Oddajemy w Państwa ręce trzydziesty piąty tom „Studenckich Prac Prawniczych, Administratywistycznych i Ekonomicznych” zatytułowany Realizacja praw i wolności w obliczu współczesnych problemów gospodarczych i społecznych. Opracowanie zbiera wyniki badań młodych naukowców — studentów, doktorantów i doktorów, którzy podjęli się ich zaprezentowania w formie artykułów o tematyce prawno-ekonomicznej. Problematyka praw i wolności kształtujących się w tyglu współczesnych problemów gospodarczych i społecznych jest niezmiennie ciekawa i wielowątkowa. Prawa podmiotowe stanowią złożoną konstrukcję pojęciową, a rolą prawodawcy i praktyki jest „odkrywanie” ich treści i takie kształtowanie prawa, aby zostały one objęte pełną ochroną. Szczególnym przypadkiem uprawnień podmiotów prawa są wolności prawnie chronione, które pojawiają się wtedy, gdy prawo zakazuje podmiotom ingerencji w sferę działalności podmiotu korzystającego z tej wolności2. W tomie podjęto wiele tematów, które przedstawiają współczesne problemy gospodarcze i społeczne oraz zestawiono je z tym, jak poszczególne jednostki w ich ramach realizują swoje prawa i wolności. W tym ujęciu prawo będzie formą wyrazu, swego rodzaju odpowiedzią wobec ciągle zmieniającej się rzeczywistości.

 

Oddając w ręce czytelników kolejny tom „Studenckich Prac Prawniczych, Administratywistycznych i Ekonomicznych”, wyrażamy nadzieję, że przyczyni się on do pełniejszego zrozumienia współczesnych problemów gospodarczych i społecznych, które trapią młodych naukowców, i stanie się przyczynkiem do dalszych badań w tych obszarach.

Najnowszy tom „Studenckich Prac Prawniczych, Administratywistycznych i Ekonomicznych” (34) poświęcony jest aktualnym wyzwaniom, przed jakimi staje prawodawstwo krajowe oraz unijne. Zbiór ten składa się w całości z anglojęzycznych artykułów młodych przedstawicieli nauki, dzięki czemu „Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne” kontynuują aktywne uczestnictwo w jej międzynarodowym obiegu.

Niniejszy tom Studenckich Prac Prawniczych, Administratywistycznych i Ekonomicznych zatytułowany Populizm a prawa człowieka powstał w ramach cyklicznego seminarium o tym samym tytule organizowanego przez Koło Naukowe Praw Człowieka we współpracy z Centrum Edukacji Prawniczej i Teorii Społecznej. Podstawą spotkań było przekonanie, że współczesny populizm cechuje niejednoznaczny stosunek do praw człowieka. Przedstawione teksty łączy przekonanie, że istnieje związek między polityczną retoryką populizmu a faktyczną ochroną praw człowieka. Populizm stygmatyzuje określone grupy ludzi (migrantów, kobiety, mniejszości seksualne i religijne), co przekłada się na ograniczenie im dostępu do sfery publicznej, co wpływa z kolei na zmniejszenie poziomu ochrony prawnej tych grup. Celem przedstawionych tekstów jest pobudzenie do refleksji, na ile populizm jest zewnętrznym zagrożeniem dla liberalnej demokracji, a na ile wyrasta on z tkwiących u jej podstaw tendencji, takich jak ograniczanie sfery publicznej poprzez polityczną poprawność, podejmowanie decyzji przez ekspertów, a nie deliberację społeczną, czy generowanie ekonomicznych nierówności społecznych.

Oddajemy w ręce czytelników 30 tom „Studenckich Prac Prawniczych, Ekonomicznych i Administratywistycznych” zatytułowany "Prawo wobec jednostki i społeczeństwa". Postępujące szybciej niż kiedykolwiek wcześniej przeobrażenia w życiu jednostek i całych społeczeństw nie mogą pozostać bez wpływu na obowiązujące normy prawne. Co więcej, coraz częstsze zmiany obowiązującego prawa lub praktyki jego stosowania również nie są bez znaczenia dla życia poszczególnych ludzi i zbiorowości. Zachodząca korelacja jest zjawiskiem trudnym do uchwycenia w jego istocie, lecz niezwykle inspirującym i fascynującym dla badaczy. Publikacje znajdujące się w niniejszym opracowaniu na omawianą problematykę spoglądają z wielu perspektyw, co czytelnikowi daje możliwość szerszego spojrzenia na prawo, jednostkę i społeczeństwa, a w szczególności na występujące między tymi pojęciami zależności.

