Posiedzenie przygotowawcze jako konsensualna forma zakończenia postępowania cywilnego

Abstrakt

Posiedzenie przygotowawcze stanowi centralną instytucję w ramach organizacji postępowania (art. 2051 n. k.p.c.). Regulacje w przedmiotowym zakresie zostały wprowadzone do kodeksu postępowania cywilnego na mocy ustawy z dnia 4 lipca 2019 roku, która weszła w życie (w omawianym zakresie) 7 listopada 2019 roku. Rozwiązania przyjęte przez ustawodawcę mają na celu przede wszystkim przyspieszenie postępowania i przeciwdziałanie jego przewlekłości. Realizacji wymienionych celów ma służyć między innymi swoista konstrukcja posiedzenia przygotowawczego. Nie ulega wątpliwości, że przedmiotowe posiedzenie stanowi konsensualną formę zakończenia postępowania cywilnego. (I) Po pierwsze, rozwiązania przyjęte przez ustawodawcę statuują koncyliacyjny charakter posiedzenia przygotowawczego. Wskazuje na to (1) zasadniczy cel przedmiotowego posiedzenia, (2) znajdujący odzwierciedlenie w jego projektowanym przebiegu, jak również (3) szczególna rola sędziego prowadzącego przedmiotowe posiedzenie. (II) Po drugie, w konsekwencji pojawiają się również mechanizmy dodatkowe służące realizacji celu omawianego posiedzenia związane (1) z obowiązkowym udziałem w przedmiotowym posiedzeniu oraz (2) odformalizowaniem jego przebiegu. (III) Po trzecie wreszcie, w toku posiedzenia przygotowawczego przewodniczący może skierować strony do mediacji. Na tle wykładni regulacji dotyczących analizowanego posiedzenia pojawia się zasadnicze pytanie, czy rozwiązania wprowadzone przez ustawodawcę stanowią adekwatną odpowiedź na bieżące potrzeby praktyki i czy będą one faktycznie stosowane przy uwzględnieniu aktualnych realiów sądowych. Przepisy dotyczące posiedzenia przygotowawczego (art. 2054–2058 k.p.c.) wykazują wiele pozytywnych aspektów związanych z realizacją wymogów w zakresie przyspieszenia postępowania i dążenia do przeciwdziałania jego przewlekłości. Analizowane regulacje posiadają jednak istotne mankamenty, mogące wykazywać relewantne oddziaływanie w praktyce ich stosowania. Ostatecznie warto mieć na uwadze, że zgodnie z założeniami przyjętymi przez ustawodawcę, zastosow nie omawianej instytucji winno mieć zasadniczo charakter obligatoryjny (vide art. 2054 § 1 k.p.c.). W uzasadnionych wypadkach istnieje jednak możliwość odstąpienia od wyznaczenia posiedzenia przygotowawczego (por. art. 2054 § 3 k.p.c.). Przedmiotowa konstrukcja rodzi w konsekwencji istotną wątpliwość, czy (mając na względzie rodzime realia sądowe) instytucja posiedzenia przygotowawczego nie stanie się w konsekwencji instytucją martwą.