6