Najnowszy tom „Studenckich Prac Prawniczych, Administratywistycznych i Ekonomicznych” został poświęcony aktualnym wyzwaniom, przed jakimi staje prawodawstwo krajowe oraz unijne. Tom w całości tworzą anglojęzyczne artykuły młodych przedstawicieli nauki. Dzięki temu „Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne” po kilkuletniej przerwie powracają do międzynarodowego obiegu nauki, by zagościć w nim na stałe. W dobie narastającego kryzysu klimatycznego nieprzerwanie trwa przebudowa fundamentów gospodarki Unii Europejskiej. Zmianom tym towarzyszą niewystępujące dotąd wyzwania i wątpliwości, rodzące konieczność wkraczania regulacji prawnych w kolejne obszary życia społecznego i gospodarczego. „Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne” 29 zawierają przekrojową analizę wybranych problemów i wyzwań z zakresu prawa i ekonomii. Celem poszczególnych artykułów jest próba wskazania ciekawych czy wartych uwagi rozwiązań i trendów, mogących przyczynić się do skutecznego stawienia czoła wyzwaniom rzeczywistości. W obliczu rosnącej dynamiki obrotu gospodarczo-prawnego oraz powszechnej, postępującej globalizacji nie sposób przejść obojętnie obok potrzeby sprawnego uchwycenia rzeczywistości w ramy prawne. Stały rozwój poszczególnych instytucji prawnych jest bowiem immanentnie związany z coraz nowszymi potrzebami międzynarodowej i krajowej praktyki kontraktowej, pogłębieniem transgranicznych stosunków handlowych oraz rozwojem współpracy międzynarodowej.

28 numer „Studenckich Prac Prawniczych, Ekonomicznych i Administratywistycznych” obejmuje wiele opracowań istotnych z punktu widzenia aktualnych problemów praktyki gospodarczej, między innymi artykuł New Prospectus Regime: A critical analysis of chosen changes, zawierający analizę niektórych zamian wdrożonych przez rozporządzenie Parlamentu i Redy (UE) nr 2017/1129 w zakresie obowiązku sporządzania prospektów emisyjnych przez spółki kapitałowe. Interesujące z praktycznego punktu widzenia jest także opracowanie dotyczące mechanizmu podzielonej płatności VAT, w którym omówiono istotę tego narzędzia prawa finansowego i dokonano jego porównania z mechanizmem funkcjonującym w Rumunii. W bieżącym numerze zawarto również opracowania dotyczące reformy systemu emerytalnego w Polsce, prawa własności intelektualnej, a także procesowych problemów nakładania kar pieniężnych przez Prezesa Regulacji Energetyki.

