Między obowiązkiem pamięci a jej zdradą. Analiza rozważań Avishaia Margalita i Paula Ricoeura

Abstrakt

Zarówno Avishai Margalit, jak i Paul Ricoeur są autorami niezwykle ważnych w badaniach pamięciologicznych monografii dotyczących pamięci. Celem artykułu jest przedstawienie trzech płaszczyzn, które strukturyzują koncepcje pamięci u Margalita i Ricoeura. Obaj autorzy podejmują się szeroko zakrojonych rozważań nad pamięcią — indywidualną, zbiorową, nad narracjami dotyczącymi czasu. W efekcie ich badania prowadzą do pewnych przesunięć w rozumieniu tych pojęć — pamięć jest nie tylko zjawiskiem, lecz także pewnym zobowiązaniem etycznym, można ją zatem opisać również w języku etyki filozoficznej. Jest to pierwsza z trzech płaszczyzn, stanowiąca fundament pod konstrukcję obu monografii. Drugą jest język religijny, po który sięgają obaj myśliciele, żeby odnieść się do nieodłącznego kontekstu pamięci — zapominania i wybaczania. Trzecia stanowi zbiór odniesień do państwa i innych instytucji, które mają istotny wpływ na pamięć i sposoby jej kształtowania.