Bezpieczeństwo imprez masowych ze szczególnym uwzględnieniem meczów piłki nożnej

Abstract

Safety of mass events and football matches in particular

In an effort to ensure safety during sporting events, and in particular football matches, the Act on the Safety of Mass Events was passed in Poland on 20 March 2009. The new Act comprehensively approaches the regulations concerning the “safety of football matches”, addressing such issues as identification of fans, stadium bans, regulations concerning the sales of tickets and admittance of underage spectators. The remaining articles of the Act regulate the conditions of collecting and processing information concerning safety of mass events, issuing licences for their organisation as well as organisers’ liability for potential damages caused during the events.
The novelty of UEFA Euro 2012 was the intended use of the state-of-the-art specialist equipment for monitoring fans and implementation of biometric safety measures facilitating their identification. It would seem that an introduction of such measures as iris analysis and face recognition with the aim of increasing the safety during such a prestigious event as Euro 2012 is hardly a debatable issue, but — even though Poland had provided appropriate legal environment — the UEFA categorically objected to the introduction of the system, arguing that it would be too uncomfortable for the fans. It should be emphasised here that in most instances biometric systems enable effective verification of identity, which contributes to the safety of mass events.
As long as there are mass sporting events — and they are unlikely to disappear in the forseeable future — they will be accompanied by such phenomena as hooliganism and related crime. They are combated by specialising units, resorting to various methods with the notable exception of provocation because there is a thin line between committed support of a football team and pure hooliganism. Pathological behaviour in stadiums should be combated judiciously, with the use of effective legal and technical measures as only such a course of action will result in the increase of safety during football matches — the events being so significant in their social and cultural contexts.

