Rola stanu ogólnego a znaczenie instytucji publicznych w „Zasadach filozofii prawa” Hegla

Abstrakt

Tekst analizuje zajęcia powierzone przez Hegla w systemie Zasad filozofii prawa stanowi ogólnemu. Charakterystyka tych zajęć jest bardzo zdawkowa, pomimo nader ważnej roli, jaką pełnią przedstawiciele tej grupy w ramach całości struktury społecznej. Stan ogólny miałby według Hegla zajmować się dobrem ogólnym i zapobiegać dezintegracji, do jakiej prowadzą ślepe prawa nowoczesnej ekonomii. W związku z tym powinien on reprezentować rodzaj najwyższego dobra ogólnego i dostarczać kryteriów jego rozumienia pozostałym instytucjom publicznym. Wymowa tekstu Hegla jest jednak ambiwalentna: z jednej strony filozof przypisuje tym instytucjom nadzwyczaj duże znaczenie, różniąc się tym od zwolenników atomistycznej ontologii społecznej, z drugiej strony rozwinięcie charakterystyki stanu ogólnego prowadzi do neoliberalnego pojmowania roli tych instytucji. Rola ta wynikałaby z tego, że stan ogólny zdefiniowany jest przez zaprzeczenie wszelkiego partykularnego interesu i przez pańską postawę konfrontowania się z negatywnością. Uniwersalizacja tego wzorca w społeczeństwie obywatelskim prowadzi do ideologicznego konceptu heroicznej przedsiębiorczości i jego instytucjonalizacji jako modelowego sposobu dbania o dobro ogólne.