Artykuły

Tom 45 Nr 2 (2023)

Powściągliwość sędziowska w relacjach ze służbami specjalnymi. Konieczny czy obcy element demokracji?

Strony: 7-24

PDF

Abstrakt

The article poses the following research question: what forms and methods of exercising judicial power in relation to intelligence services serve as a litmus test for democratization or autocratization? A democratic system presupposes that the state’s activities are subject to judicial oversight. This stems from the concept of democracy as a regime governed by the rule of law, while arbitrariness characterizes the essence of authoritarianism. However, the oversight of intelligence services can be a deceptive indicator of the level of democracy, considering that the relationship between the controlling judiciary and intelligence services mirrors the recurring discourse on the role of the executive during a state of emergency. Threats to democracy in the 21st century are no longer limited to conventional armed conflicts or natural disasters governed by state of emergency procedures but increasingly resemble a perpetual confrontation between state structures and terrorism, hybrid conflicts, cyber conflicts, and proxy wars. Even with extreme forms of extrajudicial detention implemented during I & II World War, Western constitutionalism has not relinquished the rule of law, yet it has long tolerated solutions that leave the activities of intelligence services beyond effective control by other branches of power.

Bibliografia

Bernaczyk M., Idea konstytucjonalizmu w państwach demokratycznych i autorytarnych, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 42, 2020, nr 3.

Dunn Ch., Judging secrets, „Villanova Law Review” 31, 1986, nr 2.

Dyzenhaus D., States of emergency, [w:] M. Rosenfeld, A. Sajó, The Oxford Handbook of Comparative Constituional Law, Oxford 2012.

Ginsburg T., Moustafa T., Rule by Law: The Politics of Courts in Authoritarian Regimes, Cambridge-New york 2008.

Hoc S., Sytuacja organizacyjno-prawna polskich służb specjalnych, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 3, 2002.

Huntington S.P., The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth Century, Norman 1991.

Kaczmarek P., Wolność wypowiedzi sędziego w perspektywie pełnionych obowiązków, „Krytyka Prawa” 14, 2022, nr 4.

Kolaszyński M., Constitutional status of Polish intelligence services since 1989 — intelligence vs. the police, „Politeja” 14, 2017, nr 5 (50).

Krassowski K., Wierzchowski T., Wierzchowska A., Rola i zadania służb specjalnych w państwach niedemokratycznych i demokratycznych na przykładzie Rosji i Polski, „International Journal of Legal Studies” 2, 2020, nr 8.

Lührmann A., Lindberg S.I., A third wave of autocratization is here: What is new about it?, „Democratization” 26, 2009, nr 7.

Mróz M., Kontrola parlamentarna nad tajnymi służbami. Przegląd rozwiązań instytucjonalnych w wybranych krajach, „Analizy Biura Analiz Sejmowych” 2012, nr 19 (86).

Prusak F., Sytuacja ustrojowa-prawna wyodrębnionych wojskowych służb specjalnych, „Zeszyty Prawnicze” 12, 2012, nr 1.

Silverstein G., Singapore’s Constitutionalism: A Model, But of What Sort?, „Cornell Law Review Online” 100, 2015, nr 1.

Śledzińska-Simon A., Learning lessons from the populist defeats: From negative to positive constitutionalism, „Social & Legal Studies” 32, 2023, nr 6.

Tan K., The Constitution of Singapore, Oxford 2015.

Tushnet M., Authoritarian constitutionalism: Some conceptual issues, [w:] Constitutions in Authoritarian Regimes, red. T. Ginsburg, A. Simpser, Cambridge 2014.

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.