Figura czy forma? Punkt widzenia żołądka

Abstrakt

Figura czy forma? Punkt widzenia żołądka

Uwagi Immanuela Kanta na temat kwestii kulinarnych, a  zwłaszcza jego nierzadko komiczne zalecenia żywieniowe, nie zaprzątały do tej pory uwagi badaczy życia i  myśli Kanta, którzy przytaczali je zazwyczaj jedynie w  prześmiewczych celach. Co więcej, ponieważ smak kulinarny — właściwość pobudzanego przez pokarm lub napój języka — to smak jedynie zmysłowy i  jako taki niedający się komunikować, a  w  konsekwencji, w  przeciwieństwie do sądów o  pięknie, niestanowiący części estetyki, wypowiedzi Kanta na temat jedzenia wydają się ledwie poboczne. A  jednak w  wielu rzucanych jakby na stronie uwagach Kant roztrząsa, dlaczego, mimo że jako właściwość zmysłowa, a  więc wadliwa w  tym sensie, że nie sposób jej uniwersalnie podzielać, smak stał się w  tak wielu językach — zwłaszcza w  łacinie i  językach romańskich, ale też w  niemieckim — mianem estetycznej władzy sądzenia: sądu smaku i  idealnych odczuć w  nich wyrażanych. Niniejszy artykuł wychodzi od tego pytania i  omawia wyjaśnienia Kanta, wykazując, że smak podniebienny, tak jak zagadnienia związane z  jedzeniem i  piciem, odgrywa nieoczekiwanie ważną rolę w  rozumowaniu Kanta, w  tym w  Kantowskim wyobrażeniu myśli jako takiej.

Figure, or form? The viewpoint of the stomach

Immanuel Kant’s remarks on culinary matters, above all his frequently hilarious dietetic recommendations, received little attention by Kant scholars, except in order to poke fun at the philosopher. Furthermore, since gustatory taste — the property of the tongue to be affected by food or drink — as merely sensory taste is not universally communicable, and hence does not, like judgments about the beautiful, allow for an aesthetics, Kant’s elaborations on food seem to be of minor significance. Yet, in several side remarks, Kant raises the question of why taste,   although it is the property of a sense clearly lacking in so far as its sensations are not universally shareable, became in so many languages — particularly Latin and Roman languages, but German as well — a name for the aesthetic faculty of judgment, in short, for  judgments of taste and the ideal feelings that they express. By following up on this question, and developing Kant’s explanations, the paper seeks to demonstrate that gustatory taste, as well as matters of food and drink, play a rather crucial, and unexpected, role in Kant’s thinking, including the way in which Kant conceives of thought itself.