Aktualny numer Studenckich Prac Prawniczych Administratywistycznych i Ekonomicznych poświęcony jest bieżącym problemom z obszaru zarówno prawa, jak i ekonomii. W artykule Ryzyko braku zgodności w bankowości — compliance oraz instytucja whistleblowing przedstawiono rolę systemów compliance w bankowości oraz problem zgłaszania ewentualnych naruszeń i ochrony osoby zawiadamiającej. Rozważania dotyczące problematyki gospodarczej obejmuje też glosa Brak zainteresowania źródłem pochodzenia towaru jako przesłanka podważająca należytą staranność podatnika. Niniejszy numer obejmuje także problematykę z zakresu prawa karnego. W artykule Etyczne aspekty prowadzenia badań klinicznych na tle regulacji karnomaterialnych omówiono karnomaterialne zasady prowadzenia eksperymentów medycznych, w tym badań produktów leczniczych z udziałem ludzi, z uwzględnieniem ryzyka grożącego pacjentowi. W kolejnym opracowaniu Istota władzy rodzicielskiej wyjaśniono pojęcie władzy rodzicielskiej, wskazując, że nie jest ono właściwe dla określenia troski rodziców wobec dziecka z uwagi na to, że akcentuje element władztwa, a nie „pieczy rodzicielskiej”. W opracowaniu Prozdrowotny styl życia polskich studentów zaprezentowano wyniki badania czynników wpływających na stan zdrowia polskich studentów. Z kolei w artykule Trendy zmian na rynku muzycznym w Polsce przedstawiono wyniki badań ankietowych dotyczących wpływu działalności marketingowej na zachowania nabywców na rynku muzycznym w Polsce. W opracowaniu Między demoliberalizmem, a państwem władczym. Wacława Makowskiego pochwała solidaryzmu i krytyka liberalizmu prezentowane są poglądy prof. Wacława Makowskiego, koncentrując się na krytyce liberalizmu i pochwale solidaryzmu.

Kolejny, 26. tom „Studenckich Prac Prawniczych, Administratywistycznych i Ekonomicznych” zawiera teksty autorstwa doktorantów Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, które były prezentowane podczas XIV Międzynarodowej Studenckiej Konferencji Naukowej pt. „Człowiek, Przedsiębiorstwo, Gospodarka Światowa: Wyzwania Srebrnej Gospodarki” organizowanej przez Instytut Nauk Ekonomicznych i Naukowe Koło Ekonomistów w dniach 2–3 grudnia 2016 r. Podejmowana przez autorów problematyka dotyka sfery zarówno społecznej, jak i prawnej, dotyczącej społeczności tzw. srebrnej gospodarki.

Problematyka będąca przedmiotem niniejszego numeru SPPAiE — współczesnych wyzwań prawa w dobie nowego porządku gospodarczego świata — obejmuje szeroko rozumiane zagadnienia prawne i ekonomiczne. Bieżący numer zawiera m.in. artykuł poświęcony optymalizacji podatkowej pojmowanej jako pomoc publiczna, w którym analizowana jest decyzja Komisji Europejskiej w sprawie Apple, a także artykuł dotyczący wyzwań związanych z ochroną projektów mody w prawie własności intelektualnej. Z kolei w opracowaniu pt. Latest remarks on the democracy and rule of law in CEE countries Autor omawia współczesne problemy państwa prawa.

Numer 25 SPPAiE poświęcony jest wybranym zagadnieniom z zakresu prawa spółek i obrotu giełdowego. Zawiera m.in. artykuł dotyczący nierejestrowanych znaków towarowych, w którym Autor analizuje możliwość uzyskania ochrony na nierejestrowany znak towarowy w oparciu o przepisy prawa krajowego i unijnego. W artykule pt. Problematyka uchwał negatywnych i uchwał nieistniejących organów spółek kapitałowych Autor rozważa charakter prawny uchwały jako czynności prawnej, a także omawia problem dopuszczalności uchwał negatywnych i nieistniejących. Kolejnym zagadnieniem prezentowanym w tym numerze SPPAiE jest wykazanie prawidłowości reprezentacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w razie rozbieżności między wpisem do KRS i rzeczywistym stanem prawnym i odpowiedzialności za naruszenie zobowiązania. W kontekst powyższych problemów wpisuje się także zagadnienie obowiązku wniesienia wkładu w spółkach osobowych.

