Artykuły
Celem artykułu jest przedstawienie podstawowych znamion (cech) prawnych obowiązku osiągania poziomów przetwarzania odpadów komunalnych (poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych oraz poziomów składowania) jako zadania własnego gminy zawierającego się w obowiązku utrzymania czystości i porządku w gminie. W artykule wyeksponowane zostały następujące znamiona (cechy): charakter przedmiotowego obowiązku, jego zakres przedmiotowy oraz adresaci, względem których ustawodawca wymaga osiągnięcia poziomów przetwarzania odpadów komunalnych. Wskazane zostały również odpowiedzialność administracyjna oraz sankcje administracyjne nakładane przez odpowiednie organy wskutek nieosiągnięcia poziomów przetwarzania odpadów komunalnych przez podmioty do tego zobowiązane. Przybliżona została także tematyka związana z wyjaśnieniem samego pojęcia poziomów przetwarzania odpadów komunalnych wraz z ich wartościami liczbowymi przewidzianymi na poszczególne lata kalendarzowe, jak również wskazane zostały problemy uniemożliwiające ich osiągnięcie przez gminy. W opracowaniu została również poruszona kwestia odnosząca się do założenia, że osiąganie poziomów przetwarzania odpadów komunalnych, zwłaszcza zaś przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych, jest problemem, który aktualnie stanowi wyzwanie dla gospodarki odpadami w Polsce.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz.U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 775 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 40 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 20 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 824 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1469 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 54).
Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1587 z późn. zm.).
Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 28 grudnia 2022 roku w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 56 oraz 2524).
Uchwała nr 96 Rady Ministrów z dnia 12 czerwca 2023 roku w sprawie Krajowego planu gospodarki odpadami 2028 (M.P. z 2023 r. poz. 702).
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE C 202 z 7.06.2016 r. z późn. zm.; Dz.U. z 2009 r. Nr 203, poz. 1569 z późn. zm.).
Dyrektywa Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 roku w sprawie składowania odpadów (Dz. Urz. UE L 182 z 16.07.1999 r., s. 1).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 roku w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy (Dz.Urz. UE L 312 z 22.11.2008 r., s. 3).
Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 czerwca 2022 roku, II OPS 1/21, ONSAiWSA 2022, z. 5, s. 63.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 13 września 2022 roku, II SA/Bd 690/22, LEX nr 3430001.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 18 października 2022 roku, II SA/Wr 375/22, LEX nr 3434905.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 20 października 2022 roku, II SA/Sz 709/22, LEX nr 3439708.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 29 marca 2023 roku, II SA/Rz 1259/22, LEX nr 3519887.
Albin A., Gmina w systemie gospodarowania odpadami komunalnymi, Wrocław 2018.
Albin A., Diagnoza problemów w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce z jednoczesnym wskazaniem kierunków działań i zmian regulacji prawnych w analizowanym obszarze, „Przegląd Prawa i Administracji” 127, 2021, s. 245–259.
Augustyniak M., Moll T., Tworzenie, przekształcanie i likwidacja jednostek organizacyjnych samorządu terytorialnego, Warszawa 2015.
Barczak A., Zadania samorządu terytorialnego z zakresu ochrony środowiska, [w:] A. Barczak, E. Kowalewska, Zadania samorządu terytorialnego w ochronie środowiska. Aspekty materialne i finansowe, Warszawa 2015, LEX.
Czarny P., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, wyd. 2, LEX/el. 2021, art. 166.
Danecka D., Radecki W., Utrzymanie czystości i porządku w gminach. Komentarz, Warszawa 2023, LEX, art. 3.
Federczyk W., Klimaszewski M., Majchrzak B., Postępowanie administracyjne, Warszawa 2018.
Górski M., Kształtowanie i skuteczność władztwa administracyjnego wobec podmiotów gospodarujących odpadami, [w:] Władza w przestrzeni administracji publicznej, red. Z. Duniewska, R. Lewicka, M. Lewicki, Warszawa 2020, s. 212–223.
Górski M., Wartości chronione w przepisach o odpadach, [w:] Aksjologia prawa administracyjnego, t. 2, red. J. Zimmermann, Warszawa 2017, s. 365–372.
Górski M., Zagadnienia wprowadzające. Środowisko i jego zagrożenia, [w:] Prawo ochrony środowiska, red. M. Górski, Warszawa 2021, s. 27–43.
Instytut Ochrony Środowiska — Państwowy Instytut Badawczy, Gospodarka odpadami komunalnymi w Polsce. Analiza możliwości i barier zagospodarowania odpadów z tworzyw sztucznych, pochodzących z selektywnego zbierania odpadów komunalnych, a kwestie GOZ, Warszawa 2021.
