Noam Chomsky o systemie władzy w Stanach Zjednoczonych, czyli amerykański sen o demokracji

Abstrakt

Celem badawczym artykułu jest analiza poglądów Noama Chomsky’ego dotyczących ustroju Stanów Zjednoczonych, które zawarł w książce Requiem dla amerykańskiego snu. 10 zasad koncentracji bogactwa i władzy. Pytania badawcze dotyczą roli prawa pozytywnego w relacjach władzy: czy wyznacza ono faktyczną strukturę władzy, czyli uprawnienia poszczególnych instytucji, czy też jest tylko formą kamuflującą rzeczywistość? Innymi słowy, czy system prawny, a przede wszystkim Konstytucja, jest filarem czy też fasadą struktur władzy? Metodami badawczymi są metoda analizy treści tekstu zawierającego poglądy polityczne dotyczące struktur władzy autorstwa Chomsky’ego oraz analiza systemowa (makrosystemowa).

Zdaniem Chomsky’ego mamy do czynienia z koncentracją bogactwa i władzy w rękach niewielkiej grupy najbogatszych. Jego poglądy wpisują się w nurt ideowy amerykańskiej Nowej Lewicy. Chomsky starał się opisać współczesny system władzy i negatywne konsekwencje tego stanu rzeczy. Jednocześnie podkreślał, że poprzednie pokolenia wywalczyły całkiem sporą sferę wolności dla społeczeństwa, dzięki czemu ma ono wyjątkową możliwość, by zmienić istniejący stan rzeczy. W celu dotarcia do jak największej liczby czytelników Chomsky swoje poglądy przedstawił prostym językiem i wypunktował faktyczne zasady funkcjonowania struktur władzy w Stanach Zjednoczonych. Pokazał, w jaki sposób przejmują oni efektywnie kontrolę nad społeczeństwem i politykami. Wnioski, jakie można wyprowadzić z jego rozważań, są takie, że w obecnym stanie rzeczy mamy do czynienia z hipokryzją systemu polegającą na dysonansie między zapisami Konstytucji i systemem prawa ustanawiającym system demokracji przedstawicielskiej a rzeczywistością polityczną. Chomsky podkreślał, że amerykański sen o demokracji się nie ziścił, bo większość społeczeństwa nie ma żadnego wpływu na faktyczne decyzje polityków. Oznacza to, że system władzy nie gwarantuje realizacji wprost zapisanych zasad prawa, ponieważ jego interpretacja i stosowanie są zależne od interesów podmiotów faktycznie dzierżących władzę, której źródłem jest wyłącznie bogactwo. Chomsky jest jednym z przedstawicieli Nowej Lewicy, według której istniejące struktury władzy należy określić mianem „państwa korporacyjnego”, a jego znamienną cechą jest totalitaryzm, oparty nie na brutalnej przemocy, lecz na „represji psychicznej” godzącej w indywidualność ludzi. Celem Chomsky’ego jest demaskacja faktycznych struktur władzy, ponieważ uważał, że świadomi tych mechanizmów obywatele dzięki wolności zrzeszania się i wolności słowa są w stanie zmienić ten stan rzeczy.