Artykuły

Tom 45 Nr 2 (2023)

Konstytucyjna ochrona godności jako reakcja na przeszłość totalitarną i zabezpieczenie demokracji w przyszłości

Strony: 25-36

PDF

Abstrakt

The constitutional protection of dignity is not only an adequate response of European states to the totalitarian past, but also a mechanism for securing society for the future through democratic systemic structures. The German example confirms this. In theoretical-legal constructions concerning dignity, it is given a character that is fundamental to the whole order, and it is usually perceived as the source of its natural-legal conception. The interpretation of the constitutional norm contained in Art. 1 of the German Constitution, similarly to Art. 30 of our Polish Constitution, is constantly evolving, because the scale of threats and their scope change, which creates new challenges and the need to react at the level of one country, but also to secure appropriate standards on an international scale. Discussions on the liberalization of the execution of the sentence, the constitutionalization of the provisions on extraordinary measures, as well as the radicalization of movements related to the creation and activation of terrorist groups and the problem of today’s intensified religious conflicts have created new challenges for science and jurisprudence. Nowadays, there are problems with the development of technologies that were not taken into account at the time of establishing the Constitution, and where the failure to secure ethical boundaries may pose a real threat to human dignity.

Bibliografia

Baldus M., Spory wokół godności człowieka. Niemieckie dyskusje od 1949 r., przeł. K. Complak (w druku).

Banaszak B., Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.

Banaszkiewicz B., Demokracja pod specjalnym nadzorem, „Forum Prawnicze” 2011, nr 1.

Barroso L.R., “Here, there and everywhere”: Human dignity in contemporary law and in the transnational discourse, „Boston College International & Comparative Law Review” 35, 2012, nr 2.

Bator A., Kaczmarek P., Kim ma być wychowanek akademii prawniczej? O perspektywach budowania edukacji prawniczej wokół konstytucji, „Krytyka Prawa” 10, 2018, nr 2.

Complak K., Słowo wstępne, [w:] Godność człowieka jako kategoria prawa, red. K. Complak, Wrocław 2001.

Custodio Viteri D.D., La naturaleza jurídica de la dignidad humana: un análisis comparado de la jurisprudencia del tribunal constitucional español y el tribunal constitucional federal alemán, „Estudios De Derecho” 2012, nr 69.

Dąbrowski M., Antywartości konstytucyjne. Wprowadzenie do problematyki, „Przegląd Sejmowy” 2018, nr 5.

Dürig G., Der Grundrechtssatz von der Menschenwürde: Entwurf eines praktikablen Wertsystems der Grundrechte aus Art. 1 Abs. I in Verbindungmit Art. 19 Abs. II des Grundgesetzes, „Archiv des öffentlichen Rechts” 81, 1956, nr 2.

Działocha K., Idee przewodnie wolności i praw jednostki w procesie uchwalania Konstytucji RP, [w:] Wolności i prawa jednostki w Konstytucji RP, t. 1, red. M. Jabłoński, Warszawa 2010.

Dzwonkowska E.S., Prawa człowieka w Islamie. Poglądy M. Fethullaha Gülena, „Nurt SVD” 2016, nr 1.

Eftekhar R., The Role of the Domestic Law of the Host State in Determining the Jurisdiction ratione materiae of Investment Treaty Tribunals, Leiden 2021 („Nijhoff International Investment Law Series” 20).

Eichenhofer E., 60 Jahre Grundgesetz und Sozialrecht, [w:] 60 Jahre deutsches Grundgesetz. Beiträgeaus dem Jahrbuch des öffentlichen Rechts der Jahre 2009–2011, red. P. Häberle, Tübingen 2011.

Garlicki L., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.

Jedlecka W., Godność człowieka jako podstawa aksjologiczna porządku prawa Unii Europejskiej, [w:] Współczesne koncepcje ochrony wolności i praw podstawowych, red. A. Bator, M. Jabłoński, M. Maciejewski, K. Wojtowicz, Wrocław 2013.

Kant I., Krytyka czystego rozumu, Kęty 2001.

Kant I., Metafizyka moralności, Warszawa 2005.

