Lira na okładkach nut

Abstrakt

Tekst dotyczy grafiki na okładkach nut w XIX i pierwszej połowie XX wieku związanej z instrumentami muzycznymi. Jednym z najczęściej pojawiających się instrumentów na okładkach nut jest antyczna lira, najważniejszy instrument starożytnej Grecji. Mimo że nie jest używana w praktyce muzycznej Zachodu od setek lat, wciąż utrzymuje się jej znaczenie jako symbolu muzyki, zwłaszcza wokalno-instrumentalnej. Na okładkach nut występuje w różnych funkcjach, od (często mało zauważalnych) znaków graficznych (sygnetów) wydawnictw muzycznych, przez małe elementy zdobnicze po ilustracje całej okładki. Zgodnie z konwencją lira jest przedstawiana samodzielnie lub w rękach muz, niekiedy wizualnie uwspółcześnionych, a nawet symbolizujących sztukę ludową. Choć najbardziej popularnym instrumentem w praktyce muzycznej XIX i XX wieku był fortepian, nierzadko obecny w ilustracjach nut, w plastyce nie osiągnął znaczenia podobnego do liry. Tymczasem antyczna lira wciąż jest uniwersalnym symbolem sztuk muzycznych. Wydaje się, że współcześnie zanika rozpoznawalność zarówno instrumentu, jak i treści symbolicznych oraz odniesień mitologicznych i religijnych, które niesie.