Artykuły

Tom 45 (2023)

Peryferie ideologii — „patrząc z ukosa” na „Sanatorium pod Klepsydrą” Wojciecha J. Hasa i „Monument” Jagody Szelc

Strony: 107-130

PDF

Abstrakt

The main topic of the article is the use of ideological criticism (as presented by Slavoj Žižek) as a method in comparative analysis of The Hourglass Sanatorium by W.J. Has and The Monument by J. Szelc. The author not only looks for objective determinations of social reality, but also for its hidden forms. The conclusions allow us to see the dynamics of changes in the symbolic orders that implicitly organize the narrative structures of both films. Furthermore, in this perspective they become a diagnosis of the present in the face of Polish “year of dangerous dreams”.

Bibliografia

Albert A., Najnowsza historia Polski 1918–1980, Warszawa 2003.

Althusser L., Ideologie i aparaty ideologiczne państwa, przeł. A. Staroń, Studenckie Koło Filozofii Marksistowskiej (UW), Warszawa 2006.

Arendt H., Korzenie totalitaryzmu, przeł. D. Grinberg (cz. I i III), M. Szawiel (cz. II), Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.

Deleuze G., Stawanie się i kontrola, [w:] idem, Negocjacje 1972–1990, przeł. M. Herer, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP, Wrocław 2007.

Foucault M., Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, przeł. T. Komendant, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2009.

Fromm E., Ucieczka od wolności, przeł. A. Ziemilski, Czytelnik, Warszawa 2007.

Has J., Życie w drugim planie, Wydawnictwo Skorpion, Warszawa 2010.

Has W., Dramat czasu, wyobraźni i pamięci, rozmowę przeprowadził A. Markowski, „Film” 1971, nr 30.

Jakubowska M., Laboratorium czasu. „Sanatorium pod Klepsydrą” Wojciecha Jerzego Hasa, Wyd. PWSFTviT, Łódź 2010.

Kaczyński Ł., Wywiad z Jagodą Szelc, https://przekroj.pl/kultura/usmiercanie-czarownicy-lukasz-kaczynski (dostęp: 6.01.2021).

Komendant T., Wprowadzenie, [w:] M. Foucault, Historia seksualności, t. 1–3, przeł. B. Banasiak, T. Komendant, K. Matuszewski, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2010.

Kristeva J., Potęga obrzydzenia: esej o wstręcie, przeł. M. Falski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007.

Mikurda K., Trzecia pigułka. Kino w teorii Slavoja Žižka, „Ekrany” 2018, nr 3/4 (43/44), http://ekrany.org.pl/kino_wspolczesne/trzecia-pigulka-kino-w-teorii-slavoja-zizka/ (dostęp: 1.06.2023).

Osęka P., Marzec 1968. Według propagandy był to młodzieżowy protest uknuty przez „syjonistów”, „Gazeta Wyborcza” 5.03.2018, https://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,23084654,marzec-1968-mlodziezowy-protest-uknuty-przez-syjonistow.html (dostęp: 18.03.2023).

Radomska M., Niebezpieczne marzenie. Slavoj Žižek o równaniu kryzysu finansowego z kryzysem kapitalizmu, „Czas Kultury” 2014, nr 1, s. 160–167.

Schulz B., Opowiadania. Wybór esejów i listów, Ossolineum, Wrocław 1989.

Siałkowski K., Rocznica Marca ’68. Tłumy przy Dworcu Gdańskim. Odczytano „list do przyjaciół Żydów” w trzech językach, „Gazeta Wyborcza” 11.03.2018.

Stachowicz M., Recenzja filmu „Monument”, https://www.filmweb.pl/reviews/recenzja-filmu-Monument-22381 (dostęp: 6.01.2021).

Stokfiszewski I., Wstęp, [w:] S. Žižek, Rok niebezpiecznych marzeń, przeł. M. Kropiwnicki, B. Szelewa, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2012.

Świrek K., Teorie ideologii na przecięciu marksizmu i psychoanalizy, PWN SA, Warszawa 2018.

Świrek K., Trzy końce ideologii — najważniejsze dwudziestowieczne ujęcia problemu, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe” 2013, nr 1/41, s. 45–47.

Trzeciak K., Žižek, czyli wszystko, „Czas Kultury” 5.12.2013, https://czaskultury.pl/czytanki/zizek-metastaz-rozkoszy/ (dostęp: 22.07.2023).

Žižek S., Did Somebody Say Totalitarianism?, Verso, London 2011.

Žižek S., Lacan. Przewodnik Krytyki Politycznej, przeł. J. Kutyła, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2008.

Žižek S., Lacrimae rerum. Kieślowski, Hitchock, Tarkowski, Lynch, przeł. G. Jankowicz, J. Kutyła, K. Mikurda, P. Mościcki, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2011.

Žižek S., Metastazy rozkoszy. Sześć esejów o kobietach i przyczynowości, przeł. M.J. Mosakowski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2013.

Žižek S., Patrząc z ukosa, przeł. P. Dybel, J. Bator, „Teksty Drugie” 1998, nr 1/2 (49/50).

Žižek S., Przekleństwo fantazji, przeł. A. Chmielewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009.

Žižek S., Rok niebezpiecznych marzeń, przeł. M. Kropiwnicki, B. Szelewa, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2012.

Žižek S., Wzniosły obiekt ideologii, przeł. J. Bator, P. Dybel, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2001.

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.