Dyferencjacja odpowiedzialności karnej za przestępstwo przeciwko mieniu: kradzieży i rozboju art.art. 185, 186 KK Ukrainy

Abstrakt

Dyferencjacja odpowiedzialności karnej za przestępstwo przeciwko mieniu: kradzieży i rozboju art.art. 185, 186 KK Ukrainy

W artykule zbadane zostały cechy charakterystyczne dwóch najbardziej powszechnych przestępstw przeciwko mieniu: kradzieży i rozboju. Ukazano, że w KK Ukrainy odpowiedzialność jest zróżnicowana. Przestępstwo kradzieży cudzego mienia przybiera postać zuchwałą jawną i zwykłą niejawną. Zwykła kradzież ma charakter przestępczy art. 185 KK Ukrainy. Kradzież jawne bez użycia przemocy jest kradzieżą zuchwałą bez przemocy ust. 1 art. 186 KK Ukrainy.

Akcent został położony na osobliwości ukraińskiego prawa karnego, a zwłaszcza na to, że odpowiedzialność za zawładnięcie cudzym majątkiem z użyciem przemocy jest zróżnicowana w zależności od zakresu przemocy użytej przez przestępcę. Jeżeli przestępca, chcąc zawładnięć cudzym mieniem, używa przemocy, która nie jest niebezpieczna dla życia bądź zdrowia pokrzywdzonego, wtedy jego działania kwalifikowane są jako kradzież zwykła ust. 2 art. 186 KK Ukrainy. Jednak jeżeli intensywność przemocy używanej przez przestępcę jest o wiele większa, a także jeżeli przestępca, w celu zawładnięcia cudzym mieniem, używa przemocy, która jest niebezpieczna dla życia bądź zdrowia pokrzywdzonego, to w tym wypadku jego działania są kwalifikowane jako rozbój ust. 1 art. 187 KK Ukrainy.
W kodeksach karnych obowiązujących w państwach europejskich nie znajdujemy dyferencjacji odpowiedzialności karnej ze względu na intensywność i zakres użytej przez przestępcę przemocy. Takie podejście jest charakterystyczne dla kodeksów karnych obowiązujących w państwach postradzieckich.

W artykule dokładnie objaśnione zostało, jakie przestępstwa mogą zostać uznane za niejawne, a jakie za jawne. Podana została lista kryteriów i cech niejawności, które są wyodrębnione w doktrynie ukraińskiego prawa karnego. Istnieją obiektywne i subiektywne kryteria niejawności kradzieży. Pod obiektywnym kryterium należy rozumieć fakt dokonywania przestępstwa pod nieobecność osób, które były świadome faktu kradzieży. Kryterium subiektywne stanowi fakt, że przestępca ma świadomość tajności działania. Kradzież jest tajna, gdy: przestępstwo przeciwko mieniu dokonywane jest pod nieobecność innych osób; kradzież dokonywana jest w obecności innych osób, ale w sposób dla nich niewidoczny; kradzież dokonywana jest w obecności innych osób i te osoby, według przestępcy, są tego nieświadome; kradzież dokonywana jest w obecności osób, które ze względu na swój stan fizyczny albo psychiczny nie są świadome faktu kradzieży mienia osoby małoletnie, psychicznie chore, przebywające w stanie upojenia, osoby, które śpią itp. i przestępca ma tego świadomość; kradzież dzieje się w obecności osób, które uważają, że przestępca działa zgodnie z prawem, co przewiduje przestępca; przestępca uważa, że jego działania są niewidoczne dla innych, jednak pokrzywdzony albo osoby trzecie są świadkami kradzieży, ale przestępca nie jest tego świadomy kradzież jest obserwowana na odległości, np. za pomocą kamery.
Autor publikacji zaprezentował znamiona przestępstwa oznaki grabieży połączonej z przemocą, tzn. rozboju. Za przemoc w grabieży należy uznać takie działania, które nie są niebezpieczne dla życia bądź zdrowia pokrzywdzonego uderzenie, cięgi, lekkie urazy, które nie powodują krótkotrwałego zaburzenia zdrowia albo znikomej straty zdolności dopracy; Należy także uznać takie działania, jak pozbawienie wolności; stosowanie wobec pokrzywdzonego – bez jego zgody – środków odurzających, trujących lub substancji silnie działających gazów oraz inne rodzaje przemocy, pod warunkiem, że nie miały one skutków niebezpieczna dla życia bądź zdrowia pokrzywdzonego.
Autor wyodrębnił także znamiona przemocy psychicznej w przestępstwie kradzieży.
W tym kontekście przemoc psychiczną należy rozumieć jako groźbę użycia przemocy, która jest niebezpieczna dla życia bądź zdrowia pokrzywdzonego.