Bieżący numer „Studenckich Prac Prawniczych, Administratywistycznych i Ekonomicznych” poświęcony jest wybranym aspektom działalności państwa w kontekście polityki fiskalnej oraz szeroko rozumianej działalności bankowej. W artykule pt. Źródła finansowania ochrony zdrowia w Polsce i w Wielkiej Brytanii Autor ukazał system finansowania ochrony zdrowia w obu krajach, uwzględniając Państwowe Ratownictwo Medyczne i wysoko specjalistyczne świadczenia zdrowotne. Z kolei w tekście pt. Wyłączenie stosowania ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych do należności z tytułu podatków Autor stara się ocenić zasadność tej instytucji prawnej. Artykuł pt. Administracyjnoprawny nadzór nad rynkiem bankowym na przykładzie wybranej działalności Komisji Nadzoru Finansowego zawiera natomiast analizę konstrukcji i instrumentów nadzoru nad rynkiem bankowym w Polsce. Zaś w opracowaniu pt. System gwarantowania depozytów w Polsce — Bankowy Fundusz Gwarancyjny Autor omawia konstrukcję i istotę Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, a także system gwarancji i terminy ich wypłat. W numerze 23 poruszana jest także kwestia działalności reglamentacyjnej państwa. W opracowaniu pt. Unormowanie przesłanek udzielenia koncesji na prowadzenie kasyna gry a ochrona interesu publicznego Autor omawia przesłanki udzielenia koncesji określone w ustawie o grach hazardowych i w ustawie — Prawo przedsiębiorców i poszukuje odpowiedzi na pytanie o stopień ochrony interesu publicznego w kontekście przepisów zawartych w tych aktach prawnych. Natomiast w opracowaniu pt. Rola sądownictwa administracyjnego na przykładzie względnej dewolutywności skargi kasacyjnej wniesionej do Naczelnego Sądu Administracyjnego Autorzy ukazują istotę stosunkowo nowego instrumentu procesowego w postępowaniu sądowoadminisracyjnym — dewolutywność skargi kasacyjnej.

Bieżący numer poświęcony jest istotnym problemom ekonomicznym i społecznym. W artykule dotyczącym zrównoważonego rozwoju i jego społecznego wymiaru omówiono narzędzia jego stymulowania oraz przedstawiono analizę danych dotyczących skali ubóstwa w Polsce. W publikacji na temat „pułapki technologicznej” będącej barierą rozwoju krajów postkomunistycznych autor wskazał przyczyny powstania pułapki technologicznej i makroekonomii we Wschodniej Europie. W artykule „Gminna rada seniorów — znaczenie „głosu doświadczenia” w sprawach społeczności lokalnej” poruszono problem społecznej aktywizacji osób starszych. Z kolei w opracowaniu „Pozbawienie władzy rodzicielskiej — kara dla rodziców czy narzędzie niesienia pomocy dzieciom?” autorka stara się zaprezentować istotę instytucji pozbawienia władzy rodzicielskiej i konsekwencje jej stosowania. Numer zawiera także opracowania dotyczące wielu istotnych aspektów prawa administracyjnego i cywilnego. W pierwszym obszarze mieści się opracowanie pt. „Działalność gospodarcza w polskich przepisach legislacyjnych”. W drugim natomiast artykuł pt. „Zdolność do wyrażenia zgody na zabieg przez pacjenta a zdolność do czynności prawnych”.

W erze postkryzysowej nieprzerwanie trwa przebudowa fundamentów globalnej gospodarki. Zmianom tym towarzyszą niewystępujące dotąd wyzwania i wątpliwości, rodzące konieczność wkraczania regulacji prawnych w kolejne obszary życia społecznego i gospodarczego. 21. tom „Studenckich Prac Prawniczych, Administratywistycznych i Ekonomicznych” jest poświęcony przekrojowej analizie wybranych problemów i wyzwań z zakresu prawa i ekonomii. Celem poszczególnych artykułów jest próba wskazania ciekawych czy wartych uwagi rozwiązań i trendów, mogących przyczynić się do skutecznego stawienia czoła wyzwaniom rzeczywistości. W obliczu rosnącej dynamiki obrotu gospodarczo-prawnego oraz powszechnej, postępującej globalizacji nie sposób przejść obojętnie obok potrzeby sprawnego uchwycenia rzeczywistości w ramy prawne. Stały rozwój poszczególnych instytucji prawnych jest immanentnie związany z coraz nowszymi potrzebami międzynarodowej i krajowej praktyki kontraktowej, pogłębieniem transgranicznych stosunków handlowych oraz rozwojem współpracy międzynarodowej.

