2024, t. 28, nr 1: Chłopskie genealogie, wiejskie imaginaria:  kontynuacje, transfiguracje i rewizje wiejsko-chłopskiego dziedzictwa

Red. Jan Wasiewicz (UAP)

Chłopi stanowili w dziejach Polski aż do okresu powojennego grupę najliczniejszą, z której wywodzi się większość teraźniejszego społeczeństwa polskiego. Byli jednakże warstwą kulturowo, społecznie i ekonomicznie podporządkowaną i marginalizowaną, co najwyżej w niektórych okresach historycznych instrumentalnie hołubioną. Planowany numer „Prac Kulturoznawczych” jest m.in. poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu chłopska (wypierana?) genealogia przeważającej większości członków społeczeństwa polskiego miała i ma wpływ na kształt i specyfikę polskiej kultury, na konstruowanie (współczesnych) tożsamości zarówno na poziomie indywidualnym, jak i zbiorowym? Pytanie to stawiamy w kontekście rozpoznania, że stosunek do wsi, zamieszkujących ją i z niej wywodzących się ludzi, jak też stosunek wsi do samej siebie, był i nadal jest naznaczony ambiwalentnymi (auto)stereotypami, przybierając w swoich skrajnych wersjach to postać chłopomańską (arkadyjski mit „wsi spokojnej, wsi wesołej”, wsi bajecznie kolorowej, wzmacniany mitem chłopskiej siły zarówno fizycznej, jak i moralnej), to formę chłopofobiczną (mit chama w jego różnorakich przebraniach i odsłonach). Od dziesięciu z górą lat mamy jednakże do czynienia w polskiej kulturze (sztuki wizualne, teatr, literatura, film dokumentalny), debacie publicznej i humanistyce z tzw. zwrotem plebejskim (P.W. Ryś) czy też ludowym – pojawieniem się różnorodnych rewizjonistycznych dyskursów dotyczących chłopskiej przeszłości, dziedzictwa i kultury. Czy ów zwrot, którego głównymi aktorami są tzw. metachłopi (W.J. Burszta), niesie w sobie pozytywne zmiany w zakresie rekonfiguracji tej części polskiego imaginarium, która dotyczy wsi, chłopstwa i ich spuścizny, czy też jest odradzaniem się w nowej formie i warunkach społeczno-kulturowych starych fantazmatów, mitów i stereotypów? To także pytanie, nad którym warto by się zastanowić.

Nabór tekstów trwa do 15.06.2023 r.