Диференціація кримінальної відповідальності за злочини проти власності: крадіжка та грабіж ст.ст. 185, 186 КК України

У статті досліджено ознаки двох найпоширеніших злочинів проти власності: крадіжки та грабежу. Показано, що у КК України диференційовано відповідальність за таємне та відкрите викрадення чужого майна. Таємним викраденням є крадіжка ст. 185 КК
України. Відкрите викрадення без застосування насильства – це ненасильницький грабіж ч. 1 ст. 186 КК України. Наголошено на особливостях вітчизняного кримінального права і звернуто увагу на те, що відповідальність за насильницьке заволодіння чужою річчю диферен- ційована, залежно від об’єму застосованого винним насильства. Якщо злочинець застосовує для заволодіння майном насильство, яке не є небезпечним для життя або здоров’я потерпілого, його дії кваліфікуються як насильницький грабіж ч. 2 ст. 186 КК України. Однак якщо інтенсивність насильства більша і злочинець у ході заволо- діння майном застосовує насильство, яке є небезпечним для життя чи здоров’я поте- рпілого, – дії кваліфікуються як розбій ч. 1 ст. 187 КК України.
Така диференціація кримінальної відповідальності залежно від інтенсивності, об’єму застосовуваного винним насильства не властива кримінальним кодексам єв- ропейських держав. Вона є традиційною характеристикою кримінальних кодексів так званих «пострадянських держав». У статті детально роз’яснено, які посягання варто вважати таємними, а які – відкритими. Наведено перелік критеріїв і ознак таємності, які виділені у доктрині кримінального права України. Критеріями таємності викрадення є об’єктивний і суб’єктивний критерії. Під об’єктивним критерієм потрібно розуміти факт вчинення злочинного посягання за відсутності осіб, які усвідомлюють факт викрадення. Суб’єктивний критерій полягає в тому, що винний усвідомлює, що за його діями ні- хто не спостерігає, або вважає, що вчинює посягання непомітно для тих осіб, які мо- жуть усвідомлювати факт викрадення. Викрадення є таємним, якщо: викрадення майна відбувається за відсутності сторонніх осіб; викрадення відбувається в присутності сторонніх осіб, але непомітно для них; викрадення відбувається в присутності сторонніх осіб і ці особи, на думку винного, не видадуть його; викрадення відбувається в присутності осіб, які через свої фізичні або психічні особливості не усвідомлюють факту викрадення майна малолі- тні, психічнохворі, особи, які перебувають у стані сп’яніння, сплять тощо, і винний про це знає; викрадення відбувається в присутності осіб, які вважають, що винний діє законно, і винний на це розраховує; винний вважає свої дії непомітними для оточую- чих, хоча потерпілий або треті особи спостерігають за викраденням майна, однак винний цього не усвідомлює за викраденням спостерігають на відстані, за допомо- гою камер стеження тощо. Детально досліджено ознаки насильницького грабежу. Під насильством у гра-бежі потрібно розуміти насильство, яке не є небезпечним для життя чи здоров’я по-терпілого удар, побої, легкі тілесні ушкодження, які не спричинили короткочасного розладу здоров’я або незначної втрати працездатності; позбавлення волі, застосуван- ня до потерпілого без його згоди наркотичних засобів, психотропних, отруйних чи сильнодіючих речовин газів, інші насильницькі дії, за умови, що вони не були не- безпечними для життя чи здоров’я потерпілого. Названо ознаки психічного насильства у грабежі. За змістом під психічним на- сильством розуміють погрозу застосування насильства, що не є небезпечним для життя чи здоров’я.