Artykuły zawarte w 20. tomie „Studenckich Prac Prawniczych, Administratywistycznych i Ekonomicznych” poruszają przede wszystkim aktualne problemy administracyjnoprawne. Młodzi naukowcy odnieśli się między innymi do zagadnień z zakresu postępowania administracyjnego czy ewolucji administracji farmaceutycznej w Polsce, jak też ewolucji celów polskiego prawa zamówień publicznych od okresu międzywojennego do współczesności. Niniejszy tom niesie również próbę uchwycenia kierunków zmian w zakresie klauzuli rebus sic stantibus. Autorzy omawiają nie tylko zagadnienia obejmujące problemy krajowe, lecz także przedstawiają problemy o charakterze międzynarodowym. Należy tu wskazać na wyjątkowo ciekawą analizę stosowania metod pokojowego rozstrzygania sporów w konflikcie o Górski Karabach oraz recenzję książki Tomasza Kruszewskiego Gwałty na kobietach niemieckich w schyłkowym okresie II wojny światowej (październik 1944 – 8/9 maja 1945 roku) i w pierwszych latach po jej zakończeniu, autorstwa prof. Macieja Marszała.

Bieżący numer SPPAiE obejmuje aktualne problemy prawne, a także makro i mikroekonomiczne. Autorzy omawiają nie tylko zagadnienia obejmujące problemy krajowe, ale również przedstawiają doświadczenia zagraniczne. Obejmują one m.in. władzę wykonawczą w Portoryko, zadania gmin w Polsce i Brandenburgii, politykę monetarną Ukrainy, połączenia logistyczne między Polską i krajami Partnerstwa Wschodniego. Na gruncie polskiego prawa szczególnie aktualny jest problem nadzoru nad groźnymi przestępcami.

Kolejny, 18. tom „Studenckich Prac Prawniczych, Administratywistycznych i Ekonomicznych” zawiera teksty autorstwa studentów i doktorantów Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz zaproszonych do współpracy gości, w tym także spoza naszego kraju. Podejmowana przez autorów problematyka dotyczy między innymi partnerstwa publiczno-prywatnego w infrastrukturze transportowej (Olga Bednyakowa), wpływu polityki kulturalnej na funkcjonowanie instytucji kultury w Polsce (Małgorzata Januszewska) czy nadzoru autorskiego w prawie budowlanym (Bartłomiej Jaworski). Zeszyt zawiera także część „W opiniii naszych Mistrzów”, a w niej recenzję książki Rama Charana Global Tilt. Leading Your Business through the Great Economic Shift autorstwa prof. Jarosława Kundery.

Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne 17 zawierają m.in. kilkanaście artykułów o różnorodnym zakresie tematycznym. Traktują one o sytuacji gospodarczo-politycznej na wschodzie Ukrainy oraz możliwościach akcesji tego państwa do UE, bezpieczeństwie kobiet w Afganistanie, zaskarżalności indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego, szansach i zagrożeniach realizacji polityki kulturalnej w Polsce, wolności uzewnętrzniania wyznania poprzez ubiór w odniesieniu do muzułmanów, prawdzie, rzeczywistości i nauce w poglądach amerykańskich pragmatyków, Protokole 15 do europejskiej konwencji praw człowieka, najmie komercyjnym lokali mieszkalnych, eurohipotece i modelu zabezpieczenia hipotecznego w Polsce, normach prawnych Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000, koncepcji zbrodni nowego typu Rafała Lemkina oraz aspektach prawnych dotyczących przeszczepiania komórek krwi obwodowej.

Kolejny, 16. tom „Studenckich Prac Prawniczych, Administratywistycznych i Ekonomicznych” zawiera teksty autorstwa studentów i doktorantów Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz zaproszonych do współpracy gości, w tym także spoza naszego kraju. Podejmowana przez autorów problematyka dotyczymiędzy innymi szarej strefy w gospodarce Ukrainy (Daniel Butyter), komunikatywności tekstów prawnych (Katarzyna Nieciecka) czy polityki USA wobec Międzynarodowego Trybunału Karnego (Paweł Kupis). Zeszyt zawiera także część „W opiniii naszych Mistrzów”, a w niej między innymi tekst prof. Bednarskiego Kryteria konwergencji — dokąd zmierza Unia Europejska czy prof. Kowalczyk Zjawiska kryzysowe — geneza i wyzwania dla państwa w ujęciu Wincentego Stysia.