Kiczka K., Wybrane zagadnienia kontroli i współdziałania podmiotów publicznych i prywatnych w sferze gospodarki komunalnej, „Przegląd Prawa i Administracji” 98, 2014, s. 47–62.
Kiczka K., Unijne uwarunkowania publicznego prawa gospodarczego, „Studia Prawa Publicznego” 45, 2024, nr 1, s. 9–36.
Kisilowska H., Zieliński G., Administracyjne kary pieniężne — funkcja prewencyjna i represyjna, „Prawo w Działaniu” 43, 2020, s. 160–171.
Korzeniowski P., Model prawny postępowania z odpadami komunalnymi, [w:] Wybrane aspekty prawne utrzymania czystości i porządku w gminie oraz zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego, red. D. Szafrański, Warszawa 2014, s. 63–85.
Korzeniowski P., Model prawny systemu gospodarki odpadami. Studium administracyjno-prawne, Łódź 2014.
Korzeniowski P., Model prawny systemu utrzymania czystości i porządku w gminach, [w:] Misja publiczna, wspólnota, państwo. Studia z prawa i administracji: księga dedykowana pamięci profesora Michała Kuleszy, t. 1, red. A. Mednis, Wrocław 2016, s. 231–242.
Leśniewski B., Kary za zbyt niski poziom recyklingu: sądny rok 2025, „Przegląd Komunalny. Gospodarka komunalna i ochrona środowiska” 2023, nr 1, s. 6–8.
Niewiadomski Z., Pojęcie administracji publicznej. Uwarunkowania kształtu współczesnej admini- stracji publicznej, [w:] System prawa administracyjnego, t. 1. Instytucje prawa administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, wyd. 2, Warszawa 2015, s. 17–35.
Regionalna Izba Obrachunkowa w Opolu, Analiza systemu gospodarki odpadami komunalnymi w latach 2017–2020 na przykładzie wybranych gmin w Polsce, Opole 2022.
Staniszewska L., Administracyjne kary pieniężne w gospodarce odpadami, Warszawa 2023, LEX.
Wyporska-Frankiewicz J., Publicznoprawne formy działania administracji o charakterze dwustronnym, Warszawa 2010.
Gospodarka o obiegu zamkniętym: definicja, znaczenie i korzyści, Parlament Europejski, 24.05.2023, https://www.europarl.europa.eu/topics/pl/article/20151201STO05603/gospodarka-o-obiegu-zamknietym-definicja-znaczenie-i-korzysci-wideo.
Interpelacja nr 38787 do ministra klimatu i środowiska w sprawie rozporządzenia dotyczącego mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów, 2.02.2023, https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=CNUAZS&view=S.
Krzos M., Samorządy płacą kary za śmieciowe limity, „Rzeczpospolita”, 19.04.2023, https://regiony.rp.pl/uslugi-komunalne/art38347821-samorzady-placa-kary-za-smieciowe-limity.
Leśniewski B., Poziomy recyklingu: konsekwencja, ale nie tylko, Portal Komunalny, 30.03.2023, https://portalkomunalny.pl/poziomy-recyklingu-konsekwencja-ale-nie-tylko-537108/.
Ochrona Środowiska 2023, Analiza statystyczna, Warszawa 2023, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/srodowisko/ochrona-srodowiska-2023,1,24.html.
Odpowiedź Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 20 marca 2023 roku na interpelację K9INT38787 Pani Poseł Moniki Wielichowskiej dotyczącej rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 28 grudnia 2022 roku w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych, 20.03.2023, https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/interpelacja.xsp?typ=INT&nr=38787&view=S.
Spiller J., Samorządy vs. recykling. Gminy nie podołały, więc sypią się kary pieniężne, „Teraz Środowisko”, 27.01.2023, https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/poziom-recykling-w-gminach-w-2020-r-dane-wios-kary-pieniezne-12969.html.
Stolica nie radzi sobie z segregacją nieczystości. Nie osiągnęła wymaganego poziomu recyklingu, Portal Komunalny, 20.04.2023, https://portalkomunalny.pl/stolica-nie-radzi-sobie-z-segregacja-nieczystosci-nie-osiagnela-wymaganego-poziomu-recyklingu-538002/.
Sypią się kary dla gmin za nieosiągnięcie wskaźników recyklingu, Serwis Samorządowy PAP, 14.11.2022, https://samorzad.pap.pl/kategoria/srodowisko/sypia-sie-kary-dla-gmin-za-nieosiag niecie-wskaznikow-recyklingu.