„High Noon” at the Solidarity Corral: Wajda’s „Wałęsa” and the Classic Western

Abstrakt

In 1989 the iconic figure of Marshall Will Kane from the classic Western High Noon was effectively used by the Solidarity opposition for aposter during the campaign for the historic June 4 elections of that year. Almost aquarter of acentury later, Andrzej Wajda released his Wałęsa: Man of Hope 2013, which more or less concludes at that historic turning point. One thing that relates Wajda’s film to Fred Zinnemann’s is that both can be considered foundation myths. In this article foundation myths from classic Westerns in general and Wajda’s film in particular are analyzed on the basis of their relationship to Isaiah Berlin’s distinction of negative and positive freedom. Typically the classic Western deals with the problem of positive freedom, especially in the town-tamer subgenre to which High Noon belongs. Conversely, Wajda’s Wałęsa is concerned with the problem of negative freedom. Both positive and negative freedom myths within the examined film narratives cope with the problem of the hero in relation to political psychology and shed light on the issue of political realism.

W SAMO POŁUDNIE W CORRALU SOLIDARNOŚCI — WAŁĘSA WAJDY A KLASYCZNY WESTERN

W 1989 roku ikoniczna postać szeryfa Willa Kane’a z klasycznego westernu W samo południe była skutecznie używana przez solidarnościową opozycję na plakatach podczas kampanii poprzedzającej historyczne wybory 4 czerwca tego roku. Prawie ćwierć wieku później Andrzej Wajda zrealizował film Wałęsa: człowiek z nadziei 2013, który mniej więcej reasumuje ten historyczny zwrot. Jedna rzecz, która nawiązuje w filmie Wajdy do utworu Zinnemanna, to iż oba filmy mogą być postrzegane jako fundamenty mitów. W niniejszym szkicu fundamenty mitów z klasycznych westernów w ogóle i w filmie Wajdy w szczególności są analizowane na podstawie ich powiązań z rozróżnieniem pozytywnej i negatywnej wolności przez Isaiaha Berlina. Typowy klasyczny western podejmuje wątek pozytywnej wolności, szczególnie w odmianie town-tamer, do której należy W samo południe. Film Wajdy o Wałęsie — odwrotnie — podejmuje problem wolności negatywnej. Zarówno mit pozytywnej, jak i negatywnej wolności w ramach badanych opowieści obejmują problematykę bohatera w relacji do politycznej psychologii i rzucają światło na zagadnienie politycznego realizmu.
                                                                                             Przeł. Kordian Bobowski