Stanisława Brzozowskiego „ogrom pracy kulturoznawczej” jako inspiracja dla badań programów kulturowych

Abstrakt

Słowo „kulturoznawczy” po raz pierwszy w języku polskim zostało użyte przez krytyka Stanisława Baczyńskiego, który w szkicu „Sumienie intelektu polskiego” z 1923 roku zastosował określenia „praca kulturoznawcza” dla scharakteryzowania efektu oddziaływania tekstów Stanisława Brzozowskiego. Wskazana semantyka tego, co kulturoznawcze, poprzedzająca o kilka dekad kształtowanie się kulturoznawstwa jako dyscypliny naukowej w latach siedemdziesiątych XX wieku, odnosiła się do związku między krytyką zastanych ujęć kultury a przemianami samowiedzy uczestników kultury, zachęcanych do przyjęcia wobec niej postawy czynnej, twórczej. Semantyka ta implikuje świadome ustosunkowanie się do wartości i norm określających pozycje różnych aktorów na scenie kultury; implikuje ujmowanie zjawisk kultury z punktu widzenia potencjalnej, projektowanej dopiero podmiotowej praktyki. W drugiej części tekstu stawiając pytanie o to, czym jest i czym może być „wiedza kulturoznawcza”, autor proponuje własne, aktualizujące odczytanie koncepcji Brzozowskiego dotyczącej relacji między nową praxis kulturotwórczą a determinantami zastanego układu kulturowego.