Kodama S., Bentham’s distinction between law and morality and its contemporary significance, „Revue d’etudes benthamiennes” 16, 2019 (Bentham Studies in Japan Today).

Kwiecień R., Wartości i prawo a kreatywność porządku prawnego, „Forum Prawnicze” 2010, nr 1.

Mahlmann M., Human dignity and autonomy in constitutional orders, [w:] The Oxford Handbook of Comparative Constitutional Law, red. M. Rosenfeld, A. Sajo, Oxford 2012.

Mielnik B., Wpływ regulacji międzynarodowych na ograniczenia w kształtowaniu się ustrojów totalitarnych, autorytarnych i dyktatur, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 42, 2020, nr 4.

Mora J.E., La Dignidad de la persona Humana en la Jurisprudencia Constitucional Española, „Cuadernos de Bioética” 2012, nr 42.

Morawski L., Dwie wizje Unii Europejskiej a problem tożsamości narodowej, „Forum Prawnicze” 2011, nr 4–5.

Morawski L., Suwerenność i prawo międzynarodowe — od prawa państw do prawa ludów, „Forum Prawnicze” 2011, nr 1.

Nowińska E., Szczepanowska-Kozłowska K., Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, Warszawa 2017.

Piechowiak M., Aktualność problemu prawa naturalnego dla tworzenia i stosowania prawa, „Forum Prawnicze” 2011, nr 2.

Piechowiak M., Filozofia praw człowieka. Prawa człowieka w świetle ich międzynarodowej ochrony, Lublin 1999.

Polak P., Trzciński J., Konstytucyjna zasada godności człowieka w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 40, 2018, nr 4.

Potrzeszcz J., Przydatność niepozytywistycznej koncepcji prawa w procesie dochodzenia do słusznego prawa przez Trybunał Konstytucyjny, „Przegląd Sejmowy” 2009, nr 5.

Redelbach A., Prawa naturalne — prawa człowieka — wymiar sprawiedliwości. Polacy wobec Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Toruń 2000.

Sadowski M., Godność człowieka — aksjologiczna podstawa państwa i prawa, „Wrocławskie Studia Erazmiańskie” 2007, nr 1.

Sadowski M., Godność człowieka i dobro wspólne jako fundament wartości europejskich. Propozycje katolickiej nauki społecznej, [w:] Aksjologiczne i praktyczne aspekty integracji europejskiej, red. E. Kozerska, T. Scheffler, Wrocław 2007.

Scheffler T., Przestępstwo publicznego propagowania faszystowskiego lub innego totalitarnego ustroju państwa (art. 256 k.k.). Analiza doktrynologiczna wybranych wypowiedzi piśmiennictwa i judykatury. Część ogólna, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 24, 2012, nr 3.

Stefanicki R., Koncepcja ochrony godności człowieka w świetle wybranego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości WE, „Przegląd Prawa Publicznego” 2009, nr 5.

Szczucki K., W poszukiwaniu dóbr chronionych w Konstytucji, „Forum Prawnicze” 2011, nr 9.

Urbańczyk M., Idea godności w orzecznictwie Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych Ameryki, Poznań 2019.

Weiler J.H.H., Państwo i Naród, kościół, meczet, synagoga. Nieunikniona debata, „Forum Prawnicze” 2011, nr 1.

Wojtyczek K., Ochrona godności człowieka, wolności i równości przy pomocy skargi konstytucyjnej w polskim systemie prawnym, [w:] Godność człowieka jako kategoria prawa, red. K. Complak, Wrocław 2001.

Wróbel A., [w:] Komentarz do art. 1 KPP, red. A. Wróbel, Warszawa 2020.

Zajadło J., Jaka aksjologia praw człowieka?, „Państwo i Prawo” 74, 2019, nr 11.

Zajadło J., Sykuna S., Kontrowersje wokół tzw. „obrony przez kulturę” — okoliczność wyłączająca winę, okoliczność łagodząca czy nadużycie prawa?, „Przegląd Sądowy” 2007, nr 6.

Zirk-Sadowski M., Rozumienie ocen w języku prawnym, Łódź 1984.

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.