Kolejny, 15. tom „Studenckich Prac Prawniczych, Administratywistycznych i Ekonomicznych” zawiera opracowania, w których dominuje problematyka ekonomiczna. Autorami prac zamieszczonych w tomie są studenci i doktoranci Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Wydziału Ekonomii Uniwersytetu im. Iwana Franki we Lwowie. Zagadnienia poruszone w tomie to między innymi wymiana handlowa pomiędzy Unią Europejską a Kaukazem Południowym, analiza form zatrudnienia w Polsce czy bankowość centralna w Azji. Tom zamykają recenzje dwóch książek zamieszczone w dziale „Zdaniem naszych mistrzów”.

W 14. tomie Studenckich Prac Prawniczych, Administratywistycznych i Ekonomicznych ukazane zostały następujące problemy: partnerstwo publiczno-prywatne, rola rządu i rozwój gospodarczy w odniesieniu do doświadczeń Polski i Kazachstanu, funkcjonowanie rynku wewnętrznego UE w świetle polityki konkurencji, analiza struktury PKB a współczesna gospodarka Ukrainy, Polscy liberałowie gospodarczy wobec polityki ekonomicznej rządu w latach 1935–1939, pojęcie efektywności i konkurencyjność gospodarek rynkowych, perspektywa rozwoju/upadku związana z galeriami sztuki współczesnej, państwo w sektorze ochrony zdrowia, zabezpieczenie należności podatkowych hipoteką przymusową oraz istota due diligence prawnego w prawie polskim i amerykańskim. Tom zamykają recenzje dwóch książek zamieszczone w nowym dziale „Zdaniem naszych mistrzów”, w którym publikowane będą recenzje wydawnictw przygotowane przez pracowników Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.

Trzynasty tom „Studenckich Prac Prawniczych, Administratywistycznych i Ekonomicznych” zawiera artykuły autorstwa studentów i doktorantów Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Uniwersytetu im. Iwana Franki we Lwowie. Teksty dotyczą między innymi wpływu zmian demograficznych na polski rynek pracy, rozwoju usług outsourcingowych w państwach Europy Wschodniej czy współpracy polsko-ukraińskiej. Tom mieści teksty w języku polskim i angielskim.

Niniejszy tom zawiera artykuły autorstwa uczestników Międzynarodowej Konferencji Człowiek, przedsiębiorstwo, gospodarka światowa — w poszukiwaniu nowych paradygmatów (Wrocław, grudzień 2012). Teksty dotyczą między innymi wybranych modeli finansowania opieki zdrowotnej, małych i średnich przedsiębiorstw stanowiących remedium na bezrobocie, struktury długotrwałego bezrobocia w UE, współczesnych form komunikacji — obrazu przemian na przykładzie rynku prasowego, wydatków na edukację jako czynnika konkurencyjności gospodarek rynkowych.

Zebrane w 11. numerze SPPAiE artykuły powstały na podstawie referatów wygłoszonych na 9. Międzynarodowej Studenckiej Konferencji Naukowej Człowiek rodzina i społeczeństwo w obliczu kryzysu zadłużeniowego. Zbiór zawiera zarówno artykuły polskie, jak i anglojęzyczne — ze względu na międzynarodowy charakter autorów. Poruszane zagadnienia to m.in.: wpływ kryzysu na siłę nabywczą konsumentów na Ukrainie i w Polsce (N. Makukha), na zachowania nabywców na rynku nieruchomości w Polsce (B. Graczyk, A. Łoboda) czy na sytuację materialną polskich gospodarstw domowych (M. Januszewska). Znajdziemy w opracowaniu także artykuły przedstawiające problemy związane z gospodarką Ukrainy (np. autorstwa D. Butytera czy O. Pitgurskiej) oraz jeden opisujący gospodarkę białoruską (K. Bodzoń).