Wokół „Auch eine Philosophie der Geschichte zur Bildung der Menschheit” Johanna Gottfrieda Herdera

Abstrakt

W swojej wczesnej pracy Auch eine Philosophie der Geschichte zur Bildung der Menschheit (1774), dotychczas na język polski przetłumaczonej jedynie we fragmentach (E. Namowicz 1973, T. Namowicz 2001) Johann Gottfried Herder podejmuje problem budowy syntez i przekrojów historycznych nieuwzględniających zmienności kultur w czasie, a także interesuje się krytyką oświeceniowej idei postępu. Jednocześnie zwraca uwagę na rolę pojęć ogólnych w opisie rzeczy, zjawisk i procesów oraz związanych z nimi — kulturowo warunkowanych, ale i jednostkowo przetwarzanych i modyfikowanych — wyobrażeń. Autorka artykułu stawia tezę, że pamfletowa i polemiczna forma Auch eine Philosophie… umożliwiała niemieckiemu filozofowi sformułowanie w sposób radykalny pytań, które do dziś są ważne dla badaczy kultury. Pytania te dotyczą nie tylko kłopotów związanych z opisem rzeczywistości kulturowej, ale też wielości definicji pojęć, a czasem i nadmiaru specjalistycznych, trudno przekładalnych, terminów.