Kategoria prawna symbolu w rozumieniu przepisów ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gmin, budowli i obiektów użyteczności publicznej oraz pomniki w świ

Abstrakt

Realizacja kompetencji w zakresie dostosowania nazw ulic i obiektów użyteczno-ści publicznej do standardów określonych przepisami ustawy z dnia 1 kwietnia 2016 roku o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki wymaga oceny stanu faktycznego i subsumpcji dokonanych w kontekście interpretacji pewnych faktów z punktu widzenia ich symbolicznego znaczenia. Można więc uznać, że organy administra-cji publicznej uwzględniają kategorię symbolu, która w kontekście przepisów dotyczących zmiany nazwy ulic stanowi swoistą kategorię prawną. Jest to kategoria, która determinuje legalność działań podejmowanych zarówno przez organ odpowiedzialny za nadanie danej nazwy, jak i przez organ nadzorujący stosowanie tych regulacji. Przepisy ustawy dotyczą także wizualnego oddziaływania na przestrzeń publiczną oraz przestrzeń o statusie publicznej dostępności pomników, a ściślej treści, których te pomniki są uosobieniem.
Analiza orzecznictwa zapadłego w przedmiocie wykonywania kompetencji regulowanych tą ustawą prowadzi do wyróżnienia szeregu kontekstów desygnatu symbolu w przypadku oceny, czy nazwa ulicy lub wartości uosabiane przez pomnik symbolizują komunizm lub inny ustrój totalitarny. Można więc wyróżnić: kontekst świadomości społecznej istnienia desygnatu, kontekst daty, kontekst osoby oraz kontekst faktów historycznych, jeżeli chodzi o desygnaty symboli komunizmu lub innego ustroju totalitarnego, które powinny być wzięte pod uwagę jako przesłanki oceny legalności działania organów administracji w kontekście podejmowania przez nie oceny stanu faktycznego, subsumpcji i działań władczych. Zarówno organy wykonujące kompetencje dotyczące nazewnictwa ulic i oceny symboliki niesionej przez pomniki, jak i organy wykonujące kompetencje w zakresie oceny legalności działania organów decydujących w tym przedmiocie powinny brać pod uwagę wskazane tu konteksty-kryteria jako wyznaczniki tego, czy dana nazwa lub pomnik rzeczywiście symbolizuje komunizm lub inny ustrój totalitarny.
Istotną kwestią jest „zasięg” oddziaływania sprzężony z kwestią świadomości symbolu. Można więc wyróżnić symbole identyfikowane w szerokim kontekście społecznym i symbole ekskluzywne — czytelne tylko dla wąskiej grupy osób. Natomiast niezależnie od zasięgu terytorialnego (lokalnego czy powszechnego) oddziaływania symbolu jako zjawiska w przestrzeni publicznej musi istnieć powszech-na zgoda co do jego symbolicznego znaczenia albo chociażby powszechna świadomość tego faktu.