Recenzje
https://orcid.org/0000-0002-3528-4301
Chopin w poezji Ireny Poniatowskiej to książka łącząca walory pracy naukowej, jak i utworu, którego zasadniczym zadaniem jest popularyzacja wiedzy zarówno o samym Fryderyku Chopinie, jak i poezji jego osobie i muzyce poświęcanej. Praca jest rozparcelowana bardzo klarownie: składa się z 5 dużych rozdziałów i licznych podrozdziałów. Pierwszy rozdział ma charakter najbardziej teoretyczny i syntetyczny i jest poświęcony problematyce piękna w poezji i muzyce. Według Poniatowskiej ideę korespondencji sztuk napędza w romantyzmie uczucie oraz dążenie sztuki do wyrażania nieskończoności. W rozdziale drugim omawiane są kwestie związane z recepcją muzyki i osoby Chopina w kulturze polskiej. Poniatowska wyróżnia trzy główne kryteria porządkowania materiału poetyckiego: polskość, żal, doskonałość. Metodologia, na jaką autorka się zdecydowała, to katalogowanie motywów w sposób czysto demonstracyjny; nie zostaje w tej sytuacji uwzględnione kryterium historyczne. Polskość oznacza związanie Chopina z losem Polski. Żal obejmuje z kolei emocje zawarte w sztuce Chopina. Doskonałość to zaś dążenie do ideału wyrazu, do perfekcji warsztatu, do uniwersalizacji indywidualnego języka wypowiedzi. Poniatowska nazywa to zjawisko „syndromem semiotycznym”, wynikającym z trwającej od 170 lat fascynacji muzyką i osobą kompozytora w kulturze polskiej. Najwięcej świeżości wnosi autorka w rozdziale kolejnym, w którym wyróżnia formy muzyczne komponowane przez Chopina stanowiące fundament nawiązań poetyckich. Pojawienie się w poezji polskiej takich gatunków lub quasi-gatunków, jak nokturn, preludium, koncert, mazurek, polonez itd., zawdzięczamy właśnie Chopinowi. Całą książkę kończą dwa rozdziały. Jeden poświęcony jest utworom poetyckim uświęcającym miejsca pobytu Chopina. Ostatni rozdział natomiast tyczy się utworów, które poświęcili Chopinowi poeci niepolscy. W omawianej pracy Poniatowska zdecydowanie przetarła szlaki nowego myślenia o poezji poświęconej osobie i muzyce Chopina; jest ona zdecydowanie cennym wkładem w coś, co moglibyśmy nazwać nurtem badań poświęconym poetyckiej chopinologii.
Balbus S., Interdyscyplinarność — intersemiotyczność — komparatystyka, [w:] Intersemiotyczność. Literatura wobec innych sztuk (i odwrotnie), red. S. Balbus, A. Hejmej, J. Niedźwiedź, Universitas, Kraków 2004.
Biała A., Literatura i muzyka. Korespondencja sztuk, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa-Bielsko-Biała 2011.
Bristiger M., Związki muzyki ze słowem. Z zagadnień analizy muzycznej, Państwowe Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1986.
Broniecka M., Recepcja muzyki romantycznej w literaturze XIX wieku, Wydawnictwo Scriptorium, Poznań-Opole 2010.
Chyła-Szypułowa I., Poezja polska w darze Chopinowi, Wydawnictwo Pani Twardowska, Warszawa 2003.
Fryderyk Chopin natchnieniem poetów, oprac. K. Kobylańska, przedm. S.R. Dobrowolski, Księgarnia Wydawnicza W. Galster, Warszawa 1949.
Gacek D., Poniatowska I., Chopin czuł się poetą, https://www.www.polskieradio.pl/8/404/artykul/2713714,prof-irena-poniatowska-chopin-czul-sie-poeta.
Hejmej A., Muzyczność dzieła literackiego, wyd. 2 popr., Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2002.
Hejmej A., Muzyka w literaturze. Perspektywy komparatystyki interdyscyplinarnej, Universitas, Kraków 2012.
Lipka K., Słyszalny krajobraz. Szkice o powiązaniach muzyki i literatury, Wydawnictwo Nowy Świat, Warszawa 2004.
Literatura — muzyka. O postrzeganiu związków muzyki z literaturą, red. W. Piotrowski, Wydawnictwo Astra, Łódź 2011.
Maciąg K., „Naczelnym u nas jest artystą”. O legendzie Fryderyka Chopina w literaturze polskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2010.
Muzyka w literaturze. Antologia polskich studiów powojennych, red. A. Hejmej, Universitas, Kraków 2002.
Piaskowski Ł., W jaki sposób forma muzyczna staje się gatunkiem literackim, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2023, z. 1.
Pogranicza i korespondencje sztuk, red. T. Cieślikowska, J. Sławiński, Ossolineum, Wrocław 1980.
Polony L., Symbol i muzyka, Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 2011.
Reimann A., Muzyczny styl odbioru tekstów literackich. Iwaszkiewicz — Barańczak — Rymkiewicz — Grochowiak, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2013.
Schreiber E., Muzyka i metafora. Koncepcje kompozytorskie Pierre’a Scheffera, Raymonda Murraya Schafera i Gérarda Griseya, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2012.
Skarbowski J., Literatura — muzyka. Zbliżenia i dialogi, Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa 1981.
Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, wyd. 3, Ossolineum, Wrocław 2000.
Stala M., Fragmenty lunarne. Szkice o obecności księżyca w poezji polskiej od schyłku XIX do początku XXI wieku wraz z małą antologią księżycowych wierszy poetów Zachodu, Univeristas, Kraków 2021.
Starzyński J., O romantycznej syntezie sztuk. Delacroix, Chopin, Baudelaire, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1965.
Tomaszewski M., Muzyka w dialogu ze słowem, Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 2003.
Wiersze o Chopinie. Antologia i bibliografia, zebr. i oprac. E. Słuszkiewicz, przedm. J. Przyboś, Państwowe Wydawnictwo Muzyczne‚ Kraków 1968.
Woronow I., Romantyczna idea korespondencji sztuk. Stendhal, Hoffman, Baudelaire, Norwid, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
English
Język Polski
https://doi.org/10.19195/0079-4767.62.5
