Sztuka artystów wizualnych o romskich korzeniach — od różnicy do równości

Abstrakt

Artykuł referuje tematy podejmowane przez artystów romskich tworzących prace o Zagładzie Romów wynikające z jej specyfiki: uwidzialnienie miejsc pamięci, wizerunków ofiar, rasowych motywów nazistowskiej zbrodni na Romach. Chciałam prześledzić, jak, kiedy i czy w ogóle
owe strategie wpływają na (nie)widzialność romskiej Zagłady wśród narodów większościowych. Zaproponowałam przy tym, aby przyjąć cezurę czasową wyznaczoną przez dwa wydarzenia: zaprezentowanie pawilonu romskiego Paradise Lost na Biennale w Wenecji w 2007 roku i Pierwsze Romskie Biennale zorganizowane w Berlinie w 2018 roku. W tej ramie czasowej analizowałam relacje między narracjami romskiego ruchu politycznego w okresie etnicznej mobilizacji a artystycznymi wypowiedziami artystów romskich. Próbowałam odpowiedzieć na pytania o przyczyny porażki dotychczasowych strategii i obserwowane obecnie, w najnowszych zjawiskach romskiej sztuki współczesnej, poszukiwania dróg wyjścia z impasu. Jedną z nich jest postromskość jako próba redefinicji romskiej tożsamości i spojrzenie na Zagładę Romów z rozszerzonej perspektywy.