Polish self-scrutiny in Holy Week

Abstrakt

POLSKA SAMOOBSERWACJA W WIELKIM TYGODNIU

Wielki Tydzień Andrzeja Wajdy z 1995 r., oparty na opowiadaniu Jerzego Andrzejewskiego o tym samym tytule, obrazuje szerokie spektrum polskich reakcji na zniszczenie warszawskiego getta w 1943 r. Co istotne, akcja rozgrywa się w dniach poprzedzających Wielkanoc, które dla chrześcijan są czasem wewnętrznej analizy i refleksji. Taka samokontrola związana jest z zakorzenioną w tra-dycji judeochrześcijańskiej świadomością dotyczącą ludzkich ograniczeń, wyraźnie zarysowanych w filmie. Znaczącym kontekstem tej autoanalizy polskiego społeczeństwa stał się nie tak odległy od premiery czas panowania komunistycznego reżimu, podczas którego przez dziesięciolecia niemożliwa była autentyczna dyskusja poruszająca drażliwe kwestie. Mimo iż w debacie publicznej starano się rozmawiać na trudne tematy, takie jak relacje polsko-żydowskie podczas drugiej wojny światowej, z początku miało to miejsce jedynie w wąskich kręgach. Korzystając ze zniesienia cenzury, Wajda próbował przedstawić tę delikatną problematykę szerszej publiczności. Nie była ona jednak do końca otwarta z powodu dopiero co upadłego komunizmu i związanymi z tym bolesnymi przemianami spo-łecznymi. Kwestie poruszone w Wielkim Tygodniu są szczególnie złożone, wymagają pewnej wiedzy o kontekście historycznym, w jakim są umiejscowione. Do właściwego zrozumienia filmu potrzebna jest świadomość politycznych realiów, w jakich powstawał.