Bezpieczeństwo imprez masowych ze szczególnym uwzględnieniem meczów piłki nożnej

W kwietniu 2007 roku ogłoszono decyzję, która przyznała organizację Turnieju Finałowego UEFA EURO 2012 Polsce i Ukrainie. Zasady przygotowania EURO 2012 regulowała ustawa o przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012. Ustawowo utworzono spółkę celową PL.2012, której zadaniem była koordynacja, kontrola działań związanych z przygotowaniem do turnieju, również tych dotyczących bezpieczeństwa EURO 2012. Biorąc pod uwagę zapewnienie bezpieczeństwa imprez sportowych, również prawidłowego przebiegu EURO 2012, uchwalono w Polsce ważny akt normatywny — ustawę z dnia 20 marca 2009 roku o bezpieczeństwie imprez masowych. Nowa ustawa kompleksowo regulowała przepisy dotyczące „bezpieczeństwa meczu piłki nożnej” między innymi poprzez: identyfikację uczestników meczu piłki nożnej, zakazy stadionowe, zasady sprzedaży biletów wstępu, wstępu na mecze osób małoletnich. Pozostałe artykuły określały przede wszystkim: zasady postępowania konieczne do zapewnienia bezpieczeństwa imprez masowych, warunki bezpieczeństwa imprez masowych oraz zasady i tryb wydawania zezwoleń na ich przeprowadzenie, zasady gromadzenia i przetwarzania informacji dotyczących bezpieczeństwa tychże, odpowiedzialność organizatorów za szkody wyrządzone w związku z ich zorganizowaniem.
Bezpieczny przebieg turnieju EURO 2012 było sukcesem polskich grup dyspozycyjnych w tym policji. Na niespotykaną dotąd skalę nie było dotychczas w Polsce tak dużej imprezy sportowej przeprowadzono wiele akcji zapewniających bezpieczny i spokojny przebieg Mistrzostw Europy. W trakcie trwania EURO w Polsce doszło do mniejszej liczby bójek, było mniej zakłóceń porządku publicznego niż w trakcie poprzednich turniejów rozegranych na Starym Kontynencie. Po raz pierwszy w historii grupy antyterrorystyczne i inne grupy dyspozycyjne przeprowadzały nietypowe do tej pory działania. Policja często dokonywała działań wyprzedzających w stosunku do osób, które swoim charakterystycznym wyglądem i zachowaniem mogły stwarzać zagrożenie wielogodzinne ustalanie personaliów oraz „wyjaśnianie sprawy” skutecznie hamowało agresywne zapędy kibica. W ramach tych wyprzedzających działań policja zatrzymała kilkuset pseudokibiców — chuliganów stadionowych, którzy byli powiązani z różnymi grupami przestępczymi i na czas EURO 2012 zostali pozbawieni wolności.
Nowością było także użycie na dużą skalę nowoczesnego sprzętu specjalistycznego przeznaczonego do monitorowania kibiców oraz próba implementacji zabezpieczeń biometrycznych ułatwiających ustalenie tożsamości osób. Wdrożenie zabezpieczeń biometrycznych w kontekście poprawy bezpieczeństwa imprez masowych w szczególności do wydarzenia sportowego, jakim była organizacja EURO 2012, wydawało się kwestią bezdyskusyjną. Pomimo przygotowania Polski w obszarze regulacji prawnych, a także chęci implementacji zabezpieczeń biometrycznych podczas turnieju EURO 2012 UEFA stanowczo zaprotestowała przeciwko wdrożeniu takiego systemu, wychodząc z założenia, że byłoby to zbyt uciążliwe dla kibiców. Podniesiona została przede wszystkim kwestia jednorazowego wykorzystania weryfikacji biometrycznej w stosunku do osób uczestniczących tylko w jednym spotkaniu turniejowym. Pomimo wycofania się z idei weryfikacji kibiców przy pomocy identyfikatorów biometrycznych podczas EURO 2012 na jednym ze stadionów, PGE Arena Gdańsk, przeprowadzono test systemu biometrycznego rozpoznawania twarzy. Eksperyment został przeprowadzony w roku poprzedzającym EURO 2012 podczas meczu Polska–Niemcy. Warunki zostały tak dobrane, aby jak najbardziej urealnić sytuację monitorowania zagrożeń podczas rozgrywania międzynarodowych meczów piłkarskich. W Polsce biometria została zastosowana w praktyce przez zarządców klubu piłkarskiego Cracovia. Zaimplementowano ją w wydawanej osobistej karcie kibica ze zdjęciem biometrycznym jej posiadacza. W dniu meczu tożsamość kibica weryfikowana jest na podstawie porównywania danych alfanumerycznych oraz identyfi katora biometrycznego.
W ten sposób możliwa jest efektywna kontrola posiadanych uprawnień czy zakazów. Technologia biometryczna pozwala również na sprawniejszą identyfi kację osoby, która dopuściła się czynu zabronionego już na terenie obiektu sportowego. Biometryczny system rozpoznawania twarzy pomaga przeprowadzić weryfi kację osoby nagranej na kamerach
monitoringu ze zdjęciem zapisanym na karcie kibica. W przypadku stworzenia bazy fotografi i biometrycznych system pozwala również na szybkie i wiarygodne zidentyfikowanie osoby, która popełniła czyn zabroniony nie przebywając na swoim miejscu podczas meczu. Należy zaznaczyć, że system mógłby działać podobnie jak systemy AFIS, a więc w sytuacjach braku pewności co do tożsamości sprawcy generowanych powinno być kilka obrazów, które system uznał za najbardziej prawdopodobne. Mogłoby to doprowadzić do ograniczenia kręgu osób podejrzanych do niewielkiej grupy. Następnym etapem identyfikacji byłyby badania przeprowadzone przez eksperta z zakresu antropometrii. Materiałem zakwestionowanym byłby obraz z kamery biometrycznej, natomiast materiał porównawczy stanowiłyby zdjęcia wygenerowane przez system.
Póki będzie istniał masowy sport, a nie zanosi się na to, żeby w dającej się przewidzieć przyszłości było inaczej, nie unikniemy zjawiska przestępczości stadionowej czy też chuligaństwa. Jego zwalczaniem zajmują się wyspecjalizowane agendy aparatu przemocy, które wykorzystują różne metody działalności, przy czym nie powinny uciekać się do prowokacji, ponieważ granica między zaangażowanym kibicowaniem a chuligaństwem jest niewielka. Stadionową patologię należy zwalczać w rozsądny sposób, gdyż tylko takie postępowanie pozwoli zwiększyć bezpieczeństwo podcza s tak ważnych w społeczno-kulturowym wymiarze wydarzeń, jakimi są mecze piłkarskie.